موضوع نرخ سود به یک سریال در نظام بانکی ایران تبدیل شده است، گاه سود پایین می آید و در برخی دولتها حتی به ۱۲ درصد هم می رسد و مشکلات خاص خود به وجود می آورد و در مقابل، گاهی هم آنقدر بالا می رود که کنترل آن برای همه سخت است و رقابت های منفی در بانکها صورت می گیرد تا بلکه بتوانند سپرده بیشتری جذب کنند و مردم را اغوا نمایند تا در این اوضاع اقتصادی بد بانکها در بخش منابع، بتوانند اندکی جبران خسارت آنها را داشته باشند.
اما کار به همین جا هم ختم نمی شود. گاه همین نرخ سود بانکی بالا و رقابت هایی که بانکها برای جذب سپرده های بیشتر، آن هم نه با مکانیزم های اقتصادی و رسمی، آغاز می کنند، گریبانگیر خودشان می شود و آنها باید منابع را گرانتر، از همتایان خود در بازار بین بانکی دریافت کرده و سود بالایی را هم بابت آن بپردازند.
همین چند وقت پیش بود که خود بانکها با صدور بیانیه ای اعلام کردند که می خواهند نرخ سود بانکی را کاهش دهند، در این میان بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار را هم اغوا کردند که با آنها همراهی کرده و در مصوبه ای، به صورت رسمی نرخ را کاهش دهند، اما چند ماهی نگذشت که آنها به این نتیجه رسیدند نمی توانند بر روی عهد خود باقی بمانند و روند خروج سپرده ها از بانکهای آن ها سرعت گرفته است، به همین دلیل رقابت های منفی آنها برای جذب منابع بیشتر آن هم از طریق نرخ سود آغاز شد.
حال دوباره بانکداران هم پیمان شده اند که نرخ سود بانکی را کاهش دهند و بتوانند برای این افزایش هزینه های خود، راهکاری بیابند. بر همین اساس است که اکنون جلسات مشترکی با هم برگزار می کنند و می خواهند که یکبار دیگر با هم عهد ببندند تا بلکه نرخ های سود را کاهش داده و جلوی ضرر بیش از این خود را بگیرند. به همین دلیل چند هفته ای هست که بانکها جلسات مشترک را برای کاهش نرخ سود بانکی آغاز کرده اند و می خواهند که نرخ را کاهش دهند.
بر این اساس بانکها در جلساتی که به صورت مرتب در بانک مرکزی برگزار می شود تلاش می کنند تا بلکه یکبار دیگر در حضور مقام ناظر و سیاستگذار بانکی، زمینه ساز ایجاد تغییر در نرخ سود بانکی شوند. این در حالی است که بانکداران بر این باورند که اگر بتوانند با هم پیمانی با یکدیگر، زمینه ساز تغییر در نرخ سود بانکی شوند و نرخ سود سپرده ها را مدیریت کنند، حتما خواهند توانست در بازار بین بانکی نیز تغییراتی بر روی نرخ ایجاد کرده و منابع را مناسب تر به دست آورند.
یک مقام مسئول در نظام بانکی در این رابطه به خبرنگار مهر می گوید: اگر بتوان نرخ سود سپرده ها را مدیریت کرد، حتما بانکها خواهند توانست تا نرخ بازار بین بانکی را کنترل کنند. یعنی بانکها باید با هم، هم آواز شوند تا با توافق قرص و محکم، نرخ را این بار کاهش داده و به آن هم پایبند باشند.
البته بسیاری می گویند که بانک مرکزی باید نظارت خود را در موضوع نرخ سود، حین فرآیند و مبتنی بر خروجی صورت دهد تا این توافقات در ظاهر نبوده و پشت پرده، باز هم بانکداران به نرخ شکنی روی نیاورند. یعنی بانکها این فضا را نداشته باشند که قرارداد با مشتریان به نرخ بالاتر از نرخ های مصوب، منعقد کرده و بعد از ماهها بعد، در دام نظارتی بانک مرکزی بیفتند.
همه اینها در شرایطی است که مقامات بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده اند که تا پایان امسال، هیچ تغییری در نرخ های سود بانکی ایجاد نخواهد شد. این در حالی است که بعید هم به نظر می رسد که چانه زنی بانکها با خودشان و مقامات بانک مرکزی، حداقل تا اردیبهشت ماه سال آینده، به بار بنشیند.
