این خبری است که روزنامه انگلیسی زبان فایننشال اکسپرس چاپ هندوستان در روز پنج‌شنبه منتشر کرده و نوری به ابعاد تاریک طولانی شدن روند پرداخت بدهی نفتی از سوی این کشور تابانده است. اختلاف نظری به شدت قابل توجه که حجم بدهی را از 6 میلیارد دلار به 7میلیارد و 800 میلیون دلار خواهد رساند. مساله اساسی بر سر نرخ برابری روپیه در برابر یورو است و اختلاف بر سر زمان در نظر گرفتن این قیمت. اکنون این روزنامه تنها یک ماه مانده به سفر نخست‌وزیر هندوستان به ایران از قول مقام‌های ارشد ناشناس اقدام به افشای این مسائل کرده است.
به نوشته روزنامه فایننشال اکسپرس که قدیمی‌ترین روزنامه انگلیسی زبان هندوستان است « ایران و هندوستان در زمینه ارز لازم برای تسویه حساب شرکت‌های هندی با ایران که از سال 2012 تاکنون میلیاردها دلار مقروض شده‌اند، اختلاف نظر دارند».این درحالی است که پالایشگاه‌های نفتی هند مانند ام آر پی ال، اسار نفت، اچ پی سی ال، اچ ام ای ال و ای سی او در انتظار باز شدن کانالی برای پرداخت غرامت نفتی خود به ایران هستند که با شدت گرفتن تحریم‌ها با مشکل مواجه شده بود.
یک مقام ارشد دولت هندوستان به روزنامه فایننشال اکسپرس گفته است که اختلاف نظر بر سر نحوه محاسبه ارزش یورو در این پرداخت‌هاست.شرکت ملی نفت ایران اعتقاد دارد باید نرخ فعلی یورو برای این پرداخت‌ها لحاظ شود درحالی که شرکت‌های نفتی هندی معتقدند این نرخ باید با توجه به زمان بسته شدن قرارداد پرداخت شود. این اتفاق به این معنا خواهد بود که پالایشگاه‌های هندی علاوه بر پرداخت 6 میلیارد دلار بدهی نفتی خود به ایران 120میلیارد روپیه نیز به ایران بپردازند.
طبق محاسبات با در نظر گرفتن نرخ تبدیل دلار به روپیه در روز گذشته که 66.48 بوده است این مبلغ معادل یک میلیارد و 810میلیون دلار خواهد بود که با اضافه شدن به 6 میلیارد دلار سابق، حجم پرداخت نفتی هند به ایران را به 7میلیارد و 810 میلیون دلار افزایش می‌دهد. اختلافی که میزان آن تا حدودی توجیه‌کننده طولانی شدن مذاکرات نفتی هند و ایران در سال‌های گذشته محسوب می‌شود.
فایننشال اکسپرس در ادامه گزارش خود می‌نویسد: قیمت دلار در برابر روپیه در 27 آوریل معادل 75.18 بوده است درحالی که این مبلغ در سال 2012 معادل 69.56 بوده است. در ادامه این گزارش به این جمله اشاره شده که انباشت بدهی نفتی هند به ایران به واسطه وضع تحریم‌های نفتی علیه ایران صورت گرفته است. این جمله تا حدودی بیانگر مواضع دولت هندوستان در قبال ایران است که در واقع معتقد است این دولت نباید هزینه انباشت بدهی‌ها را پرداخت کند.
جزئیات آخرین پرداخت‌ها
آخرین پرداخت نفتی هند به ایران در اکتبر- سپتامبر 2015 به مبلغ 1.4میلیارد دلار از طریق 2 تراکنش بانکی از طریق بانک «یو سی او» به حساب بانک مرکزی ایران در بانک مسقط عمان پرداخت شد.
یک مقام ارشد وزارت نفت هندوستان به روزنامه فایننشال اکسپرس در این زمینه گفته است که پرداخت‌های بعدی باید در قالب یورو صورت گیرد و طبق متن قرارداد ارزش آن طبق روز 88 ام بعد از به خشکی نشستن محموله نفتی در سواحل هندوستان محاسبه می‌شود. او تاکید کرد « پالایشگاه‌های هند باید به چارچوب قرارداد پایبند باشند» تهران و دهلی نو به دنبال راه‌حلی دیپلماتیک برای حل و فصل این موضوع هستند.
پارادهان و وزیر امور خارجه هندوستان در ماه گذشته به تهران سفر کردند و نخست‌وزیر این کشور نیز امسال به ایران سفر خواهد داشت.
فایننشال اکسپرس در بخش دیگری از گزارش خود نوشت که در سفر 10 آوریل وزیر نفت این کشور به ایران درباره مسیر پرداخت بدهی نفتی هند به ایران صحبت شده است. در طول این مذاکرات، سه کانال بانکی در سوییس، فرانسه و ترکیه به این منظور در نظر گرفته شده و اکنون ترکیه منتظر تایید تهران برای پرداخت از این مسیر است.
6 اردیبهشت ماه سیدمهدی نبی‌زاده، سفیر سابق ایران در هند در گفت‌وگو با ایلنا از سفر قریب‌الوقوع ناریندرا مودی، نخست‌وزیر هند به ایران خبر داد و گفت: این سفر در فاصله کمی از سفر اخیر وزیر امور خارجه و وزیر نفت هند به ایران نشانگر گشایش‌هایی است که در روابط بین دو کشور به واسطه حضور هیات دیپلماتیک هند در کشورمان ایجاد شده است.
اما با توجه به میزان و مبلغ اختلاف نظر نفتی ایران و هند و این مساله که در آستانه این سفر، مهم‌ترین روزنامه انگلیسی زبان این کشور دست به افشای مشکل ایران و هند زده است، نشان می‌دهد که شاید سفر مودی آنچنان نیز نشانگر گشایش محسوب نمی‌شود.
البته معادله پرداخت بدهی نفتی هند به ایران اکنون از حالت یک مجهولی خارج شده است، عوامل دیگری نیز طی این سال‌ها به این مساله سایه افکنده که به نوعی می‌تواند منجر به کوتاه آمدن هر کدام از طرفین درخواسته‌های خود شود.
یکی از این عوامل، خواست جدی هند برای به دست گرفتن طرح توسعه میدان گازی فرزاد B است. درامندرا پرادهان، وزیر نفت هندوستان روز شنبه 21فروردین ماه در طبقه هشتم اتاق بازرگانی تهران به خبرنگار«تعادل» گفته بود که ایران در پروژه E & P میدان فرزاد B به نفع هندوستان ترک مناقصه کرده است. این اظهارنظر درحالی صورت می‌گرفت که تا ماه‌های قبل حضور هند در این میدان تا این حد جدی نشده بود.
فروردین ماه سال گذشته زمانی که هیاتی هندوستانی برای مذاکرات نفت و پتروشیمی به ایران سفر کردند، رویترز به نقل از منبعی ناشناس نوشت که براساس اطلاعات به دست آمده هند نه تنها به دنبال نفت بیشتر با شرایط بهتر همچنین دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری است بلکه به دنبال حقوق توسعه‌یی در میدان گازی فرزاد B در بلوک فارسی نیز است.»
اهمیت فرزاد B
میدان گازی فرزادB در سال 2008 توسط شاخه امور بین‌المللی شرکت او ان جی سی ویدش هند در بلوک اکتشافی خلیج فارس کشف شد.
در آگوست/ سپتامبر 2010 این شرکت یک یک طرح توسعه‌یی تجدیدنظر شده را برای تولید 60 درصد از 21.68تریلیون فوت مکعب، منابع گازی این میدان را به دولت ایران ارائه کرد اما شرکت هندی به دلیل تهدید ناشی از تحریم‌های امریکا علیه شرکت‌هایی که بیش از 20میلیون دلار سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ایران انجام بدهند از امضای قرارداد امتناع کرد. ایران در فوریه 2012 اولتیماتومی یک ماهه به کنسرسیومی به سرپرستی شرکت او ان جی سی برای توسعه این میدان گازی داد. برای بیش از دو سال دولت ایران تهدید خود مبنی بر توقف فعالیت او ان جی سی در بلوک فارسی را عملی نکرد.
پس از آن بود که حضور هندی‌ها در این میدان با تردیدهایی روبه‌رو شد اما آنها همواره اصرار زیادی برای ماندن در این میدان گازی از خود به خرج دادند. به طوری که در مهر ماه سال 92 و تنها چند ماه بعد از روی کار آمدن بیژن زنگنه بر مصدر وزارت نفت، هندی‌ها که این ترس را داشتند که با رفتن رستم قاسمی که در واقع این طرح در زمان او به آنها واگذار شده بود و خود نیز به همکاری با آنها تمایل داشت، وزیر جدید نظر دیگری داشته باشد، وزیر نفت هند نامه‌یی به وزیر نفت ایران نوشت.
وزیر نفت هند در این نامه به وزیر نفت ایران ضمن تاکید بر توسعه روابط تجاری و سودآور میان تهران و دهلی نو، بار دیگر خواستار مشارکت هند در توسعه میدان گازی فرزاد B و امضای قرارداد مشارکت در تولید برای حضور شرکت‌های هندی در توسعه این میدان گازی شد.
این درحالی بود که پیش از آن وزیر نفت کشور با لغو ۳ امتیاز نفتی و گازی به هند اعلام کرده بود: نمی‌تواند دولت و مجلس را برای پذیرش این قرارداد (قرارداد مشارکت در تولید برای توسعه میدان گازی فرزادB) متقاعد کند. در متن نامه ویرپا مویلی به زنگنه که شانا آن را ترجمه کرده، آمده بود:« اطمینان خاطر دارم که روابط میان دهلی نو و تهران رو به توسعه است و با مدیریت شما بر صنعت نفت ایران این مناسبات گسترش خواهد یافت.»
بسیاری این نامه مویلی را جلب نظر مساعد زنگنه برای رسمی و نهایی کردن سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ نفت و گاز او ان جی سی، ایندین اویل و اویل ایندیا در میدان گازی فرزاد Bدر بلوک فارسی واقع در خلیج فارس دانستند.
اکنون و درحالی که پرادهان در سفر آخر فروردین ماه سال جاری خود به ایران وعده‌های زیادی درباره سرمایه‌گذاری هند در صنعت پتروشیمی ایران داده و حتی برای جدی‌تر شدن این وعده‌ها سفری به چابهار داشت، این ظن که تعادل نیز پیش از این آن را طرح کرده بود، قوت می‌گیرد که هند در واقع با امتیاز سرمایه‌گذاری به دنبال کاهش پرداختی نفتی و یافتن سهم حقوقی در میدان گازی فرزاد B است.
