ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گمرک، وزارت صنعت، اپراتورهای موبایل و وزارت ارتباطات، محورهای اصلی اجرای طرح رجیستری موبایل (کدگذاری) را مطابق تکلیف ماده 13 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به عهده دارند. تاکنون ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و گمرک با همکاری نزدیک خود توانسته‌اند با کالای قاچاق در حوزه آی.تی تا حدودی مقابله کنند، اما برای ریشه‌کنی این جریان نیاز به همکاری سازمان‌های دیگر است.
طرح رجیستری گوشی‌های وارداتی پس از تاخیر طولانی، با دستور چند ماه پیش اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور قرار شد از ابتدای مرداد امسال اجرا شود، اما به گفته قاسم خورشیدی، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، به علت کوتاهی دستگاه‌هایی چون سازمان تنظیم مقررات در تهیه سیستم‌های مربوط، این طرح مهم به مدت دو ماه تعویق افتاد.
اکنون با نزدیک شدن به پایان مهلت دوماهه، باز هم به نظر می‌رسد کم‌کاری برخی دستگاه‌ها در اجرای وظایف محوله، سبب شده طرح رجیستری با کندی پیش برود و بازار موبایل همچنان به کام قاچاق بچرخد.
سامانه‌ای برای تشخیص گوشی قاچاق
در همین زمینه، گمرک ایران در روزهای اخیر از آماده شدن سامانه استعلام شماره سریال گوشی‌های تلفن همراه وارداتی (IMEI) خبر داده که یک گام به جلو محسوب می‌شود، اما بدون همکاری سایر دستگاه‌ها بخصوص وزارت ارتباطات، این طرح نیمه‌کاره خواهد بود.
در همین زمینه، هایده باقری پور، مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک ایران درباره سامانه استعلام سریال گوشی‌های تلفن همراه گفت: گمرک ایران از سال گذشته مراحل مقدماتی سامانه ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی‌های تلفن همراه (IMEI) را آماده‌سازی و واردکنندگان را ملزم کرد تا شماره سریال گوشی‌های تلفن همراه وارداتی را در سامانه جامع گمرکی ثبت کنند و هم‌اکنون بانک اطلاعاتی ثبت شماره سریال گوشی‌های تلفن همراه وارداتی به مراحل نهایی و تکمیلی نزدیک شده است.
مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک ایران افزود: مراحل آماده‌سازی این سامانه از سال گذشته با کمک متخصصان و دانش‌پژوهان پژوهشکده سامانه‌های هوشمند دانشگاه تهران آغاز شد و بزودی برای دسترسی عموم وارد فاز اجرایی می‌شود و مردم می‌توانند برای استعلام با ارسال شماره سریال گوشی‌های تلفن همراه وارداتی به شماره پیامک 30008887 گوشی‌های قاچاق را از غیرقاچاق، تشخیص دهند. باقری‌پور گفت: این سامانه بخشی از سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی و از برنامه‌های اصلی و عملیاتی گمرک در امر مبارزه با قاچاق کالاست و در مبارزه با ورود کالای قاچاق به کشور، گام بزرگی محسوب می‌شود. وی افزود: سامانه ثبت و دریافت شماره سریال گوشی‌های تلفن وارداتی، پیشرفت مهمی در اجرایی شدن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است و در مبارزه با قاچاق کالا، گام بزرگی برداشته خواهد شد.
مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک ایران اضافه کرد: برای مبارزه با قاچاق کالا با وزارت صنعت، معدن و تجارت، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و همه نهادها و سازمان‌های مرتبط همکاری‌های لازم انجام می‌شود و در نهایت برای بخش اجرایی که نیروی انتظامی است، گزارش‌های لازم ارجاع خواهد شد تا ریشه قاچاق در کشور خشکانده شود.
این مقام مسئول در گمرک ادامه داد: هوشمندسازی اطلاعات کالاهای وارداتی و کدگذاری کالاها از لحظه ورود تا عرضه، بهترین روش در امر مبارزه با قاچاق کالا به شمار می‌رود و امید است با کمک بانک اطلاعات گمرک ایران و حمایت مسئولان و رسانه‌ها، گام‌های مهم دیگری در امر مبارزه با قاچاق کالا برداشته شود.
وی اضافه کرد: بهره‌گیری گمرک از توانمندی دانش‌پژوهان داخلی برای هوشمندسازی رویه‌های گمرکی امروزه این امید را افزایش داده است که با تکیه بر دانش بومی و تلاش و پشتکار می‌توان گام‌های بزرگی در امر مبارزه با قاچاق کالا برداشت که نمونه آن کشف کالاهای قاچاق کانتینری در هفته‌های اخیر به کمک سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی بوده است.
کوتاهی سازمان تنظیم مقررات
در این باره، حمیدرضا دهقانی‌نیا، مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق به خبرنگار ما گفت: گمرک اکنون از سامانه‌ای رونمایی کرده که تلفن‌های همراه زمانی که مجوز ورود می‌گیرند کد IMEI آنها ثبت می‌شود و شهروندان می‌توانند با ارسال پیامک به 30008887 از قاچاق یا غیرقاچاق بودن آن مطلع شوند.
وی افزود: اقداماتی که گمرک در این زمینه انجام داده، بسیار مناسب و مؤثر بوده، اما در این میان برخی سازمان‌ها مانند سازمان تنظیم مقررات رادیویی آن‌طور که باید و شاید وظایف خود را انجام نمی‌دهد و کارها با کندی پیش می‌رود. دهقانی‌نیا ادامه داد: طرح کدگذاری که گمرک اکنون شروع کرده، طرح ملی پیشگیری از فعال شدن تلفن همراه قاچاق است و در آینده‌ای نزدیک تنها موبایل‌هایی می‌توانند از شبکه مخابراتی خدمات دریافت کنند که از طریق قانونی به کشور وارد شده باشند.
مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق اضافه کرد: اطلاعاتی که گمرک از واردکنندگان اخذ می‌کند برای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به عنوان مبدأ اطلاعاتی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
اصناف قاچاق را بیرون می‌کنند
در همین حال ابراهیم درستی، رئیس اتحادیه صوت، تصویر و موبایل ضمن اظهار بی‌اطلاعی از طرح گمرک درباره اجرا شدن طرح ثبت کد گوشی‌های وارداتی، به جام‌جم گفت: در این باره به عنوان اتحادیه فروشندگان موبایل، هیچ اطلاعی به ما داده نشده است. ضمنا مقامی که از اجرایی شدن آن خبر داده، اصلا به نوعی جایگاه اعلام این نظر را نداشته است.
وی افزود: تا زمانی که برای بحث قاچاق، اصناف و اتحادیه‌های مرتبط دخیل نشوند آن طرح از کیفیت لازم برخوردار نخواهد بود و ممکن است موفق عمل نکند. درستی ادامه داد: زمانی طرح رجیستری موبایل موفق خواهد بود که اپراتورها همکاری لازم را با دیگر نهادها داشته باشند، اما اکنون چنین همکاری‌ای در بدنه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و زیرمجموعه آن سازمان (تنظیم مقررات رادیویی) مشاهده نمی‌شود.
درستی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر این‌که برای مبارزه با قاچاق با کوله بران کاری نداشته باشید و با قاچاق سازماندهی شده مقابله کنید، اضافه کرد: قاچاق باید از مبدأ و مرز انجام شود، اما اکنون در شبکه توزیع صورت می‌گیرد که باعث ناامنی محیط بازار خواهد شد.
وی با تاکید بر این‌که تخلفات در واحدهای بدون پروانه کسب انجام می‌شود، گفت: برای ساماندهی این موضوع در حال بررسی واحدهای بدون پروانه هستیم و آنها را مجاب به دریافت پروانه فعالیت کردیم. در حالی که برخی مسئولان، سازمان تنظیم مقررات رادیویی را متهم به تعویق اجرای رجیستری می‌کنند، برای مشخص شدن این موضوع، خبرنگار ما با مسئولان این سازمان تماس گرفت تا از چندوچون ماجرا باخبر شود، اما سوالات ما بدون پاسخ ماند.
