روزگاری شاهد خودکفایی گندم در کشور بودیم اما در سال های اخیر این تولید عقب گردی یک دهه ای را تجربه کرد و به بزرگترین وارد کننده این محصول تبدیل شد به طوری که بر اساس آمار گمرک در سال 93، دو میلیارد و 289 میلیون دلار صرف واردات گندم به ایران شد و این محصول در صدر کالاهای وارداتی قرار گرفت.
گندم های وارداتی تنها به نام کشورهای ممنوعه ثبت شده است!
این میزان واردات در مقایسه با مدت مشابه سال 92 از نظر وزنی 75.28 درصد و از ارزشی 57.3 درصد افزایش را نشان میداد.
افزایش حجم واردات در سال 93 کفایت نکرد که در انتشار لیستی از واردات گندم سال 94، نام کشورهای ممنوعه آلوده به بیماری "سیاهک ناقص گندم" در میان واردکنندگان گندم حاشیههای بسیاری در پی داشت، چراکه با وارد شدن حتی یک کیلوگرم گندم آلوده، هزاران و شاید میلیونها تن تولید ملی این محصول استراتژیک به مخاطره میافتد که البته به گفته مسئولان تاکنون گندم آلودهای به ایران وارد نشده است و برخی محمولههای گندم وارداتی فقط به نام این کشورها ثبت شدهاند.
پشت پرده واردات گندم به نام کشورهای ممنوعه!
هندیها و پاکستانیها سالهای سال است که در میان تحریمهای غرب علیه ایران می خواهند به جای تبادل پول با ایران محصولات و کالاهای خود را روانه ایران کنند اما در این میان گندم در این دو کشور و البته عربستان، افغانستان، عراق، بنگلادش، چین، ژاپن، تایلند، مالزی، میانمار، اندونزی، فیلیپین، ترکیه، مکزیک و برخی کشورهای آفریقایی آلوده به بیماری خطرناکی به نام "سیاهک ناقص گندم" است که به گفته پزشکان اگر مزارع گندم کشوری آلوده به این بیماری شوند ممکن است سالهای سال نتوان دیگر هیچ گیاه و سبزی در آنجا کاشت.
البته طی این سالها علیرغم تلاشهای کشورهایی مانند هند و پاکستان برای فروختن گندم آلودهشان به ایران، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفظ نباتات ایستادگی کرده و بارها دست رد به سینه همسایگان دیرینهمان زدهاند اما چندی پیش گمرک آماری را در فهرست صادرات و واردات محصولات و کالاهای غیر نفتی خود منتشر کرده بود که در نگاه نخست برای هر خوانندهای نگران کننده به نظر میرسد، چرا که نام سه کشور آلوده و ممنوعه هند، ترکیه و چین در میان واردکنندگان گندم دیده میشد.
بر اساس این آمار طی شش ماهه نخست امسال یک میلیون و 503 هزار و 400 تن گندم به ارزش 432 میلیون و 400 هزار دلار از 18 کشور مختلف به ایران وارد شده است که از نظر وزنی 62 درصد و از نظر ارزشی 68 درصد نسبت به نیمه نخست سال گذشته کاهش داشته است و در این میان هند سهمی حدود 2 هزار تن کمترین سهم و ترکیه با بیش از 285 هزار تن بیشترین سهم را در واردات گندم ممنوعه به ایران داشته است.
اما پس از پیگیری و بحث و بررسیهای مختلف نتیجه چیز دیگری را نشان داد، چرا که اکبر آهنگران مدیرکل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات اعلام کرد که گندم وارد شده به نام کشورهای آلودهای مانند هند، ترکیه و چین، از این کشورها وارد نشده و نام آنها به دلیل آنکه واسطه تجاری بودهاند ثبت شده است.
این در حالی است که عسگری معاون امور فنی و امور گمرکی در پاسخ به اعتراض وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر واردات گندم از کشورهای ممنوعه با اشاره به مجوزهای سازمان قرنطینه نباتی به عنوان زیرمجموعه وزارت جهاد برای واردات محمولههای گندم وارد شده تصریح کرد کهمجوزها برای واردات از سوی سازمانهای مختلف از جمله قرنطینه نباتی به محموله داده میشود نه به اشخاص حقیقی و حقوقی و تنها وضعیت محموله بررسی میشود نه اینکه چه کسی مالک آن است.
این اظهارات خود شائبه در زمینه چگونگی واردات و صادرات محصولات کشاورزی را بیشتر میکند، چرا که اگر مبنای محاسبه گمرک محموله است نه شخصیت حقیقی و حقوقی واردکننده، پس گندم وارد شده به نام هند به این کشور تعلق داشته و ممنوع بوده است اما اگر نام طرف تجاری معامله شونده در سایت گمرک ثبت شده، باید پرسید حتی در معاملات تجاری نیز باید محموله و جایی که یک کالا یا خدمت تولید شده در نظر گرفته و محاسبه شود تا بتوان آمار دقیق اقتصادی در از تراز تجاری و معاملات تجاری بینشان استخراج کرد.
ایلام آماده ارسال100 هزار تن گندم مازاد به دیگرنقاط کشور
افزایش واردات گندم های آلوده در حالی است که چندی پیش مدیر عامل شرکت غله و خدمات بازرگانی ایلام گفت: این استان آماده ارسال تا سقف بیش از 100 هزار تن گندم مازاد نانی به نقاط مختلف کشور است.
کامران سلیمان پور اعلام کرد: تا کنون 20 هزار تن گندم مازاد بر نیاز استان به استان های کرمانشاه و سیستان و بلوچستان به ازای هر استان 10 هزار تن ارسال شده است.
وی افزود: سعی و برنامه شرکت ارسال گندم مازاد بر نیاز استان ایلام به دیگر استان های کشور تا قبل از آغاز فصل برداشت و خرید گندم سال زراعی آینده است.
سلیمان پور با بیان اینکه هم اکنون 100 هزار تن گندم دورم ذخیره شده در استان موجود است از آماده سازی شرایط و مقدمات برای ارسال این نوع گندم که دارای مصارف صنعتی ( ماکارونی، تولید انواع رشته های خوراکی و ...) است، به خارج از کشور خبر داد.
با وجود افزایش واردات این محصول استراتژیک مسئولان دستگاههای نظارتی باید بیش از پیش در کنترل واردات و صادرات محصولات کشاورزی دقت نظر داشته باشند و در راستای حفاظت و صیانت از سلامت کشاورزی ایران نسبت به چنین مسائلی حساسیت بیشتری به خرج دهند.