بهرام نظام الملکی با بیان اینکه صرف‌نظر از مسائل سیاسی و امنیتی، کشور عراق در صادرات غیر نفتی ایران نیز می تواند جایگاه اول را داشته باشد، اظهار کرد: این بدان معناست که عراق علاوه بر نقش اول در تامین منافع ملی ایران در میان همسایگان می تواند در صادرات غیر نفتی ایران نیز نقش اول را داشته باشد.
پتانسیل افزایش خدمات فنی‌ومهندسی به عراق
وی با بیان اینکه عراق در صنعت آب و برق حضور فعالی در صدور خدمات فنی و مهندسی دارد. اظهار کرد: در سال ۱۳۹۴ بیش از ۹۸ درصد صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور در این حوزه اتفاق افتاد به‌گونه‌ای که می‌توان گفت این صنعت در بازار عراق نیز بسیار فعال بوده ولی با توجه به میزان توانمندی صنعت امکان چند برابر شدن رقم صادرات خدمات فنی و مهندسی به کشور عراق در صورت برطرف شدن مشکلات موجود وجود دارد.
دبیر ستاد همکاری های ایران و عراق در حوزه آب و برق با بیان اینکه روابط ایران و عراق تحت تاثیر چند مولفه قرار دارد که این مولفه ها در تحکیم و توسعه مناسبات میان دو کشور تاثر گذار است، گفت:مشترکات فرهنگی و دینی دوملت و وجود یک رابطه کهن و تاریخی میان آنها، وجود منافع مشترک میان دو ملت در این بین بسیار تاثیر گذار است چراکه ایران و عراق هر دو به دنبال ایجاد ثبات، امنیت و شکوفایی سازندگی در عراق هستند. سیاست جمهوری اسلامی ایران، حمایت و کمک به عراقی است که با ثبات، امن، مستقل و آزاد، دارای تمامیت ارضی محفوظ و حاکمیت مستقل ملی و به دور از حضور نیروهای بیگانه باشد.
نظام الملکی ادامه داد: علاوه‌بر این ظرفیت‌های ممتاز همکاری میان ایران و عراق شامل وجود طولانی ترین مرزهای مشترک میان دو کشور در مقایسه با همسایگان دیگر، وجود ۶ گذرگاه مرزی و ۱۲ بازارچه مرزی، وجود اماکن مقدسه در داخل دو کشور و توریستی و سیاحتی بودن ایران و عراق، وجود ظرفیت های فوق العاده ای برای همکاری هر دو کشور در عرصه های سیاسی، فرهنگی، تجاری و اقتصادی، تجربه خوب ایران در عرصه بازسازی پس از جنگ و آمادگی انتقال این تجربیات به عراق و در نهایت تمرکز اراده رهبران هر دو کشور بر تحکیم و توسعه مناسبات فی مابین است.
به‌گفته وی در چارچوب این سیاست‌ها، جمهوری اسلامی ایران از بدو شکل گیری عراق جدید، هم از هویت اسلامی عراق و هم از دموکراسی و ثبات و امنیت این کشور حمایت کرده است. در واقع تلاشی که جمهوری اسلامی ایران در عرصه کمک به امنیت، نظام سیاسی جدید و سازندگی این کشور داشته دال بر این است که اراده مسئولان ایران برای کمک به عراق جدید بوده و با توجه به مولفه هایی که در روابط دو کشور اثر گذار است، می توان شاهد یک رابطه قوی با یک رشد فزاینده در روابط دو کشور بود.
چالش‌ها و مشکلات حضور در بازار عراق
دبیر ستاد همکاری های ایران و عراق در حوزه آب و برق با اشاره به اهم چالش ها و مشکلات حضور در بازار عراق، گفت:مشکل صدور ضمانت نامه‌های ارزی برای شرکت در مناقصات بین‌المللی، مشکل گشایش اعتبارات اسنادی، نقل و انتقال پول، نوسانات نرخ ارز، تاخیر در پرداخت به موقع مطالبات طرف ایرانی بابت صادرات برق به آن کشور، تاخیر در پرداخت به موقع مطالبات پیمانکاران مجری پروژه ها در کشور عراق و تاخیر در ابلاغ مراتب برنده شدن شرکت ایرانی در مناقصات پروژه های آن کشور از سوی طرف عراقی ازجمله مشکلاتی است که می‌توان به آن اشاره کرد.
نظام الملکی ادامه داد: عدم تخصیص خط اعتباری برای شرکتهای صادرکننده تجهیزات صنعت آب و برق به عراق، محدودیت منابع مالی بانکهای عامل از جمله بانک توسعه صادرات، صندوق توسعه ملی و ... جهت استفاده در تامین مالی پروژه‌ها، تعامل گاها کمرنگ سفارت ایران در عراق در تسهیل امور صادرات از جمله اطلاع رسانی به موقع مناقصات پروژه ها و همچنین پیگیری مشکلات شرکتهای دارای پروژه در آن کشور، از دیگر مشکلات و چالش‌های ارتباط با عراق است.
به گفته وی بالا بودن نرخ سود تسهیلات و کارمزد خدمات بانکی بانکهای عامل، صندوق توسعه ملی و همچنین خدمات بیمه ای صندوق ضمانت صادرات در مقایسه با سایر کشورها و عدم وجود مشوق های کافی برای توجه بیشتر شرکتهای ایرانی به بازار عراق، با توجه به رقبای ایران در بازار آن کشور از دیگر چالش هایی است که می‌توان به آن اشاره کرد.
دبیر ستاد همکاری های ایران و عراق در حوزه آب و برق در خصوص اهمیت بازار عراق برای صادرات خدمات فنی و مهندسی صنعت آب و برق، اظهار کرد:با مقایسه نقش عراق با دیگر کشورهای همسایه در تامین امنیت و منافع ملی ایران جایگاه اول این کشور در نگاه دستگاه سیاست خارجی ایران مشخص می شود.
نظام الملکی با اشاره به فرصت های حضور در بازار عراق، عنوان کرد: قرابت دیرینه فرهنگی، دینی و تاریخی دو کشور، نیاز کشور عراق به انرژی برق و نقش ایران در تامین برق مورد نیاز، با توجه به تمایل جدی مسئولان وزارتخانه های انرژی و برق دو کشور برای همکاری بسیار حائز اهمیت است.
وی با بیان اینکه وجود زمینه های مطلوب و تجربیات کافی برای برگزاری نمایشگاه های تخصصی صنعت آب و برق در آن کشور و وجود موافقت نامه ها و یادداشت تفاهم های دو جانبه در زمینه احداث می‌تواند تاثیر مثبت در رابطه دو کشور داشته باشد، اظهار کرد: نگاه ویژه مسئولین کشور به اهمیت بازار عراق در گسترش ارتباطات و تعاملات دو جانبه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی از دیگر زمینه‌های فرصت در بازار عراق است.
دبیر ستاد همکاری های ایران و عراق در حوزه آب و برق در خصوص خطوط انتقال، پست هاو طرح های نیروگاهی، اظهار کرد: نزدیکی جغرافیایی بازار عراق برای توسعه صدور خدمات صنعت آب و برق، شناخت مسئولین صنعت آب و برق کشور عراق از توانمندی فنی و اجرائی بالای شرکتهای ایرانی در این زمینه‌ها، مشارکت چشمگیر شرکت های ایرانی در اجرای پروژه های برق رسانی عتبات عالیات و امکان همکاری در سایر پروژه های برق رسانی آن کشور و وجود درآمدهای نفتی قابل توجه و عدم محدودیت منابع مالی جهت تخصیص اعتبار برای طرح های صنعت آب و برق عراق از جمله مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد.
پیشنهادهایی برای افزایش حضور در بازار عراق
نظام الملکی افزایش سرمایه صندوق ضمانت صادرات و بانک توسعه صادرات و تشکیل بانک مشترک توسط دو کشور جهت تامین مالی پروژه های زیربنایی که باعث حذف رقبا خواهد شد را پیشنهادی در خصوص تسهیل و توسعه صادرات در بازار عراق دانست و افزود: اجرای بیمه قراردادهای صادراتی توسط صندوق ضمانت صادرات در مقابل انواع ریسک‌های سیاسی و تجاری است تا شرکت‌ها بتوانند این گونه بیمه ها، تسهیلات بانکی ارزان قیمت را از بانک ها دریافت کنند.
به‌گفته وی ایجاد مکانسیم پیمان پولی دوطرفه مبتنی بر پایه پولی دو کشور ایران و عراق برای تسهیل در امر صادرات، اجرایی شدن تفاهم نامه های امضا شده در اجلاس های کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور، حمایت جدی ستاد همکاری های مشترک ایران و عراق از شرکت های صادرکننده خدمات صنایع آب و برق و استقرار دفتر نمایندگی تشکل های صنعت آب و برق در عراق جهت تسهیل و تقویت صادرات در آن کشور از دیگر مواردی است که می‌تواند در تسهیل و توسعه صادرات در بازار عراق موثر باشد.
