ایده حذف صفر از پول ملی، ۲۳ سال پیش مطرح شد؛ در سال ۷۲ بانک مرکزی در مقطعی، به بررسی حذف سه صفر از واحد پولی کشور پرداخت که البته به دلایل متعددی ناتمام باقی ماند. درآن زمان، این موضوع در دستور کار اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی قرار داشت اما بدلیل مخالفت برخی افراد، بررسی‌ها در این باره متوقف شد.
لازم به ذکر است ۱۵ سال بعد ، این ایده دوباره به جریان افتاد؛ برخی مقامات بانک مرکزی از هزینه های زیاد این طرح و آثار تورمی و احتمال اجرای نادرست آن ابراز نگرانی کردند اما کارشناسان بر این باور بودند که مزایای حذف صفر از پول ملی، به مراتب بیشتر از معایب آن است با این وجود هیچ وقت اقدام جدی برای حذف صفر از پول ملی صورت نگرفت و مسائلی همچون هدفمندی یارانه‌ها و تورم احتمالی ، ازجمله موانع پیش روی این طرح عنوان می شد تا زمانی که در دوره تحریم و شرایط دشوار اقتصادی ، پرونده حذف صفر از پول ملی متوقف و به یک مطالعه کتابخانه‌ای تبدیل شد.
بر اساس این گزارش در دولت یازدهم، همیشه صحبت از رفرم پولی(اصلاح پولی) در میان بود، اما هیچگاه دولت به صراحت اعلام نکرد که چه زمانی قرار است صفرها را حذف کرده و شکل جدیدی به اسکناس و اقتصاد پولی ایران بدهد؛ حسین قضاوی، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی از برنامه دولت برای تغییر در صفرهای پول ملی خبر داد، موضوعی که البته با واکنش تکذیبی مقامات بانک مرکزی مواجه شد. درست یک روز بعد از این اظهار نظر، پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی هرگونه اقدام سریع در رابطه با رفرم پولی را رد کرد و به صراحت اعلام نمود که حذف صفر از پول ملی، کار یک شب و دو شب نیست و باید با دقت و در گذر زمان، آن را اجرایی کرد.
شاید لزوم لحاظ کردن همین فرایند دقیق باعث شد مصوبه اخیر دولت غافلگیرکننده باشد؛ چند روز پیش دولت حذف یک صفر از پول ملی و تبدیل واحد پولی از ریال به تومان را تصویب کرد با وجود اینکه در لایحه بانک مرکزی که هم اکنون در دولت در دست بررسی است هیچ صحبتی از حذف صفر مطرح نیست . باید دید با ورود این لایحه به مجلس طرح حذف چند صفر و تغییر واحد پول همزمان مصوب می شود یا خیر.
مهیا بودن شرایط برای طرح اصلاح پولی
مهدی تقوی کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در خصوص تغییر و حذف صفر از واحد پولی کشور گفت: تغییر واحد پول از ریال به تومان تاثیر چندانی در اقتصاد نخواهد داشت و صرفا جهت کاهش حجم اسکناس ها و همچنین سهولت در انجام مبادلات صورت می گیرد و حذف یک صفر اثری ندارد.
وی با اشاره به طرح اصلاح پولی و حذف صفر از واحد پول کشور بیان کرد: رفرم یا اصلاح پولی با هدف بالا بردن ارزش پول ملی صورت می گیرد و با توجه به پائین بودن قدرت خرید مردم و از طرفی کنترل تورم حذف تدریجی صفر در شرایط فعلی ضروری یه نظر می رسد.
این کارشناس ضمن بیان اینکه مطالعات کارشناسی دقیقی در موضوع اصلاح پولی انجام شده گفت: دولت منتظر فرصت مناسب برای اجرای این طرح است و چون اجرای حذف چند صفر به یکباره میسر نیست اکنون به حذف یک صفر بسنده کرده است و احتمالا در سالهای آتی اصلاح پولی بطور کامل انجام خواهد شد.
تقوی تغیر واحد پولی را در راستای احترام به عرف جامعه در استفاده از تومان به جای ریال عنوان کرد و افزود: اقتصاد پویا نیازمند واحد پولی با ارزش است که در مبادلات بین المللی قابل احترام باشد و بالابردن ارزش پول کشور با حذف چند صفر گامی موثر در توسعه تجاری خواهد بود.
وی در پایان تاکید کرد: حذف یک صفر بی تاثیر است اما مقدمه ای برای اجرای کامل اصلاح پولی و بالابردن ارزش پول ملی خواهد بود.
حذف سه صفر یکجا انجام شود
علی محمد احمدی در این خصوص اظهار داشت: کشورها عموما با یک تغییر واقعی و یک توهم پولی سر وکار دارند که اقدام به حذف صفر عمدتا آثار روانی دارد که در جهت تعدیل تورم اعداد صورت می گیرد.
وی افزود: حذف یک صفر صرفا اثر روانی داشته و برای تغییر واقعی باید صفرهای بیشتری حذف شود ضمن اینکه همین تغییر واحد پولی نیز نیازمند مصوبه مجلس است.
احمدی تغییر در سیستم های حسابداری و سهولت در حسابرسی ها،چاپ کمتر اسکناس،تعدیل بازار روانی و نیاز به واحدهای پول کمتر در مبادلات را از جمله اتفاقاتی دانست که با تغییر واحد پول صورت می گیرد.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه در سالهای آتی امکان پائین تر آمدن قدرت خرید وجود دارد، دولت اگر بدنبال تغییر و بالا بردن ارزش واقعی پول کشور در قیاس با ارزهای بین المللی است باید بصورت یکجا سه صفر از پول ملی را حذف کند و اینکه به تدریج این امر انجام شود هزینه های زیادی را به دنبال خواهد داشت.
وی ضمن بیان اینکه ارزش دارایی ها افراد با ریال یا تومان فرقی نخواهد کرد بیان کرد: حذف یک صفر تنها ارزش اسمی را بالا می برد اما قدمی در احیای قدرت واقعی پول ملی است.
وی در پایان تاکید کرد: حذف یک صفر و یا تغییر نام واحد پولی در متغیرهای اساسی اقتصاد تاثیر نخواهد داشت.
