به باور کارشناسان با آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، شرکتهای هواپیمایی خودشان میتوانند نرخ خدماتشان را تعیین کنند و این مساله موجب ایجاد رقابت میان آنها خواهد شد. بااین همه، این مساله نیز همچون هر اقدام جدید دیگری بیمها و نگرانیهایی به همراه داشت؛ اعم از نگرانی گرانی بیش از حد قیمت بلیت. ولی حالا گفته میشود این نرخها براساس زمان و مقصد پرواز متغیر است و بنابر سیستم عرضه و تقاضا شکل گرفته است. این آزادسازی البته تنها به نرخ بلیت هواپیماها محدود نمیشود و میتواند الگویی برای نرخ هتلها نیز باشد. در واقع، در هر دو زمینه این امکان به مشتری داده میشود که از خدمات متنوع با قیمتهای متفاوت استفاده کند. به گفته کارشناسان، این تنوع ارائه خدمات در نهایت به همهمکانی و همهزمانی شدن سفر نیز خواهد انجامید. یکی از مدیران باسابقه آژانس هواپیمایی و فعال حوزه بازاریابی در این باره میگوید: «آزادسازی نرخ در همه جای دنیا در زمینههای مختلف هواپیمایی، انواع حملونقل و ارائه خدمات موجود و به همین دلیل امکان سطحبندی مشتری براساس نیاز و هزینهای که میکند وجود دارد. بنابراین ارائهکننده خدمات امکان استفاده از بستههای متنوع و گوناگون سفر یا خدمات را برای مشتری تعریف میکند.»
به گفته عباس نظریبابلی، وقتی عرضه و تقاضا در بازار از قبل دستهبندی شود، بهطور ناخودآگاه در درازمدت مشتری هم خود را با این طرح وفق داده و هماهنگ میکند و در نتیجه، ایرلاینها در زمانهای کمسفر نیز مشتری خواهند داشت. این فعال حوزه بازاریابی تاکید میکند: «در صورتی که در این زمینه تعاریف درستی ارائه شده و اطلاعرسانی صحیحی داشته باشیم، مشتری نیز با بینش قبلی و با توجه به نیاز خود، با رضایت کامل حاضر خواهد بود که از خدمات گرانتری استفاده کند و این انتخاب، حق مشتری است.» او یادآور میشود در شرایطی که بود و نبود خدمات هیچ تاثیری در کاهش و افزایش نرخ آن نداشته باشد، رقابتی نیز وجود نخواهد داشت. در همین حال، به اعتقاد کارشناسان گردشگری «تنوع و آزادسازی نرخ بلیت هواپیما به این معنا است که مردم میتوانند براساس بودجهای که برای سفر خود کنار گذاشتهاند بلیت خود را در روزها و ساعتهای مختلفی از روز، ماه و سال انتخاب کنند. بنابراین اجرای این سیاست نه تنها صنعت هوانوردی، بلکه صنعت گردشگری کشور را هم تحت تاثیر قرار داده و حق انتخاب بیشتری به مسافران میدهد که مهمترین آن، این است که مسافران و مردم میتوانند با بودجهای که در اختیارشان است سفر کنند نه با نرخ مصوبی که از طرف دولت تعیین شده است.» در همین باره یکی از مسافران پرواز شیراز- تهران هم به خبرنگار ما میگوید: «از زمانی که نرخ هواپیما آزاد و قیمت آن شناور شده توانستهام سفرهای هوایی بیشتری داشته باشم چراکه بنا به ساعت یا روز پرواز میتوانم پروازهایی با کیفیت و خدمات و قیمت مناسب پیدا کنم.» یوهان و جنی مسافران خارجی در همین مسیر نیز به شناور بودن نرخ پرواز در اروپا و بسیاری کشورهای دیگر اشاره کرده و تاکید میکنند: «اینکه این مساله در ایران هم ایجاد شده، جالب است چراکه مسافران حق انتخاب دارند که از جمله حقوق مهم مسافر است. از سوی دیگر ایرلاینهای مختلف نیز در بازار رقابتی قرار گرفته، کیفیت خدمات خود را افزایش میدهند.»
ایجاد رقابت و افزایش کیفیت
سازمان هواپیمایی کشوری با پیشبینی خرید ناوگان جدید با رفع تحریمها اقدام به آزادسازی نرخ بلیتها کرد تا با رقابتی که میان شرکتهای هواپیمایی به وجود میآید، قیمت بلیتها دستوری نباشد و نرخها براساس ارائه خدمات و میزان عرضه و تقاضای مردم تعیین شود. حال به نظر میرسد رقابتی که با آزادسازی نرخ بلیت پروازها میان شرکتهای هواپیمایی به وجود آمده در بلندمدت موجب کاهش نرخ بلیت شود؛ چنانچه با گذشت مدت کمی از این آزادسازی و شناور شدن نرخ بلیتها با توجه به بازار عرضه و تقاضا هم میتوان متناسب با زمان و نیاز پروازهای ارزانتری یافت.
کارشناسان معتقدند که ایرلاینها به دلیل آنکه بتوانند خود را در بازار نگه دارند و بتوانند با سایر شرکتهای هواپیمایی رقابت کنند، باید نرخ خدمات و بلیت پروازهای خود را کاهش دهند که این مساله به سود مردم است و منجر به کاهش نرخ پروازها شده و مردم نیز به سمت خدمات بهتر روی میآورند. این امر موجب میشود تا افراد با شرکتهای مختلف دارای خدمات متفاوت روبهرو شوند و با توجه به سطح توان مالی خود از خدمات متفاوت ارائه شده از سوی این شرکتها بهره بگیرند.
کارشناسان اقتصادی، آزادسازی نرخ بلیت هواپیما را از مهمترین تصمیمها در حوزه حملونقل هوایی عنوان میکنند و معتقدند دولت از این پس در جایگاه حاکمیتی تنها نقش نظارت بر شرکتهای هواپیمایی را خواهد داشت و نقش نرخگذاری از مسوولیتها و وظایف دولت حذف و خارج میشود. با اجرای این سیاست، صنعت هوانوردی کشورمان در حوزه حملونقل هوایی مطابق با الگوهای جهانی، شیوه جدیدی از مدیریت در صنعت را تجربه میکند و با توجه به رضایت مسافران و آگاه شدن مردم به محاسن این تصمیم میتوان انتظار داشت که از آزادسازی نرخ هتلها نیز استقبال شده و مردم بتوانند با توجه به میزان درآمدشان، زمان سفر را تغییر داده و از خدمات مناسب حملونقل و اقامت در زمانهای گوناگون بهرهمند شوند.