این در حالی است که نگرانی فعالان بازار برنج و مصرف‌کنندگان صرفا در بخش قیمتی خلاصه نشده و تغییر کیفیت محصولات تولیدی مزارع کشورمان تا رسیدن به بازارهای مصرف عاملی برای نگرانی بیشتر آنها شده است.
به عنوان اولین سوال آیا شما افزایش قیمت برنج در بازار را تائید می‌کنید؟
خیر. این خبر هیچ منبع دقیق و قابل اعتمادی ندارد و صرفا می‌تواند نگرانی خریداران و ایجاد انتظار در بازار را به همراه داشته باشد. به این دلیل قبل از عید تا امروز هیچ تغییر قیمتی قابل توجهی در بازار نبوده و اگر هم نوسان قیمتی داشتیم کاملا طبیعی بوده است.
منظور شما از طبیعی بودن افزایش قیمت چیست؟ شما که افزایش قیمت را تکذیب می‌کنید؟
ببینید من قیمت‌های اعلام شده از سوی برخی رسانه‌ها را که علاقه‌مند نیستم دوباره آنها را تکرار کنم، تکذیب کردم نه این که افزایش قیمت برنج را منکر باشم. به این ترتیب که این روند افزایش قیمت در برنج نه مربوط به سال جاری و نه سال گذشته است، بلکه از ابتدا چنین روندی همواره در بازار برنج کشور تجربه شده است. اصولا با آغاز فصل برداشت برنج از مرداد هر سال تا پایان شهریور قیمت برنج رو به کاهش گذاشته و با تمام شدن فصل برداشت رفته رفته تا برداشت مجدد روند صعودی مشخصی را دنبال می‌کند. پس این امری طبیعی است چون برنج برای عرضه کم، ولی تقاضا همچنان باقی است. از این رو از فروردین تا شهریور که برنج جدید وارد بازار شود معمولا بالاترین قیمت برنج در طول سال تجربه می‌شود.
آیا محدوده‌ای برای این افزایش قیمت دارید؟
بله، معمولا بین هزار تا 2000 تومان به ازای هر کیلو بوده است، ولی در برخی موارد به دلیل سوء‌استفاده گروهی خاص یا حتی سوءمدیریتها این رقم بسیار بالاتر از این ارقام پیش‌بینی شده بود.
منظور از سوءمدیریت چیست؟
سوءمدیریت، هم در بخش واردات و هم در بخش کنترل قیمت‌هاست، به صورتی که نهادهای مربوط برای واردات دیر اقدام کرده‌اند یا این که نتوانسته‌اند قیمت بازار را دقیقا کنترل کنند تا جایی که گروهی از خرده‌فروشان از این خلأ به نفع شخصی خود استفاده کرده‌اند.
قیمت فعلی برنج در بازار شمال و بازار تهران چقدر است؟
از آنجا که ارقام متفاوتی از برنج در مزارع تولید و روانه بازار می‌شود، امکان این که تمام قیمت‌ها را بگویم ندارم، ولی در یک زمینه یعنی بهترین برنج با 3 درصد شکسته باید بگویم قیمت این برنج در شمال 10500 تومان و در نهایت هنگام رسیدن به بازار تهران باید در محدوده 11500 تومان عرضه شود و از آن بالاتر خلاف و بی‌انصافی است.
شما فکر می‌کنید قیمت‌های اعلام‌شده در بازار برنج چقدر بالاتر از عرف بازار است؟
ببینید قبلا هم اشاره کردم به هیچ عنوان نباید این قیمت‌ها را در گزارش‌ها و مصاحبه‌ها مطرح کنیم، چون توقع ایجاد کرده و می‌تواند بازار را دچار نوسان بدون دلیل کند، اما برای پاسخ به شما بگویم قیمت‌های عرضه شده از سوی برخی فروشگاه‌ها 40 درصد بالاتر از عرف بازار و گرانفروشی است که باید نهادهای مربوط نسبت به آن رسیدگی کنند، اما نگرانی صرفا قیمت نیست بلکه کیفیت محصولات عرضه شده است.
منظور شما چیست؟
با توجه به بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم برنج‌های تولید و فروخته شده در مراکز عمده‌فروشی شمال کشورمان با کیفیت‌های متعارف تحویل خریداران می‌شود، ولی در مسیر رسیدن به بازارهای عمده مصرف باکیفیتی پایین تحویل خریداران می‌شود. منظور این است که نهادها باید بیشتر از قیمت نگران این اتفاق باشند که می‌تواند سلامت و نوع تغذیه خریداران را تهدید کند.
شما در این زمینه اطلاعاتی ندارید؟
این که بگویم خیر، منطقی نیست، اما اجازه دهید در این زمینه نهادها و مسئولان مربوط اظهارنظر کنند چون آنها باید کیفیت محصولات ارائه شده در بازار را کنترل و رصد کنند. همان طور که گفتم از شمال کشور تا بازارهای اصلی مصرف کیفیت برنج‌ها کاملا متفاوت است که باید رسیدگی کنیم.
اعلام نرخ‌های غیرمنطقی برنج در بازار چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
مهم‌ترین لطمه انتشار این گونه قیمت‌ها در بازار ایجاد توقع برای تولیدکنندگان است و اگر این توقع به بازار تولید برسد، تولیدکننده با این استدلال که چرا من نباید سود کنم قیمت‌ها را افزایش خواهد داد و در نهایت باعث تغییر نرخ قیمتی به سمت صعود باشد که نگران‌کننده است و می‌تواند بازار را ملتهب کرد.
نظر شما درباره واردات برنج چیست؟
شاید واردات برای کنترل بازار و قشر خاصی از مصرف‌کنندگان لازم باشد، ولی به دلیل سوءمدیریتها و قاچاقی که تاکنون صورت گرفته است حتی انجمن واردکنندگان که نهاد اصلی واردکننده برنج هستند نسبت به شرایط فعلی اعتراض دارند. به این ترتیب که انجمن یاد شده معتقد است دولت با وضع قوانین مقطعی و ارائه رانت‌های مختلف به برخی نهادهای زیرمجموعه خود مانع فعالیت سالم اقتصادی واردکنندگان برنج شده است. به این صورت که مثلا در برخی موارد که واردات برنج ممنوع است و بخش خصوصی برای واردات برنج باید تا رسیدن موعد مقرر تحمل کنند، ناگهان حجم قابل توجهی برنج از سوی یک نهاد با بهانه تنظیم بازار وارد بازار می‌شود که تمام سرمایه و فعالیت اقتصادی واردکنندگان را با مخاطره روبه‌رو می‌کند.
نوسان در میزان واردات، تاثیری در تعیین قیمت بازار نداشته است؟
خیر، نوسان‌های قیمتی برنج ایرانی به واسطه تغییر در میزان واردات برنج نیست و اصولا نباید دنبال اینچنین منطقی باشیم.
برسیم به تولید. برآورد شما از میزان تولید سال جاری چقدر است؟
هنوز برای اظهارنظر بسیار زود است و نمی‌توانیم بگوییم چه اتفاقی در آینده خواهد افتاد، اما اگر شرایط جوی و طبیعی کشورمان همین رویه را داشته باشد امسال، سال بسیار خوبی برای برداشت برنج خواهد بود و احتمال زیاد افزایش تولید را تجربه خواهیم کرد.
دلیل افزایش تولید سطح زیر کشت بوده است یا مورد دیگری؟
درباره سطح زیر کشت لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که براساس دستورالعمل وزارت جهاد کشاورزی و به دلیل کمبود منابع آبی در برخی استان‌ها فقط دو استان شمالی کشور یعنی مازندران و گیلان اجازه کاشت برنج را دارند، اما با درنظر گرفتن مشاهدات عینی بنده، همچنان در استان‌های جنوبی کشت برنج داریم. در این زمینه یعنی افزایش تولید اتفاقی افتاده که خوشبختانه خداوند هم کشاورزان کشورمان را حمایت کرده است.
از سال 94 کشاورزان مازندران با جلو بردن زمان خزانه‌گیری به 12 اسفند توانستند دو کشت سالانه را در استان تجربه کنند که تاکنون بی‌سابقه بوده است. به این ترتیب افزایش تولید داشتیم. امسال نیز چنین اتفاقی بازهم تکرار شد که بازهم شامل لطف خداوند بوده به این صورت که کشاورزان خزانه‌گیری امسال را 5 اسفند ماه آغاز کردند و شرایط جوی هم تاکنون همراهی کرده بنابراین کشت دوم هم امسال داریم و افزایش تولید داریم اگر شرایط همین طور ادامه یابد.
از سوی دیگر، درباره سطح زیر کشت آمارهای دریافت شده از استان‌های مختلف بیانگر آن است که نه‌تنها سطح زیر کشت کاهش نیافته، بلکه نسبت به گذشته بیشتر شده است و در استان‌های ممنوعه هم نه به صفر نزدیک شده بلکه به سطوح قبلی برای کاشت بازگشته است.
این شیوه خطری برای تولید ندارد؟
از نظر اصول علمی و منطقی بله، اگر شرایط جوی همراهی نکند مشکلات زیادی تجربه خواهد شد. برخی کشاورزان با آماده‌سازی تجهیزاتی مثل پلاستیک برای پوشاندن خزانه، درصورت سرد شدن هوا مانع مشکلات آینده می‌شوند. در مجموع این شیوه خطر دارد و کشاورزان باید مراقب باشند مبادا زیان تجربه کنند.
شما در بخشی از گفته‌هایتان به ممنوعیت کشت برنج در استان‌های جنوبی اشاره کردید. آیا با این سیاست موافق هستید؟
بنده به شخصه خیر، با این سیاست موافق نیستم، چون در برخی استان‌ها آب کافی برای تامین نیاز برنجکاران وجود دارد، اما نکته اینجاست که بالاخره تصمیم از سوی وزارتخانه بوده و برای احترام به قانون باید همه پیشگام باشیم. این سیاست‌گذاری شتابزده در استان‌های ممنوعه یعنی 14 استان اعلام شده اصلا رعایت نمی‌شود و بیشتر کشاورزان همچنان در حال کشت برنج هستند. پس بهتر بود به جای تصمیم‌گیری یکشبه، راهکارهای عملی و اصولی‌تری را اجرا می‌کردیم تا بتوانیم نیازهای بازار را با استفاده از این سیاست‌های منطقی تامین کنیم. براساس بازدید انجام شده در استان‌های جنوبی که برنج می‌کارند بیشتر از روان‌آب‌ها بهره می‌برند و از منابع آب زیرزمینی استفاده نمی‌شود.
