روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در سرمقاله خود به بررسی اقدام کنگره در جلوگیری از فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران پرداخته است.
در این مقاله آمده است: نمایندگان در کنگره به اندازه کافی وقت پیدا کردند که طی آن چندین قانون را به تصویب برسانند که طی آن بتوان یکی از مهمترین دستاوردهای امنیت جهانی در سالهای گذشته را به مخاصره انداخت: توافق هستهای که باراک اوباما با ایران بدان دست یافت.
این برای نخستین بار نیست که جمهوریخواهان تندرو و متحدان حامی ثروتمند آنها تلاش میکنند تا توافق حاصل شده میان ایران و گروه 1+5 را به چالش بکشانند که طی آن قرار شد تحریمهای بینالمللی علیه ایران در ازای محدود شدن برنامه هستهای ایران لغو شود.
تا کنون هر دو طرف به تعهدات خود پایبند بودهاند. تلاشهای ایران برای ساحت بمب اتمی متوقف شده و نگرانیها درباره جنگ منطقهای جدید ناپدید شده است.
این موضوعات اندکی تشویق کننده بوده اگر چه موضوعاتی روی داده که اندکی باعث نگرانی شده است. مجلس نمایندگان آمریکا مانع از آن شده است که شرکت بوئینگ از فروش هواپیماهای مسافربری 80 نفره به ایران ایر با هزینهای بالغ بر 20 میلیارد دلار منع شده است.
این معامله میتواند یکی از چشمگیرترین دستاوردهای اقتصادی مهم باشد. این موضوع میتواند بزرگترین تراکنش مالی میان ایران و آمریکا پس از انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 و پس از قطع روابط دیپلماتیک میان دو کشور باشد.
این موضوع می توانست یک دستاورد سیاسی برای حسن روحانی، رئیس جمهور ایران باشد که به شدت بدان نیاز دارد چون در داخل ایران این تصور ایجاد شده که مزایای اقتصادی قول داده شده در توافق هستهای تا کنون محقق نشده است.
ناوگان هواپیمایی ایران به دلیل سالها تحریم سالخورده و نامطمئن شده و بسیاری از مردم از سوار شدن بر این هواپیماها هراس دارند.
جمهوری خواهان در کنگره استدلال کردهاند که ایران تاریخچه طولانی در حمایت از تروریست دارد و میتواند از هواپیماهای جدید در حمایت از "بشار اسد" رئیس جمهور سوریه و حزبالله در لبنان استفاده کرده یا حتی آنها را تغییر داده و برای مقاصد نظامی از آن استفاده کند. این احتمال وجود دارد که ایران ایر برخی از هواپیماها را در اختیار ماهان ایر قرار دهد، ایرلاینی که هنوز تحت تحریم قرار دارد.
دلایلی برای نگراین وجود دارد چون اقداماتی از ایران ایر در گذشته در انتقال جنگجویان و تسلیحات در سرتاسر خاورمیانه وجود داشته است اما هواپیماها و موتور تمامی آنها شماره شناسایی منحصر بفردی داشته که مقامات آمریکایی این اطمینان را دارند که میتوانند هواپیماهای بوئینگ را ردیابی کنند.
به طور گستردهتر، مقامات معتقد هستند که ایران که هم اکنون خود را رها از تحریمهای مرتبط هستهای میداند و میتواند به صورت کاملی در اقتصاد بینالمللی حضور داشته باشد، تمایل به اقداماتی نخواهد داشت که بار دیگر اعمال تحریمها را تحریک کند.
این استدلال نیز میتواند وجود داشته باشد اگر ایران به این هواپیماها دست یابد، آقای روحانی و دیگر عناصر میانه رو میتوانند در موضع قدرتمندتری در دفاع از توافق هستهای قرار گرفته و تندروها در تهران را که همانند تندروها در واشنگتن در راستای شکست توافق فعالیت میکنند به عقب برانند.
این کاملا صحیح است که رفتار ایرانیان در دیگر جبههها نظیر اقدام تحریم آمیز درباره "سیامک نمازی" بازرگان ایرانی-آمریکایی و موشکهای بالستیک دو مثالی است که باور این موضوع را برای آمریکاییها سخت خواهد کرد که آینده مثبتی در روابط دو کشور وجود دارد.
با این وجود، توافق هستهای ارزش خود را در متوقف کردن یک برنامه هستهای خطرناک و بی ثبات کننده به اثبات رساند. آمریکا برای کارساز بودن این توافق مسئولیت دارد.