چند روز پیش بود که رویترز از دیدار هیئت ایرانی با یک شرکت واسطه خرید نفت در اروپا به نام هلنیک پترولیوم اس.ای خبر داد و نوشت: این واسطه فعلاً زمان را مناسب برای خرید نفت از ایران نمی‌بیند.
با توجه به اشباع بازار نفت اروپا توسط نفت‌های مشابه نفت ایران فعلاً امیدی برای صادرات نفت ایران به اروپا وجود ندارد.
آژانس بین‌المللی انرژی هم در جدیدترین گزارش خود نوشت: «شرایط فروش بشکه‌های نفت ایران احتمالاً با شرایط فروش بشکه‌های نفت عربستان سعودی، عراق و روسیه که دارای کیفیت مشابهی هستند متفاوت خواهد بود، بنابراین تولیدکنندگان ممکن است در زمینه قیمت‌ها بیش از هر زمانی در رقابت باشند.» بنا به گفته آژانس، شرکت ملی نفت ایران در تلاش است سهمی از بازار نفت اروپا به دست آورد و به همین دلیل می‌خواهد قرارداد خود با شرکت «سومد» در زمینه خط لوله انتقال نفت از دریای سرخ به اروپا را احیا کند.
آژانس همچنین گفت: ایران در درازمدت کار خودش را انجام می‌دهد و عراق را کنار زده و جایگاه خود را به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک تثبیت می‌کند. این همان موضوعی است که بیژن نامدارزنگنه نوید آن را داده است اما شرایط امروز بازار نفت و مازاد عرضه آن را دست‌نیافتنی‌تر کرده است.
از سوی دیگر شرکت‌ها و تجارتخانه‌های اروپایی عجله‌ای برای خرید نفت ایران ندارند، زیرا ابهاماتی قانونی در مورد لغو تحریم‌ها وجود دارد که برطرف شدن آنها هفته‌ها زمان می‌برد. عدم پرداخت به دلار، نبود یک مکانیسم ثابت برای خرید‌های غیردلاری، نبود شفافیت کافی در زمینه بیمه کشتی‌ها و عدم تمایل بانک‌ها در مورد فراهم کردن اعتبارات اسنادی جهت تسهیل تجارت از علل عملکرد محتاطانه شرکت‌های اروپایی هستند.
ایران قبل از تشدید تحریم‌ها، روزانه 800 هزار بشکه نفت خام به پالایشگاه‌های اروپایی در کشورهای ایتالیا، اسپانیا و یونان صادر می‌کرد. بازارهای اروپایی از آن زمان تاکنون با نفت اضافی عرضه شده از سوی عربستان، روسیه و عراق پر‌شده است.
در این میان امید ایران به لوک اویل روسیه است که در ماجرای «شولتز آلمانی» نفت ایران را به پالایشگاه‌های سوئیس می‌برد و این روزها روابط ویژه‌ای را با وزارت نفت برقرار کرده است. واگیت آلکپروف، مدیر ارشد شرکت لوک اویل روسیه گفت: هنوز مشخص نیست آیا پالایشگاه‌های این شرکت در ایتالیا یا هلند برای خرید نفت ایران از ریسک‌های حقوقی آزاد شده‌اند یا نه.
وی در حاشیه نشست داووس به رویترز گفت: «در زمینه پتروشیمی قضیه شفاف است. ما می‌توانیم پول انتقال دهیم و محصولات آنها را خرید و فروش کنیم. در زمینه نفت خام، وکلای ما در حال کار روی این مسئله هستند.» مارکو دوناند، مدیر ارشد تجارتخانه مرکوریای سوئیس نیز معتقد است واردات نفت از ایران به اروپا همچنان موضوعی پیچیده است. وی افزود: «به عنوان یک شهروند اروپایی، من احتمالاً در صورتی می‌توانم نفت ایران را داد و ستد کنم که از دلار امریکا استفاده نکنم، اما بعداً اگر شما از تبدیل یورو به دلار استفاده کنید، آیا این یک موضوع نامشخص است؟ رفع ابهام‌های زیادی باید از سوی دولت‌های اروپایی در مورد چگونگی بیمه کشتی‌ها و امور بانکی در دوره بعد از تحریم‌ها صورت گیرد تا واردات بتواند از سر گرفته شود.»
رکورد سقوط قیمت
کاهش قیمت نفت اما یکی از موانع ورود یکباره ایران به بازار نفت است. مازاد عرضه که بین 2 تا 3 میلیون بشکه برآورد می‌شود طاقت 500 هزار بشکه نفت ایران را نداشته و قیمت‌ها را نزولی‌تر می‌کند. در این میان بازی رکوردها همچنان ادامه دارد و در تازه‌ترین رکورد ثبت شده قیمت سید نفتی اوپک به پایین‌ترین سطح خود در 11 سال اخیر رسید. قیمت نفت اوپک در روز چهارشنبه رکورد کمترین قیمت خود را برای چندمین بار در سال 2016 شکست و این بار 22 دلاری شد.
نفت اوپک در این روز با یک دلار و 37 سنت کاهش نسبت به روز سه‌شنبه 22/48 دلار فروخته شده بود. متوسط قیمت نفت اوپک در سال 2016 تاکنون 26/44 دلار در هر بشکه بوده است که کمترین قیمت این نوع نفت از سال 2003 تاکنون به شمار می‌رود. قیمت نفت از نیمه سال 2014 تاکنون به علت عرضه بیش از حد و اشباع بازار حدود 70 درصد از ارزش خود را از دست داده است.
طی دو هفته گذشته سقوط بورس چین و نگرانی از رکود اقتصاد جهانی از عوامل دیگر کاهش قیمت نفت بود که با لغو تحریم‌های ایران در 16ژانویه و به تبع آن ترس از اضافه شدن صادرات نفت ایران قیمت نفت باز هم کاهش یافت.
سبد نفتی اوپک متشکل از نفت صحرای الجزایر، نفت گیراسول آنگولا، نفت اورینت اکوادور، نفت سنگین ایران، نفت سبک بصره عراق، نفت صادراتی کویت، سیدر لیبی، بونی لایت نیجریه، نفت مارین قطر، نفت سبک عربستان، نفت موربان امارات و مری ونزوئلاست.
با نظری کوتاه به بازار نفت و شرایط به وجود آمده، افزایش صادرات نفت ایران در کوتاه مدت بسیار ضعیف است و نفتکش‌های ایران در خلیج فارس همچنان باید منتظر بازاریابی شرکت ملی نفت باشند. زنگنه طی 2/5 سال گذشته همواره از افزایش 500 هزار بشکه‌ای نفت ایران درست یک روز پس از لغو تحریم‌ها می‌گفت که عقب‌نشینی وی از موضع خود، نشان‌دهنده عدم درک درست بازار نفت و بازخوانی دقیق از بدیهیات بازار نفت است.
