اگر یک دهه پیش در حجره‌های بازار تهران چرتکه می‌دیدید که فروشنده با فاکتور گرفتن صفرها حساب و کتاب می‌کند، حالا همه حجره ها - اگر باقی مانده باشند - همراه با دگرگونی که بانکداری الکترونیک در نظام بانکداری ایجاد کرده، تغییر کرده‌اند. با این حال هنوز یک مشکل بزرگ در معاملات کاغذی وجود دارد: صفرهای پول.
مهم نیست که روی پول های کاغذی چقدر صفر جا خوش کرده، چون پول درشت و چک پول توانسته مشکل حساب و کتاب در معاملات را تا حدودی حل کند. با این حال صفرها هنوز دردسر می سازند. در حساب و کتاب های بزرگ و در معاملات کوچک صفرها مثل بار اضافه هستند. باری که گاهی به زور حمل می شود. خیلی از مسئولان نظام بانکی می گویند باید برای این صفرها چاره اندیشی کرد اما هیچ کس هم پیش قدم نشده که تکلیف صفرهای اضافی را روشن کند.
هر بار که طرح اصلاح ساختار نظام بانکی و تحول در سیستم بانکی کشور مطرح شد،حرف از حذف صفرها از پول ملی هم به میان آمد اما همه این خواسته ها روی کاغذ ماند. در دولت محمود احمدی نژاد حتی زمان حذف صفرها هم اعلام کردند اما اتفاقی نیفتاد. حالا آخرین گزارش ها از یک تریلیون تومان حجم نقدینگی در اقتصاد خبر می دهد. عددی که بسیاری از کارشناسان اقتصادی را هم نگران کرده است. بعضی ها کمی نگران تر هشدار می دهند که اگر این حجم بزرگ از نقدینگی مدیریت نشود، مثل سیل می تواند برای اقتصاد ایران ویرانگر باشد.
هدیه های حذف صفر
مرکز آمار در آخرین گزارش خود، نرخ تورم فروردین ماه امسال را 10.8 درصد اعلام کرد.
رییس جمهور هم وعده داده که نرخ تورم طی ماه های آینده تک رقمی خواهد شد.
شاید حالا بهترین زمان برای حذف سه صفر از پول ملی باشد؛ چرا که به گفته کارشناسان اقتصادی حذف صفرها از پول ملی می تواند به کاهش روند نزولی نرخ تورم هم کمک کند و در کنار آن هزینه چاپ اسکناس هم کم خواهد شد. هزینه چاپ هر قطعه اسکناس رقمی بین 80 تا 100 تومان است.
از سویی حذف صفرها مانع نفوذ بیش از اندازه ارزهای خارجی در اقتصاد کشور شده و با توجه به فرصت پیش آمده در توافق برجام و رفع تحریم های بین المللی، حذف صفرها سرمایه‌گذاری‌های خارجی را در کشور تسهیل می کند. برای بانک ها هم حذف صفرها موهبتی است و از هزینه های آنها می‌کاهد.
تجربه‌ای توصیه شده
حذف صفر از واحد پولی کشورها تجربه جدیدی نیست. کافی است که در یکی از موتورهای جستجو در اینترنت گزینه حذف صفر را وارد کنید. حجم زیادی از اطلاعات دریافت خواهید کرد که در آن از تجربه کشورها در حذف صفرها بارها و بارها گفته شده است. از حذف صفرها در اقتصاد آلمان پس از جنگ جهانی دوم گرفته تا همسایه مان ترکیه که این طرح را همین 10 سال پیش به سرانجام رساند. کمال درویش، وزیر اقتصاد وقت ترکیه این برنامه را با کمک صندوق بین المللی پول به منظور تغییر ساختار اقتصادی ترکیه انجام داد.
تغییراتی که شامل شناور کردن نرخ ارز، اصلاحات نهادی با هدف افزایش نقش بازار در اقتصاد، بازسازی ساختار بانک های دولتی، کاهش بار بخش عمومی در اقتصاد و استقلال بانک مرکزی بود. اگر چه این تصمیم ترکیه به دنبال تورم بالای این کشور صورت گرفت اما همراه با هدف گذاری کاهش تورم، اصلاح ساختار اقتصادی را هم به همراه داشت.
از سال 1960 تاکنون، در 71 مورد دولت های در حال توسعه مجبور شده اند، به حذف صفر ها از پول ملی خود اقدام کنند.
فرصتی برای چابک سازی
بهترین زمان برای حذف صفرها از پول ملی چه زمانی است؟ این سئوالی که کارشناسان اقتصادی هر کدام نسخه مخصوص به خود را توصیه می کنند اما قریب به اتفاق آنها می گویند با حجم نقدینگی که در اقتصاد وجود دارد و رو به افزایش است، بهترین زمان برای حذف صفرها سال جاری است. چه آن که اکنون تمام شرایط برای این کار وجود دارد. تورم روند کاهشی داشته و اقتصاد از تحریم های بین المللی خارج شده است. حذف صفرها می تواند اقتصاد ایران را چابک تر کند.
