به دنبال بسته شدن پرونده پی‌ام‌دی در جلسه فوق‌العاده روز سه‌شنبه گذشته شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مساله لغو تحریم‌های ایران بیش از گذشته در کانون توجه مقامات آمریکایی و آژانس بین‌المللی انرژی هستهای قرار گرفته و براساس صحبت‌های صورت گرفته احتمالا تا «پایان ماه ژانویه» شاهد لغو تحریم‌ها علیه ایران خواهیم بود.
در این رابطه یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته که لغو تحریم‌های ایران تا آخر ماه ژانویه 2016 غیرممکن نیست و جان کری، وزیر خارجه آمریکا نیز در نامه‌ای خطاب به کمیته روابط خارجی مجلس سنا از برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران تا ماه ژانویه خبر داده است. همچنین سناتور بن کارین، از اعضای دموکرات کمیته روابط خارجی سنا در جلسه استماع روز پنج‌شنبه گفت به نظر می‌رسد از اوایل ژانویه می‌توان روند لغو تحریم‌ها را آغاز کرد. همزمان سیدعباس عراقچی، رئیس ستاد پیگیری برجام با اشاره به روند اجرایی شدن برجام گفت: «بعد از اقدامات اولیه که حدودا سه هفته زمان می‌برد نسبت به اجرای موقت و داوطلبانه پروتکل الحاقی اقدام می‌کنیم.» به گزارش «ایرنا» از خانه ملت، عراقچی درباره زمان اجرایی شدن برجام افزود: «پس از اجرای داوطلبانه و موقت پروتکل الحاقی این کار ادامه خواهد داشت تا زمانی که مجلس شورای اسلامی پروتکل را به‌طور دائمی تصویب کند که برآورد ما این است که ظرف سال‌های آینده این کار صورت می‌گیرد.» به گفته رئیس کمیسیون برجام، برای تصویب پروتکل الحاقی نیازی نیست که دولت آن را تحت لایحه‌ای به مجلس ارائه کند؛ بلکه هر زمان که قوه مقننه بخواهد می‌تواند آن را تصویب کند، اما از آنجا که نمایندگان به نوعی برجام را تایید کرده‌اند، در واقع با پروتکل الحاقی که در برجام به آن اشاره شده است، هم موافقت کرده‌اند.
انتقال اورانیوم
همچنین رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام درخصوص زمان انتقال اورانیوم غنی‌سازی شده گفت: «طبق برجام تمام ذخایر مواد اورانیوم غنی شده به غیر از300کیلوگرم را می‌فروشیم و در مقابل، کیک زرد می‌خریم. این معامله با روسیه صورت گرفته و حدود 9 تن مواد اورانیوم به روسیه داده می‌شود و در مقابل، 140 تن کیک زرد وارد می‌شود؛ این معامله بعد از بسته شدن PMD انجام می‌گیرد.»
رایزنی‌های ظریف در نیویورک
از سوی دیگر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که برای شرکت در مذاکرات حل بحران سوریه چهارشنبه شب، تهران را به مقصد نیویورک ترک کرد، عصر روز پنج‌شنبه به وقت محلی با وزرای خارجه چین و آلمان در نیویورک دیدار کرد. به گزارش «ایسنا» محمدجواد ظریف بعد از این دیدارها در جمع خبرنگاران با اشاره به دیدارش با وزیر خارجه چین گفت: «در این دیدار در مورد بازطراحی رآکتور اراک و نحوه همکاری در این زمینه گفت‌وگو کردیم.» او همچنین به گفت‌وگوی خود با وزیرخارجه آلمان اشاره و تاکید کرد: «در این دیدار با مقامات آلمانی در ارتباط با اجرای برجام گفت‌وگو کردیم.» وزیر امور خارجه به دیدارش با بان‌کی‌مون دبیرکل سازمان ملل متحد اشاره کرد و افزود: «در این دیدارها (دیدار با وزرای خارجه چین و آلمان و همچنین دبیرکل سازمان ملل متحد) در مورد اقداماتی که مخل اجرای برجام است از جمله تصمیم اخیر نمایندگان مجلس آمریکا در ایجاد محدودیت‌هایی برای اتباع دیگر کشورها برای سفر به ایران گفت‌وگو و رایزنی کردیم.» همچنین ظریف بعد از ورود به نیویورک در جمع خبرنگاران، از احتمال دیدار با وزیر خارجه آمریکا و گفت‌وگو درباره اجرای برجام خبر داد.
چالش میان کنگره و کاخ سفید
در شرایطی که مقامات آمریکایی برای رفع تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران آماده می‌شوند، سناتورهای این کشور روز پنج‌شنبه گذشته برای کسب محدودیت‌های تحمیلی سخت‌تر، فشارهایی را علیه کابینه باراک اوباما آغاز کردند. در این رابطه سناتور باب کورکر که از ابتدا از جمله مخالفان توافق هستهای با ایران بود، در اظهاراتی خصمانه مدعی شد: «با منفعل بودن درباره آزمایش موشکی (ایران) و کار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با دقت و درستی انجام نشد، توافق هستهای به شکل بسیار بدی آغاز به کار می‌کند.» از سوی دیگر ده‌ها سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در اقدامی مداخله‌جویانه با بیان اینکه آزمایش اخیر موشک بالستیک تهران نشان‌دهنده بی‌اعتنایی آشکار به تعهدات بین‌المللی بود، از باراک اوباما رئیس‌جمهوری این کشور خواستند تا تحریم‌ها علیه ایران را رفع نکند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، 36 تن از 54 سناتور جمهوری‌خواه آمریکا از جمله هیچ مک کانل، رهبر اکثریت سنا در نامه‌ای به باراک اوباما از او خواستند تا تحریم‌ها علیه ایران را طبق توافق هستهای رفع نکند.
اما دولت اوباما براساس آنچه در برجام توافق شده در مسیر برداشته شدن تحریم‌ها گام گذاشته است. همچنانکه جان کری، وزیر خارجه آمریکا در نامه‌ای خطاب به کمیته روابط خارجی مجلس سنا از برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران تا ماه ژانویه خبر داد. در عین حال کری تاکید کرد که ایران هیچ‌گونه اقدام مخفیانه یا هرگونه اقدام دیگری را در جهت ساخت یا توسعه تسلیحات هستهای انجام نداده است. وزیر امور خارجه آمریکا در این نامه تاکید کرد که ایران در حال اجرای کامل همه الزامات و تعهدات خود در مسیر توافق جامع هستهای برجام که شفاف بوده و قابلیت راستی‌آزمایی را دارد، است و هم اکنون رفع تحریم‌های اقتصادی اقدام مناسبی است. در نامه جان کری خطاب به کنگره قید شده است که پرونده فعالیت‌های گذشته ایران در دستیابی به سلاح هستهای بسته شده و همه چیز به اجرای برجام منوط شده است. این نامه در حالی از سوی کری به مجلس سنا نوشته شده است که سناتور بن‌کاردین از اعضای ارشد حزب دموکرات و کمیته روابط خارجی مجلس سنا روز پنج شنبه در جلسه استماع کنگره گفت: «به نظر می‌رسد تحریم‌های اقتصادی می‌تواند تا ماه ژانویه برداشته شود.» سناتور کاردین گفت آمریکا در صورت شفاف بودن اجرای برجام از سوی ایران می‌تواند تا قبل از بهار همه تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را بردارد. در این جلسه استفن مول، هماهنگ‌کننده ارشد وزارت خارجه در مورد پرونده هستهای نیز گفت که برداشته شدن تحریم‌ها با شرط اجرای کامل برجام است و به عبارتی همه سرنوشت این پرونده در دستان ایران است.
مذاکره آمانو با صالحی
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صبح پنج‌شنبه در تماس تلفنی با علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی درباره نحوه اجرای برجام با وی گفت‌وگو کرد. آمانو طی این تماس تلفنی با دکتر صالحی، تصویب قطعنامه در شورای حکام و بستن پرونده پی‌ام‌دی را به وی تبریک گفت و تاکید کرد که فضای جدیدی پس از این مصوبه ایجاد شده است. صالحی نیز تاکید کرد: «تلاش ما این است کارهایمان را به نحوی انجام دهیم که تا دو هفته آینده روز اجرایی شدن برجام فرا برسد.» رئیس سازمان انرژی اتمی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواست همکاری‌های لازم در این زمینه را داشته باشد.
انجام تعهدات از سوی ایران
همچنین مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت که لغو تحریم‌های ایران تا آخر ماه ژانویه 2016 غیرممکن نیست. آمانو افزود: «هدف ایران این است که تحریم‌ها تا آخر ماه ژانویه لغو شود و این مساله غیرممکن نیست.» به گزارش خبرگزاری فارس، مدیرکل آژانس ادامه داد: «بازرسان ما در آنجا حضور دارند و فعالیت‌های آنها را به من گزارش می‌کنند، می‌توانم بگویم که ایران با سرعتی بالا در حال انجام تعهدات خود است.» خبرگزاری رویترز نوشت با این حال آمانو از ارائه جزئیات بیشتر درباره فعالیت‌های ایران خودداری کرد. براساس این گزارش، ایران باید تعداد سانتریفیوژهای خود را در سایت‌های نظنز و فردو کاهش دهد و رآکتور اراک را بازطراحی کند. آمانو در این زمینه گفت: «اگر سوال شما این است که آیا ایران برای تکمیل تعهدات خود طی دو، سه هفته آینده برنامه‌ریزی کرده است، من می‌توانم بگویم که دلیلی ندارد به آن شک کنم.»
آزمایش‌های موشکی ایران در تعارض با برجام نیست
در عین حال معاون وزیر اقتصاد آمریکا نیز ضمن ابراز امیدواری نسبت به اجرای دقیق برجام از سوی ایران به صراحت گفت که آزمایش‌های موشکی ایران در تعارض با برجام نیستند و تاثیری در سرنوشت این توافق‌نامه جهانی نخواهند داشت. ادام زوبین روز پنج‌شنبه در یک گردهمایی در اندیشکده شورای آتلانتیک آمریکا که برای بحث پیرامون مراحل اجرایی برجام و چالش‌های احتمالی مربوط به آن برگزار شد در ابتدا گفت که تحریم‌های اعمال شده علیه ایران با هدف تنبیه، ایجاد خشم و نفرت صورت نگرفته و به امید ایجاد یک تغییر اعمال شده‌اند. او سپس با اشاره به همین هدف و با تصریح اینکه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران یکی از بزرگ‌ترین رژیم‌های تحریم علیه یک کشور در طول تاریخ بوده است، افزود که طبعا با بروز چنین تغییری لغو این تحریم‌ها یک ضرورت خواهد بود. معاون وزیر اقتصاد آمریکا در ادامه آنچه را که او روز اجرای برجام خواند مهم‌ترین مرحله این توافق توصیف کرد و گفت در چنین روزی است که بخش چشمگیری از تحریم‌ها لغو خواهند شد و ایران مرحله تازه‌ای از حیات اقتصادی خود را شروع خواهد کرد. به گفته زوبین، با برداشته شدن تحریم‌ها رابطه ایران دوباره با نظام اقتصاد جهانی برقرار خواهد شد و شرکت‌های مختلف جهان بدون پروا و نگرانی از تحریم‌ها خواهند توانست به‌طور نامحدودی از ایران نفت یا گاز خریداری کنند. زوبین همچنین گفت که هم اکنون بسیاری از شرکت‌های تجاری درحال گفت‌وگو با طرف‌های ایران و بررسی امکان برقراری مناسبات تجاری با آنها هستند. او افزود که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت اقتصاد آمریکا «اوفاک» در نظر دارد هفته آینده جدول راهنمایی در رابطه با حوزه‌ها و مراحل لغو تحریم‌ها برای استفاده بازرگانان آمریکایی منتشر کند. معاون وزرات اقتصاد آمریکا اضافه کرد که در پی لغو برخی از تحریم‌های خاص آمریکایی، فروش هواپیماهای مسافری و تجهیزات و وسایل یدکی مربوط به آنها به ایران، واردات فرش و مواد خوراکی از جمله خاویار و پسته به داخل آمریکا آزاد خواهد شد. او در نهایت درپاسخ به سوالی در باره آزمایش‌های موشکی ایران تاکید کرد که گرچه ممکن است این آزمایش‌ها نقض قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل به‌حساب بیایند؛ اما در تعارض با برجام نخواهند بود و تاثیری در سرنوشت این توافق جهانی نخواهند داشت.
