اواخر دی‌ماه سال گذشته بود که بنا به ادعای دولت، برجام به فرجام رسید و مذاکرات 1+5 نهایی شد.
در اولین گام پس از برجام، رئیس‌جمهور در سفری به فرانسه به سراغ مدیرعامل کمپانی سازنده هواپیما ایرباس رفت تا در یکی از بزرگترین قراردادهای اقتصادی، 118 فروند هواپیمای ایرباس از کمپانی ایرباس برای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران خریداری کند.
در پیش‌قراردادی که آن زمان به امضاء رسید، مقرر شد 118 فروند انواع ایرباس شامل 45 فروند ایرباس 321 و 320، 45 فروند ایرباس 330، 16 فروند ایرباس 350 و 12 فروند ایرباس 380 پهن‌پیکر برای ایران‌ایر خریداری شود و در مدت زمان 5 تا 8 سال در اختیار هما قرار گیرد.
درباره رقم این پیش‌قرارداد هم پیش از این گمانه‌زنی‌هایی از سوی رسانه‌ها و با بررسی سایت کمپانی ایرباس، مطرح شد و عده‌ای رقم قرارداد را 25 میلیارد دلار عنوان کردند، اما وزیر راه و شهرسازی مدعی شد که این رقم، رقم «کاتالوگ پرایس» است و رقم واقعی در تفاهم‌نامه ایران‌ایر با ایرباس برای این 118 فروند هواپیما، 10.5 میلیارد دلار است.
* وعده اول دولت: امضاء قرارداد ایرباسها تا اوایل اسفند 94
همان روز‌‌ها بود که اعلام شد «خرید ایرباسها فعلاً در قالب پیش‌قرارداد مطرح شده است و با بررسی‌های انجام شده از سوی مدیرعامل هما و نمایندگان ایرباس، تا 40 روز کاری بعد، این پیمان به قرارداد منتج می‌شود».
روز 11 بهمن‌ماه سال 94 بود که وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: قرارداد خرید ایرباسها تا 20 روز کاری آینده (دهه اول اسفندماه) به امضاء می‌رسد.
عباس آخوندی با بیان اینکه مبلغ قرارداد خرید 118 فروند ایرباس از کمپانی ایرباس 10.5 میلیارد دلار است، سهم ایران‌ایر را در این قرار 15 درصد عنوان کرد و گفت: کمپانی سازنده 85 درصد اعتبار را در قالب تسهیلات تأمین می‌کند.
وی همان روز (11 بهمن‌ماه 1394)، درباره امضای قرارداد ایرباسها توضیح داد: فعلاً در این‌باره پیش‌قرارداد به امضا رسیده است و پس از آن باید مراحل قانونی طی شود؛ دو طرف 20 روز کاری مهلت دارند تا به قرارداد نهایی دست یابند.
آخوندی حتی درباره رقم قرارداد ایرباسها هم توضیح داد که مبلغ قرارداد 10.5 میلیارد دلار است و تحویل این ایرباسها از اسفندماه 94 آغاز می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی سهم ایران‌ایر را در این قرارداد 1.5 میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: این مبلغ یکجا پرداخت نمی‌شود بلکه به‌صورت 20% - %20 در مدت زمان 8 سال پرداخت خواهد شد، در واقع آخرین هواپیما از این خرید ظرف 15 سال تسویه حساب می‌شود.
آخوندی درباره قیمت ایرباسها گفت که قیمت اسمی یا کاتالوگی این ایرباسها 25 میلیارد دلار است، اما طبق روند کمپانی سازنده، هنگام فروش ارقام کم‌تر می‌شود و به 10.5 میلیارد دلار می‌رسد. زیرا نرخ مبنای تأخیرات تحویل بر اساس نرخ اسمی خواهد بود.
* وعده دوم دولت: امضاء قرارداد ایرباسها در 3 ماهه اول سال 95
به هر حال سال 94 هم به پایان رسید اما قرارداد ایرباسها به نتیجه نرسید، البته آخوندی در 26 اسفند سال گذشته وعده‌‌ای دیگر داد و گفت: برنامه‌ریزی شده است قرارداد ایرباسها در 3 ماهه اول سال 95 نهایی شود.
این ادعاها و جنجال‌‌های رسانه‌ای مدیران دولت در قرارداد خرید ایرباسها در حالی مطرح شد که درباره به نتیجه رسیدن قرارداد خرید این هواپیماها و زمان قطعی آن، هیچ مقام مسئولی اظهارنظر مشخص و روشن نداشته و به نظر می‌رسد دولت در این پیش‌قرارداد رو دست خورده است، زیرا از سویی موضوع تأمین فاینانس این هواپیماها در ابهام است و شاید همین موضوع تأمین مالی، موجب شده است که مدیران کمپانی ایرباس در امضاء قرارداد تعلل به خرج دهند و از سوی دیگر به نظر می‌رسد طرق مقابل (فرانسه) مسئولیتی در قبال اجرای تعهدات خود ندارد و خود را متعهد به برجام نمی‌داند.
در تأیید این ادعا می‌توان به گفته‌های وزیر حمل و نقل فرانسه درباره قرارداد ایرباسها در پایان فروردینماه امسال استناد کرد.
* وعده سوم: امضاء قرارداد ایرباسها در دهه اول اردیبهشت 95
آلن ویدالیس، وزیر حمل و نقل، دریا و شیلات فرانسه روز سی‌ام فروردینماه امسال در حاشیه دیدار با وزیر راه و شهرسازی ایران، در نشست خبری با خبرنگاران گفت که قرارداد ایرباسها «علی‌القاعده باید هفته دیگر نهایی شود».
* وعده چهارم: امضاء قرارداد ایرباسها نیازمند مجوز آمریکا
وزیر حمل و نقل، دریا و شیلات فرانسه در همان نشست خبری با بیان اینکه در کمپانی هواپیماهای ایرباس بیش از 10 درصد تجهیزات، آمریکایی است، گفت که برای فروش این تجهیزات نیاز به مجوز آمریکایی است اما به هر حال قرارداد باید علی‌القاعده تا هفته آینده نهایی شود.
البته وی این را هم گفت که مشکلاتی هنوز باقی است و در زمینه بانکی نیز مشکلاتی داریم.
به هر حال بیش از 70 روز از وعده اولیه امضاء قرارداد ایرباسها می‌گذرد و این پیش‌قرارداد هنوز به قرارداد منتج نشده است، به نظر می‌رسد در کنار مشکلات بانکی و نبود امکان مبادلات دلاری که باید پس از برجام رفع می‌شد و نشد، پلیس بد مذاکرات (فرانسه) احساس مسئولیتی در قبال ایران برای تعهد به وعده‌‌های خود و وعده‌‌های پسابرجامی همتایان خود ندارد و همین امر به طولانی شدن روند مذاکرات نمایندگان ایران‌ایر و کمپانی ایرباس انجامیده است.
به هر حال این قرارداد که از آن به عنوان بزرگترین قرارداد اقتصادی پسابرجامی یاد می‌شد، کماکان به نتیجه نرسیده است تا بدعهدی فرانسه هم تأییدی بر نافرجامی برجام باشد.
