معاون ارزی بانک مرکزی ایران با تحلیل دلایل نوسان‌های اخیر در بازار ارز، ابراز امیدواری کرد که با اجرایی شدن «برنامه جامع اقدام مشترک» وضعیت این بازار نیز کاملا تغییر کند. غلامعلی کامیاب، متولی سیاست‌های ارزی در بانک مرکزی با مقایسه نوسان قیمت در بازار نسبت به سال 91 حجم تغییرات کنونی در بازار را اندک دانست. به گفته وی، نوسان‌های سال 91 با وجود قیمت نفت 100 دلاری در ابعاد بزرگ‌تر رخ داد؛ اما هم‌اکنون با وجود افت شدید قیمت نفت شاهد تلاطم جدی در بازار نیستیم. عضو هیات عامل بانک مرکزی نوسان‌های ارزی اخیر را ناشی از اثر روانی تنش‌های منطقه‌ای و افت قیمت نفت دانست و ابراز امیدواری کرد با اجرایی شدن برجام در چند روز آینده بازار به حالت طبیعی بازگردد. به گفته این مقام مسوول، اجرایی شدن برجام موجب هشت تحول در حوزه ارزی و بانکی خواهد شد. ارتباط مجدد با نظام بین‌المللی از کانال رسمی، کاهش شدید هزینه نقل و انتقالات، امکان گشایش اسناد اعتباری و آزادسازی دارایی‌های ارزی ایران از جمله تحول‌هایی است که در پسابرجام انتظار تحقق آن می‌رود. معاون ارزی بانک مرکزی معتقد است با تحقق این تحول‌ها قدرت مانور سیاست‌گذار برای مدیریت دامنه نوسان افزایش خواهد یافت.
معاون ارزی بانک مرکزی از 8 ارمغان برجام در بخش پولی و بانکی خبر داد و گفت: اتصال بانکی ایران به سوئیفت در هفته‌های پیش رو برقرار می‌شود. برقراری مجدد روابط کارگزاری ایران با بانک‌های خارجی، پذیرش گشایش‌های اعتباری ایران، صدور ضمانت‌ها و حوالجات ارزی، ارتباط بین‌المللی و تجاری از کانال رسمی، افت قابل ملاحظه هزینه نقل‌و‌انتقال و ریسک واردکنندگان، کاهش شدید نیاز به حمل فیزیکی اسکناس، دریافت خطوط اعتباری، آزاد شدن منابع بلوکه شده دولت و بانک مرکزی و اتصال مجدد به سوئیفت 8 دستاورد برجام در حوزه پولی و بانکی است. غلامعلی کامیاب معاون ارزی بانک مرکزی در گفت‌وگو با سایت رسمی بانک مرکزی به اتفاقات بازار ارز نیز اشاره کرد و گفت: هیجان ناشی از افت قیمت نفت و تنش‌های منطقه‌ای و تقویت جهانی ارزش دلار از جمله دلایل تغییرات قیمت در بازار است. وی ابراز امیدواری کرد: شرایط بازار بعد از اجرای برجام کاملا متفاوت خواهد شد.
اقدامات برای گذار به دوره پساتحریم
معاون ارزی بانک مرکزی با اشاره به اجرایی شدن برجام در روزهای آینده گفت: از بدو توافق ژنو و آغاز نگارش برجام، بانک مرکزی اقدام به فراهم‌سازی مقدمات لازم برای اجرایی شدن آن کرد. کامیاب با اعلام اینکه در این مدت با بانک‌های مختلف مذاکره شده است، گفت: هماهنگی برای ورود به دوره پساتحریم به عمل آمده است و برنامه پیش‌بینی شده در حوزه پولی و ارزی پس از روز اجرای برجام عملیاتی خواهد شد. این مقام مسوول در بانک مرکزی از مذاکره با موسسات بیمه صادراتی کشورهای مختلف خبر داد و افزود: خوشبختانه این موسسات استقبال بسیار خوبی از برداشتن تحریم‌ها به عمل آورده‌اند و آماده همکاری هستند. به گفته وی انتظار این است که سطح همکاری موسسات مزبور در مدت کوتاهی به سطح سال‌های قبل از تحریم‌ها و حتی بالاتر از آن برسد.
او درخصوص آمادگی نظام بانکی با آغاز دوره پساتحریم گفت: در این مدت همایش‌هایی در سطح واحدهای بین‌الملل بانک‌ها، بخش نظارتی بانک مرکزی و بخش ارزی با مشارکت بانک‌های خارجی برگزار شده است. وی هدف از برگزاری این همایش‌ها را آشنایی مدیران و مسوولان بانک‌های ایرانی و خارجی و ایجاد هماهنگی بین آنها دانست و اظهار کرد: این نشست‌ها نتایج بسیار خوبی داشته است؛ به‌نحوی‌که بانک‌های ایرانی را قادر ساخته بلافاصله پس از اجرای برجام امکان گشایش اعتبارات اسنادی را داشته باشند. او درخصوص تحولات احتمالی با اجرای برجام اظهار کرد: با برقراری روابط بانکی و کارگزاری بین بانک‌های ایرانی و خارجی، امکان استفاده از ابزارهای متداول پرداخت از قبیل گشایش اعتبارات اسنادی، بروات اسنادی امکان‌‌پذیر خواهد بود. صدور ضمانت نامه وحوالجات توسط بانک‌های ایرانی و خارجی، ارتباطات بین‌المللی از طریق مجاری رسمی و کانال‌های بانکی از دیگر دستاوردهای اجرای برجام است. کامیاب با تاکید بر اینکه اجرایی شدن برجام هزینه نقل‌و‌انتقالات و پرداخت‌های ارزی را کاهش خواهد داد، گفت: به نظر اینجانب قیمت تمام شده واردات حداقل 10 درصد کاهش خواهد داشت. معاون ارزی بانک مرکزی کاهش ریسک واردکنندگان ایرانی را از دیگر مزیت‌های اجرای برجام عنوان و اظهار کرد: اتصال به سیستم‌های پرداخت بین‌المللی کاهش شدید نیاز به حمل فیزیکی اسکناس نیز از جمله مزیت‌های حوزه تجارت و نقل‌و‌انتقال مالی در پساتحریم است. مسوول سیاست‌های ارزی بانک مرکزی از امکان دریافت مجدد خطوط اعتباری کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت خبر داد و افزود: رفع محدودیت از فروش نفت موجب افزایش درآمدهای نفتی شده و دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد.
کامیاب معتقد است: درآمدهای حاصل از فروش نفت به‌طور آزادانه قابلیت نقل‌و‌انتقال خواهد داشت و انجام معاملات ارزی و مدیریت ذخایر ارزی به‌صورت کاملا طبیعی و به‌طور عادی صورت خواهد گرفت. پیش از این معاون ارزی بانک مرکزی با تاکید بر تفاوت دو مفهوم «ذخایر ارزی» با «دارایی‌های ارزی» گفته بود: منابع بانک مرکزی که با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک آزاد می‌شود و قابل استفاده خواهد شد، بالغ بر 23 میلیارد دلار است. به گفته وی 6 میلیارد دلار از منابع بلوکه‌شده ناشی از وجوه حاصل از صادرات نفت است که به دولت تعلق دارد. به این ترتیب وجوه آزاد شده و قابل دسترسی بالغ‌بر 29 میلیارد خواهد شد. 4/ 22 میلیارد دلار وثیقه در چین برای تامین مالی پروژه‌ها، حدود 5/ 24 میلیارد دلار سپرده‌گذاری انجام شده نزد شرکت زیرمجموعه وزارت نفت (این مبلغ صرف پروژه‌های نفتی شده است، اما اکنون توانایی بازپرداخت ندارند و در قانون بودجه سال جاری 2 سال مهلت گرفته‌اند)، حدود 10 میلیارد دلار سپرده نزد بانک‌های ایرانی (این مبلغ به موجب قوانین و مصوبات مراجع مختلف مصرف شده و قابلیت بازیافت آنها محل تردید است) و 7/ 3 میلیارد دلار اوراق قرضه مسدودی ناشی از حکم دادگاه از دیگر دارایی‌های ارزی عنوان شده است.
اتصال سوئیفت تا چند هفته دیگر
عضو هیات عامل بانک مرکزی درخصوص اتصال بانک‌های ایرانی به «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی» (سوئیفت) گفت: اتصال بانک‌ها به «سوئیفت» مستلزم طی تشریفاتی است که ممکن است چند هفته‌ای به طول انجامد. کامیاب با اشاره به اینکه با مقامات سوئیفت مذاکره‌ای انجام شده تا بتوان این مدت را کاهش داد، گفت: خوشبختانه مقامات سوئیفت نظر مساعد دارند و ما امیدواریم که بانک‌های ما هرچه سریع‌تر به سوئیفت وصل شوند. در حال حاضر 14 بانک ایران به سوئیفت مجهز بوده و از خدمات آن بهره‌مند هستند پنج بانک نیز در آخرین مراحل اتصال به سوئیفت هستند.
دلایل رشد قیمت ارز در بازار
متولی سیاست‌های ارزی بانک مرکزی در پاسخ به دلایل رشد قیمت دلار در بازار گفت: در موقعیت کنونی قیمت نفت به پایین‌ترین سطح خود در 8- 7 سال گذشته رسیده، تنش‌ها در منطقه نیز افزایش یافته است، این وضعیت رفتارهای هیجانی را تشدید می‌کند و بر بازار اثر منفی می‌گذارد. وی با تاکید بر کنترل آثار این عوامل منفی به اتفاقات سال 1391 اشاره و اظهار کرد: در سال 1391، قیمت دلار به 3900 تومان هم رسید، در حالی که قیمت هر بشکه نفت بالای صد دلار بود و منطقه نیز با تنش‌های سیاسی روبه‌رو نبود. او در بیان دلایل دیگر افزایش نرخ در بازار گفت: در سال 1391 نرخ برابری دلار در برابر سایر ارزها به ویژه یورو در پایین‌ترین سطح بود؛ در آن زمان هر یورو برابر با 30/ 1 تا 35/ 1 دلار بود، در حالی که اکنون دلار در برابر همه ارزها تقویت شده است. وی با مقایسه نوسان قیمت در سال 1391 و شرایط کنونی افزود: آن زمان دامنه نوسانات خیلی وسیع بود، اما در حال حاضر این دامنه کوچک‌تر شده است. وی با اشاره به ثبت نرخ دلار 3700 تومان در بازار یادآور شد: سامانه سنا آنچه را در عمل اتفاق می‌افتد با وضوح بیشتری نشان می‌دهد. به گفته وی، سامانه سنا برای شفافیت بازار هر یک ساعت یک بار میانگین موزون نرخ‌های خرید و نرخ‌های فروش را هر کدام به‌طور جداگانه محاسبه و گزارش می‌کند و از طریق پایگاه اینترنتی sanarate در اختیار عموم قرار می‌دهد. کامیاب ادامه داد: اگر بخواهیم تحولات نرخ ارز را دنبال و تحلیل کنیم باید به این پایگاه مراجعه کنیم زیرا جامعیت دارد و آنچه را اتفاق افتاده منعکس می‌کند.
او افزود: انجام یک یا چند معامله کوچک در مقیاس 3700 تومان یا معاملات فردایی چند دلال نمی‌تواند منعکس‌کننده نرخ ارز باشد. وی با تاکید بر پرهیز از التهاب‌آفرینی و تزریق هیجان کاذب به بازار گفت: برخی‌ها با ایجاد التهاب در جست‌وجوی منافع شخصی هستند. معاون ارزی بانک مرکزی با ابراز اطمینان نسبت به مقطعی بودن آثار هیجانی گفت: به محض فروکش کردن هیجانات مذکور و عوامل غیر بنیادین، بازار به حالت طبیعی خود برخواهد گشت. وی در پایان با یادآوری اجرایی شدن برجام تا چند روز دیگر گفت: فکر می‌کنم در شرایط بعد از اجرای برجام، وضعیت بازار کاملا متفاوت خواهد شد.
