نشست بررسی عوارض مصرف محصولات دستکاری ژنتیک (تراریخته) در برنامه نبض شبکه خبر با حضور داوود حیات‌غیب از سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان مخالف مصرف آزاد این محصولات، الیاس مرتضوی از وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان موافق، و حسین رستگار از وزارت بهداشت برگزار شد.
* مرتضوی: کل تحقیقات دنیا در خصوص مضربودن تراریخته زیر 5 مورد و در حد ادعاست
الیاس مرتضوی قائم‌مقام پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به مزایای استفاده از محصولات دستکاری ژنتیک از جمله افزایش تولید، قطع سم‌پاشی، و بسیار ساده شدن کشاورزی، این روش را یک روش اصلاحی بهبود دهنده و در اوج فناوری دانست.
وی با بیان اینکه سطح زیر کشت این محصولات در دنیا طی سال 2014 به حدود 185 میلیون هکتار رسیده است، این فناوری را به‌عنوان سریعترین فناوری پذیرفته شده توسط بشر معرفی کرد.
مرتضوی با تأکید بر اینکه نمونه انتقال ژنها حتی در طبیعت هم وجود دارد، و طی میلیونها سال از موجوداتی مانند باکتری به نوعی سیب‌زمینی شیرین دیده شده، اعلام کرد: ما در آزمایشگاه این فرایند را در حقیقت تسریع می‌کنیم.
وی در ادامه افزود: این محصولات، قبل از ورود به بازار مصرف باید از برخی پروتکلها و قوانین تبعیت کند؛ تا جایی که از داخل آزمایشگاه تا مرحله رهاسازی و تا حتی بشقاب مردم نسبت به استانداردهایی سنجیده می‌شود.
مرتضوی در ادامه با اعلام اینکه در وزارت جهاد کشاورزی، کمیته‌ای از سوی وزیر مأموریت دارد که سلامت این محصولات را رصد کند، خاطرنشان کرد: در اتحادیه اروپا نیز مواردی که زیر 0.9 درصد، تراریخته باشند، نیازی به اخذ مجوز ندارند.
وی همچنین عنوان کرد: تعداد تحقیقاتی که مضر بودن محصولات دستکاری ژنتیک را اثبات می‌کنند، در کل دنیا «زیر 5 مورد» و «در حد ادعا» بوده است.
* حیات‌غیب: اروپا کشت و مصرف تراریخته را ممنوع کرد
داود حیات‌غیب معاون دفتر پژوهش و فناوریهای نوین سازمان حفاظت محیط زیست در این برنامه، با اشاره به اینکه بخش اعظم کشت این محصولات تنها در معدودی از کشورها، از جمله آمریکا، کانادا، برزیل و آرژانتین انجام می‌شود، افزود: 99 درصد از تولید تجاری این محصولات شامل 4 قلم سویا، پنبه، کلزا و ذرت است.
حیات‌غیب خاطرنشان کرد: تحقیقات متعددی در مناطق مختلف دنیا، اثرات زیانبار این محصولات را نشان داده‌اند؛ چنان که مصرف این محصولات در بسیاری از کشورها کلاً ممنوع شده است.
وی افزود: در اتحادیه اروپا، ضمن ممنوعیت کامل کشت این محصولات، ورود محصولات بالای 1 درصد تراریختگی، کاملاً ممنوع و زیر این مقدار نیز نیاز به برچسب دارد.
وی با ابراز آثار زیانبار محصولاتی که ادعا می‌شود نیازی به آفت‌کش ندارند، خاطرنشان کرد: در حقیقت ژن آن سم به این محصولات انتقال یافته، و به خورد مردم داده می‌شود، چنان که تحقیقاتی در ایالت «کبک» کانادا نشان داد این سم به بدن 69 درصد از نمونه‌های انسانی غیرباردار، 93 درصد از نمونه‌های انسانی باردار، و 80 درصد جنینها انتقال پیدا کرده است.
این فعال محیط زیست با بیان "ما نیازمند بازنگری در قوانین برای جامعیت بیشتر هستیم" اعلام کرد: چه متصدیان این امر، روشهای درستی را در برخورد با این محصولات در پی بگیرند، و چه سیاستهای درستی اتخاذ نکنند، نهایتاً مصرف کننده این موارد کودک خردسال ایرانی، جنین ایرانی و سایر هموطنان ما خواهند بود.
* رستگار: تراریخته‌ها شمشیر دولبه‌اند/ تراریخته عوارض دارد ولی مجبور به واردات هستیم
حسین رستگار رئیس مرکز تحقیقات آزمایشگاهی غذا و داروی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه استفاده از محصولات تراریخته یک شمشیر دولبه است، افزود: از طرفی اگر از این محصولات غفلت کنیم از فناوری عقب می‌مانیم و از سوی دیگر ادله و شواهدی وجود دارد که مصرف این محصولات می‌تواند عوارضی در مصرف کننده ایجاد کند.
رستگار با اظهار اینکه 92 درصد از کل سویای دنیا، دستکاری ژنتیکی شده است، ادامه داد: اگر مسیر ورود این محصولات را آزاد اعلام نکنیم، یا به‌صورت قاچاق وارد خواهد شد، و یا وارد کننده اظهار نخواهد کرد؛ بنابراین مجبوریم واقع‌نگر بوده و واردات این محصولات را آزاد اعلام کنیم.
وی در پاسخ به "آیا قبول دارید که باید جلوی خطر احتمالی را گرفت؛ و حتی ممکن است بسیاری از عوارض مانند سرطانها طی عمر کوتاه بیست‌ساله این محصولات، بروز نکرده باشند؟" خاطرنشان کرد: ما با عدم توافق بر شاخصهای استفاده یا عدم استفاده از این محصولات داریم در کشور یک گره کور ایجاد می‌کنیم.
وی افزود: همان‌گونه که ما در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برای مصرف همه داروها خط‌کش و استاندارد داریم، به مسئولین وزارت جهاد کشاورزی هم توصیه می‌کنیم که شاخصهای سلامت محصولات تراریخته و نتایج آزمایشات احتمالی صورت گرفته را در اختیار محققین قرار داده و اعلام عمومی کنند.
این عضو سازمان غذا و دارو با بیان اینکه مدارک مستحکم و مستدل علمی برای زیانبار نبودن محصولات تراریخته وجود ندارد، خاطرنشان کرد: باید بر این مورد با تعیین شاخصها و ارزیابیهای علمی، کنترل داشته باشیم؛ نه اینکه این محصولات، به‌صورت آزاد و بدون کنترل وارد بازار مصرف کشور شوند.
