مرضیه شاهدایی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در همایش پتروشیمی فرصت‌ها و چالش‌های آینده گفت: ایران از لحاظ استقلال سیاسی و نظام حکومتی، ساختار جمعیتی، مرزهای جغرافیایی، وسعت سرزمینی، ظرفیت اقتصادی و ترکیب منابع هیدروکربری کشوری پر ظرفیت و منحصر به فرد محسوب می‌شود که آینده روشن و ممتازی برای آن پیش‌بینی می‌شود.
به گفته این مقام مسئول صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از صنایع مادر از مهم‌ترین ارکان توسعه و موتور محرک بخش‌های گوناگون اقتصاد کشور محسوب شده و وظیفه تولید محصولات گوناگون از منابع نفت و گاز را از طریق احداث و راه‌اندازی مجتمع‌های پتروشیمی به عهده دارد.
وی با اشاره به اینکه توسعه صنایع پتروشیمی چندین هدف مهم چشم‌انداز را محقق خواهد ساخت، تصریح کرد: از جمله این اهداف افزایش درآمد صادراتی، حذف تدریجی وابستگی به درآمد خام‌فروشی نفت و گاز، گسترش صنایع پایین‌دستی و نیز اشتغال‌زایی، افزایش تولید ناخالص داخلی و ارتقا سطح رفاه جامعه است.
شاهدایی با اشاره به روند توسعه و تحول صنعت پتروشیمی گفت: مرحله پیدایش این صنعت با تاسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال 42 و از طریق احداث واحد تولید کود شیمیایی شیراز در سال 43 آغاز و سپس طی سال‌های 43 تا 56 با ایجاد هفت مجتمع و طرح‌های توسعه پایدار شیراز مرحله گسترش اولیه صنعت پتروشیمی ایران شکل گرفت.
مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی گفت: به علت مسائل ناشی از جنگ تحمیلی تولید به حداقل رسیده و عملیات تکمیل احداث پتروشیمی بندر امام نیز متوقف شد ولی تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام از جمله طرح گسترش شیراز ادامه داشت که این مرحله رکود نام گرفت.
وی با اشاره به اینکه پس از جنگ دوره تجدید حیات و بازسازی این صنعت را سپری کردیم افزود: در این مرحله اجرای طرح‌های برنامه پنج‌ساله اول و دوم توسعه (پتروشیمی اصفهان، اراک و بندر امام) باعث شد که تولید در سال پایانی برنامه دوم به حدود 12 میلیون تن برسد.
شاهدایی با اشاره به اینکه در دوره جهش و تثبیت صنعت پتروشیمی (برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه) این صنعت به سمت استقرار در کلاس جهانی حرکت کرد گفت: ویژگی‌های ممتاز این دوره صرفنظر از جهش و فزونی تولید و ارزش تولیدات، ارتقاء جایگاه صنعت پتروشیمی درصادرات کالاهای غیرنفتی و در سهم اقتصاد ملی، ارتقاء نسبی جایگاه پتروشیمی ایران در منطقه و جهان است.
به گفته این مقام مسئول تا پایان برنامه پنجم توسعه صنعت پتروشیمی ایران در زمینه تولید محصولات پایه شیمیایی یا پلیمری فعالیت کرده اما برای توسعه صنعت نیاز به طرح‌هایی است که زنجیره تولید را تکمیل کرده و محصولات با ارزش افزوده بالاتر برای تامین خوراک صنایع پایین دست پتروشیمی تولید کند. لذا رویکرد این صنعت تکمیل زنجیره تولید، ایجاد تنوع بیشتر در محصولات و ارتقاء ارزش سبد محصولات پتروشیمی است که این رویکرد با هدف ارتقاء نقش صنایع پتروشیمی در شاخص‌های کلان اقتصاد کشور اتخاذ شده است.
شاهدایی توضیح داد: در همین راستا NPC موظف به تعریف و صدور مجوز برای طرح‌هایی است که با به کارگیری تکنولوژی‌های مدرن، تکمیل زنجیره ارزش و تولید محصولات ویژه از خوراک‌های متنوع را محقق می‌کند و با توجه به این رویکرد علی‌رغم اینکه عمده‌ترین خوراک موجود در کشور برای استفاده در صنعت پتروشیمی ایران گاز طبیعی است اما طرح‌هایی براساس خوراک اتان، نفتا، پروتان و بوتان نیز تعریف شده و در دست اجرا است.
شاهدایی با اشاره به نقش جدید و سیاست‌های NPC اظهار داشت: این شرکت در حال حاضر سازمانی توسعه‌ای است که برنامه‌ریزی کلان صنعت پتروشیمی را به عهده دارد و ماموریت آن با تکیه بر بیش از نیم قرن تجربه و بهره‌مندی از منابع انسانی و فکری، برنامه‌ریزی کلان، سیاستگذاری، بسترسازی، تنظیم‌گری، پشتیبانی از توسعه پایدار برای بهبود کیفیت زندگی مردم است.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: این شرکت با تاکید بر مسئولیت اجتماعی نقش کلیدی در صیانت از محیط زیست و منابع ملی، رعایت حقوق همه ذینفعان و پیشرفت اقتصادی کشور و بهبود زندگی مردم دارد و از جمله مهم‌ترین اهداف آن توسعه پایدار و متوازن صنعت پتروشیمی با رویکرد تکمیل زنجیره ارزش براساس مطالعات آمایش سرزمین است.
شاهدایی در ادامه به بحث تهدیدها و فرصت‌های صنعت پتروشیمی پرداخت و گفت: البته ممکن است تمام تهدیدها و فرصت‌ها اتفاق نیفتد اما در عمل تهدیدها و فرصت‌ها چنان در هم تنیده‌اند که شناسایی آنها از یکدیگر دشوار بوده و گاهی آنچه در شرایط خاصی از زمان و مکان تهدید به شمار می‌رود با تغییر شرایط به فرصت تبدیل می‌شود و از اینجاست که تحولات ملی – منطقه‌ای و بین‌المللی برای ملت‌ها و دولت‌ها معانی متفاوتی پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه وجود ذخایر عظیم نفت و گاز، قیمت رقابتی گاز، دسترسی به آب‌های آزاد، زیرساخت‌های مناسب ایجاد شده در مناطق ویژه و حمایت دولت از مشارکت خارجی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک، در صنایع پتروشیمی از فرصت‌های صنعت پتروشیمی ایران است، افزود: از دیگر فرصت‌های پیش‌روی این صنعت دانش و تجارب مدیریتی و پروژه‌ای کسب شده در طول پنج دهه، نیروی جوان تحصیلکرده، مراکز آموزشی و دانشگاهی توانمند و همچنین تقاضای رو به رشد محصولات در جهان، ظهور تکنولوژی‌های جدید فرآورش و تبدیل هیدروکربورهای سبک به محصولات متنوع پتروشیمیایی، بازار بزرگ و رو به رشد داخلی و شکل‌گیری بازارهای جدید در حوزه آسیا، هند و چین به عنوان دیگر فرصت‌های پیش‌روی این صنعت است.
معاون وزیر نفت به تهدیدهای این صنعت نیز اشاره کرد و گفت: رکود اقتصادی، احتمال کاهش تقاضای جهانی از جمله فرصت‌های این صنعت است که البته در صورتی که به درستی مدیریت شوند می‌توانند با ارتقاء بهره‌وری و فناوری تبدیل به فرصت شوند.
شاهدایی گفت: مشکلات ناشی از شیوه خصوصی‌سازی و واگذاری واحدهای پتروشیمی به بخش خصوصی با برنامه‌ریزی کلان، سیاستگذاری و رگولاتوری یکپارچه این صنعت توسط NPC می‌تواند تبدیل به یک فرصت شده که باعث هم‌افزایی بخش خصوصی و دولتی شود.
وی تصریح کرد: عدم تامین خوراک بالادستی، طرح‌های پتروشیمی می‌تواند یک تهدید محسوب شود ولی با رویکرد فعلی که چندین طرح تامین خوراک مثل پالایشگاه گاز بیدبلند2، NGL 3200 توسط شرکت‌های پتروشیمی در حال انجام است، به یک فرصت تبدیل شده است.
مدیرعامل شرکت صنایع ملی پتروشیمی با اشاره به اینکه تحریم‌های بین‌المللی که مشکلات زیادی برای توسعه صنعت پتروشیمی به وجود آورد نیز یک تهدید محسوب می‌شود اظهار داشت: اما این تهدید باعث تقویت شرکت‌های مهندسی، پیمانکاران، سازندگان داخلی و همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان شد که موفق به ارتقاء فناوری‌های موجود، بومی‌سازی و تجاری‌سازی آنها شد.
شاهدایی ادامه داد: مشکل تامین منابع مالی جهت سرمایه‌گذاری در طرح‌ها باعث استفاده از روش‌های تامین منابع مالی مانند صندوق توسعه ملی و فاینانس خارجی شد.
وی گفت: در حال حاضر سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند در طرح‌های در دست اجرا و یا مطالعه پتروشیمی با همکاری شرکت‌های ایرانی مشارکت کنند و قانون FIPPA تسهیلات ویژه‌ای مانند دریافت خدمات برابر با تولیدکنندگان داخلی برای سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت پتروشیمی ایران در نظر گرفته است.
وی ادامه داد: همچنین برای سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد نیز مشوق‌هایی مانند 10 تا 20 سال معافیت مالیاتی براساس شرایط و موقعیت منطقه و فرصت سرمایه‌گذاری تا صددرصد ایجاد شده است و علاوه بر آن در ساختار شرکت صنایع ملی پتروشیمی مدیریتی تحت عنوان مدیریت سرمایه‌گذاری به منظور تسهیل و تسریع فرآیند جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ایجاد شده است.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تکمیل واگذاری زمین در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر و انرژی باد در عسلویه، مطالعات آمایشی و مکان‌یابی در حال انجام است تا از ظرفیت‌های مناطق جدید مانند منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی‌بر پارسیان، جاسک، چابهار، جزیره قشم و ... نیز استفاده شود.
شاهدایی گفت: با اتخاذ تدابیر یاد شده شرکت صنایع ملی پتروشیمی و کلیه شرکت‌ها در جهت توسعه این صنعت تلاش می‌کنند و امیدواریم که با تاثیر مثبت در شاخص‌های اقتصادی شاهد پیشرفت کشور و افزایش رفاه جامعه باشیم.
