به گزارش افکارخبر، از یک ماه پیش در چارچوب بسته خروج از رکود، بانک مرکزی بیش از 2500 میلیارد تومان برای فروش خودروهای انبارشده ایران‌خودرو، سایپا و چند مونتاژکار چینی اسکناس چاپ کرد و در قالب وام 25 میلیونی در اختیار این خودروسازان قرار داد.
در گام دیگری از بسته خروج رکود نیز بانک مرکزی قصد دارد 4200 میلیارد تومان پول برای خرید لوازم خانگی و خارجی و در قالب کارت اعتباری اختصاص دهد.
به گفته مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی، قبلاً برنامه ریزی بر این بود که تنها کالای ایرانی با این کارت خریداری شود اما با تغییر در این موضوع مقرر شد کالاهای خارجی نیز با این کارت قابل خرید باشد.
تنها تفاوت در این مورد خاص در محاسبه نرخ سود است. بدین ترتیب که نرخ سود خرید کالای ایرانی با کارت اعتباری 12 درصد و خرید کالای خارجی طبق عقود مبادله‌ای 21 درصد خواهد بود.
اعتبار دو طرح فوق از سوی بانک مرکزی و از طریق افزایش پایه پولی تامین می‌شود. استفاده از منابع بانک مرکزی برای فروش خودروهای انبارشده و لوازم خانگی در حالی است که در 2 سال اخیر مسئولان ارشد دولت تندترین انتقادات را از دولت قبل بابت تامین مالی مسکن مهر از طریق افزایش پایه پولی داشته‌اند.
در بین مسئولان دولتی، بدون تردید شخص حسن روحانی سردمدار انتقاد از دولت احمدی‌نژاد بابت تامین مالی مسکن مهر از طریق افزایش پایه پولی است.
* انتقادات روحانی به افزایش پایه پولی
1- اولین بار در گزارش 100 روزه بود که روحانی به شدت از دولت قبل بابت افزایش پایه پولی انتقاد کرد. آیا محاسبه دقیق شد که چگونه مسکن بسازیم، کجا بسازیم، با چه شرایطی بسازیم، حجمش چه مقدار باشد و از همه مهم‌تر پولش را از کجا بیاوریم؟ اگر ما پول مسکن را از جیب تک تک مردم درآورده باشیم چه؟ تا کنون 43 هزار میلیارد تومان برای مسکن مهر از بانک مرکزی استقراض شده است، یعنی پول از بانک مرکزی گرفته شده و داده شده به بانک مسکن.
کل پایه پولی کشور از آن اولی که پول خلق شده تا حالا 100 هزار میلیارد تومان است.
از این 100 هزار، 43 هزار میلیارد تومان برای مسکن مهر است؛ یعنی 43 هزار میلیارد تومان از این پایه پول و نقدینگی. این پایه پولی که وقتی در جامعه می‌آید و پول پر قدرت چند برابر می‌شود، 43 هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض شده است، یعنی چه؟
بخش بزرگ تورم ما از اینجا نشات می‌گیرد. شما وقتی پول پرقدرت را از بانک مرکزی وارد جامعه می‌کنید، آن پول حدود 5 برابر می‌شود، آن نقدینگی است که تورم را بوجود می‌آورد.
می‌توان گفت تورمی که مردم دارند و تحت فشار قرار گرفتند، یک بخش بزرگش مربوط به مسکن مهر است. من خواهش می‌کنم از مسئولین محترم بخش‌های مختلف دولت برای مردم توضیح دهند، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد توضیح دهند که این 43 هزار میلیارد تومانی که از بانک مرکزی برای مسکن مهر گرفته شده، چه مقدار تورم خلق کرده است؟
2- در اسفندماه 1392 روحانی در جمع برخی نمایندگان مجلس دوباره بحث پایه پولی را میان کشید و طرح مسکن مهر را از دیگر مشکلات اقتصادی برشمرد که از گذشته به این دولت به ارث رسیده است و افزود: یکی از مشکلاتی که این طرح داشته استفاده از منابع بانک مرکزی و تزریق پول پر قدرت با افزایش پایه پولی بوده است که این به ایجاد تورم شدید منجر شده است.
3- اوایل سال گذشته نیز حسن روحانی در دیدار جمعی از نمایندگان مجلس اظهار داشت: «میوه ممنوعه» در دولت یازدهم استقراض از بانک مرکزی و جلوگیری از افزایش پایه پولی کشور بوده است.
4- روحانی اوایل اردیبهشت سال 93 مجددا در گفتگوی زنده تلویزیونی گفت: نخستین برنامه ما ممنوعیت استفاده از پول پرفشار و منابع بانک مرکزی بود. دولت استفاده از منابع بانک مرکزی را میوه ممنوعه اعلام کرده و با وجود قرار داشتن در شرایط پر فشار به سراغ این منابع نرفت.
5- اواخر اردیبهشت 93 و در جمع مدیران وزارت راه، بار دیگر روحانی به افزایش پایه پولی خرده گرفت: به هر حال بحث مسکن بحث بسیار مهمی است.
باید برای آن راه حل پیدا کنیم. نباید به منابع بانک مرکزی متکی شویم. بزرگ‌ترین خسارت را در تورم کشور مسکن مهر ایجاد کرد. همه متخصصین بانکی و بانک مرکزی می‌گویند کل پایة پولی ما از اول تاریخ خلق پول تا امروز 60 هزار میلیارد تومان بود و40 هزار میلیارد به آن اضافه شد که همه این مشکلات به خاطر مسکن مهر بوده است. یعنی هیچ مبنای عقلایی، محاسباتی و اقتصادی وجود ندارد.
6- او اوایل مرداد 1393 هم گفت: اگر می‌خواستیم برای مهار این رکود از منابع بانک مرکزی و پایه پولی استفاده کنیم، کار آسانی بود اما این کار را نمی‌کنیم چون نمی‌خواهیم دستاوردی که از مهار تورم به دست آورده‌ایم و آرامشی را که مردم در حوزه اقتصاد به دست آورده‌اند، از دست دهیم.
7-روحانی در مردادماه سال 1393 در سخنانی دیگر گفت: راهکار ایجاد رونق نه افزایش پایه پولی کشور و استقراض دولت از بانک مرکزی، بلکه افزایش صادرات غیرنفتی و بازگشت نظام مالی و بانکی کشور به انجام وظایف مشخص شده برای آنها در قانون است.
روحانی با بیان اینکه بسیاری از مشکلات اقتصادی کنونی ارث تحمیلی بر ما است، تصریح کرد: اگر دست ما بی‌محابا در کیسه بانک مرکزی باشد و هر آنچه تصمیم گرفتیم به رئیس‌بانک مرکزی دستور دهیم تا از افزایش پایه پولی استفاده کند و مشکلات ریال را در هر کجا که می‌خواهیم تأمین کند، آن روز، روز قشنگی است اما فردایش، فردای سیاهی خواهد بود و کمتر دستی است که به این کیسه رفته باشد و نسوخته باشد.
رئیس جمهوری با اشاره به اقدام دولت گذشته برای بهره‌گیری از 40 هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی برای ساخت مسکن مهر، گفت: با این اقدام، بیش از 80 درصد پایه پولی را افزایش دادند و آثار آن تورم بالای 30 و 40 درصد بود. اما دولت یازدهم دولت مظلومی است و البته از دولت مظلوم‌تر هم، مردم نجیب و شریف ایران هستند که بار سنگینی را به دوش خود و خانواده‌شان در زندگی روزمره تحمل کردند.
وی تورم توأم با سیاست‌های خروج از رکود را کاری سخت خواند و گفت: به پایه پولی همچنان دقت خواهیم کرد که رشد پایه پولی محدود و کنترل شده باشد اما در عین حال باید مهار تورم ادامه پیدا کند تا بتوانیم سیاست‌های خروج از رکود را قدم به قدم اجرا کنیم. معمولاً‌وقتی بحث خروج از رکود پیش می‌آید می‌گویند باید تقاضا را تحریک کنیم و تحریک تقاضا به سیاست‌های انبساطی است و می‌گویند چرا از پشتوانه عظیم بانک‌ها در تسهیلات دهی به تولید کنندگان غافل هستید.
به عبارتی می‌گویند بانک‌ها از بانک مرکزی می‌گیرند و به مردم تسهیلات می‌دهند، دقیقاً اینجا جایی است که به آن اعتقادی ندارم، معتقد نیستیم که پایه پولی بالا رود و در سایه آن تقاضا و حرکت تولید و خروج از رکود رقم بخورد.
روحانی، تسهیل صادرات غیرنفتی را یکی از راه‌های مناسب تحریک تقاضا دانست و خاطر نشان کرد: اگر با ایجاد تورم نو، در سایه بالا بودن پایه پولی بخواهید به رونق برسید، همزمان تورم و قیمت‌ها بالا می‌رود و قدرت خرید پایین می‌آید؛ این دور باطلی است که ما را هم به رکود و هم به تورم برمی‌گرداند، اما در صورتی که تقاضا را از طریق صادرات غیرنفتی تحریک کنید دیگر مشکل پایه پولی نخواهیم داشت.
8- اواخر مرداد 1393 نیز مجددا روحانی از پرهیز دولت یازدهم نسبت به افزایش پایه پولی سخن گفت: دولت کاملاً مراقب است که پایه پولی افزایش پیدا نکند و از دست بردن به خزانه بانک (مرکزی) پرهیز می‌کند، البته بالا بردن پایه پولی کار سختی نیست و با یک دستور می‌توان این کار را انجام داد همانطور که قبلی‌ها با یک دستور 40 هزار میلیارد تومان پایه پولی را برای مسکن افزایش دادند.
بنابراین استفاده از این روش کار ساده‌ای است اما این دولت معتقد است که چنین اقداماتی مشکل را به طور ریشه‌ای حل و فصل نمی‌کند. باید هوشیار باشیم که پایه پولی کشورمان از تعادل خارج نشده و مشکل‌آفرین نشود.
9- او در همان زمان در جریان سفر استانی به اردبیل نیز گفت: البته در زمینه رکود، توصیه‌های خیلی‌ها، دست بردن به بانک مرکزی است اما من از این بانک مرکزی و پول و خزانه آن خیلی می‌ترسم. حالا نمی‌دانم دلیلش چیست اما در تاریخ دیده‌ام هرکس در آنجا دست برده، دستش سوخت.
بالا بردن پایه پولی خیلی آسان است و یک دستور می‌خواهد، همان‌گونه که قبلی‌ها با یک دستور این کار را کردند و چهل‌هزار میلیارد تومان پایه پولی را برای مسکن بالا بردند. این کار خیلی ساده است که من فردا به مردم بگویم هرچه می‌خواهید پول به شما بدهم و به بانک مرکزی بگویم چاپ کن. این‌گونه مشکل حل نمی‌شود.
باید حواسمان باشد که حرکت پایه پولی کاملاً متعادل و حساب‌شده باشد و مشکل‌آفرین نشود. به همین دلیل، خروج از رکود همراه با کاهش تورم کار بسیار سختی است اما ما آن را شروع کرده‌ایم و همه علایم می‌گویند که ما در پارسال موفق بودیم .
10- اواخر آذرماه 1393 این بار روحانی در جمع مدیران بانک‌ها درباره مضرات افزایش پایه پولی سخن گفت. رئیس‌جمهوری با انتقاد از انتشار پول برای احداث مسکن مهر در سال‌های گذشته، گفت: واقعاً چاپ پول بدون پشتوانه از نظر شرعی و قانونی مسأله‌دار است.
با کدام مجوز این اتفاق رخ داد که بلافاصله در جیب مردم تأثیرگذاشت و اموال و قدرت و ارزش پول را پایین آورد. یک تصمیم‌گیری برای مسکن مهر بلایی بر سر کشور آورد و بانک مرکزی را زیر سوال برد.
رئیس‌جمهوری با ابراز تأسف از اینکه 44 درصد کل پولی که در تاریخ کشور ایجاد شد در این تصمیم‌گیری، چاپ و در اختیار بانک مسکن قرار گرفت، اظهار داشت: آیا کسی آمد تا حساب کند برای مردم که این افزایش پایه پول برای مسکن مهر از پول متعلق به همه آنها بوده است؟دولت یازدهم با وجود آگاهی، ناچار بود راه بوجود آمده در مسکن مهر را طی کند، زیرا دولت نمی‌خواهد مردم را نسبت به نهاد دولت بی‌اعتماد کند.
11- اوایل شهریورماه امسال نیز روحانی مجددا به اقدام دولت قبل در افزایش پایه پولی حمله کرد: خدمت مقام معظم رهبری گفتم که از زمان شروع به کار دولت با سه چاله روبه‌رو بودیم و هنوز چاله‌ها پر نشده است که آنجا توضیح دادم که بدهی های کلان دولت، یارانه‌ای که خلاف قانون انجام شده بود یعنی بنا بود که طبق درآمد، یارانه نقدی پرداخت شود ولی برخلاف قانون اجرا شده و مسکن مهر که بدون حساب و کتاب از پایه پولی کشور بالا بردند و پایه پولی تقریباً دو برابر شده است و همان تاثیر شدیدی در تورم داشت و در عین حال چاره‌ای نداریم که آن موارد را تکمیل کنیم و تاکنون 425 هزار از این خانه‌ها تکمیل شده و حدود 47 هزار دیگر در حال تکمیل شدن است و دولت آن موارد را ادامه می‌دهد اما در عین حال چاله‌های که پیش روی ما وجود دارد مشکلاتی است که با آن مواجه هستیم که برخی از این مشکلات به مناسبت هایی بیان می‌شود اما در عین حال نمی‌توانیم مانع کسی در شکایات باشیم و رسیدگی آن با قوه قضائیه است.
12- هشت شهریور امسال نیز روحانی در نشست خبری بار دیگر از دولت قبل بابت افزایش پایه پولی انتقاد کرد: مسکن مهر هم که بدون حساب و کتاب از پایه پولی کشور بالا بردند و پایه پولی از زمان خلق پول و تا آن زمان ، تقریباً دو برابر شده است و همان اثر شدیدی در تورم گذاشت و در جاهایی ساخته شده که امکانات لازم نداشته است.
13- روحانی اواخر مهرماه امسال نیز در یک گفتگوی تلویزیونی از توجه دولت بر کنترل پایه پولی سخن گفت. روحانی با اشاره به اینکه "روند پایه پولی تحت کنترل است"، تاکید کرد: اینکه دولت توانست تورم را کاهش دهد عمدتاً بخاطر انضباط مالی و پولی است که من روی این انضباط حساس بوده و بانک مرکزی نیز از این موضوع به خوبی آگاه است که با چه حساسیتی انضباط را دنبال می‌کنم.
رئیس‌جمهوری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه کنترل پایه پولی در سال 94، رشد داشته است که در مرداد ماه به 19 درصد رسید و این خطر ممکن است برای برای شش ماه بعد باشد چراکه پایه پولی وقتی رشدی دارد 6 ماه بعد اثرش را روی تورم می‌گذارد. آیا نگران برگشت تورم نیستید، گفت: رشد پایه پولی زیاد نبوده است البته رشد پولی بله، اساساً در زمینه نقدینگی رشد داشتیم و این شتابی که وجود دارد با پایه پولی متفاوت است. در پایه پولی روند کاملاً کنترل‌شده است و رشد پایه پولی رشد محدودی است و ما این مسیر را ادامه خواهیم داد.
روحانی با بیان اینکه در سیاست‌های جدید از مسأله رشد پایه پولی مراقبت خواهیم کرد، اظهار داشت: در این زمینه بانک مرکزی مراقبت می کند البته خود بانک مرکزی در این زمینه تحرکات لازم را دارد. بحث ضریب فزاینده یک بحث دیگری است. ضریب فزاینده نمی‌تواند عاملی برای تورم باشد. اما رشد پایه پولی بسیار حساس است و باید مراقبت کنیم.
برخلاف تمامی این انتقادات، دولت یازدهم در افزایش پایه پولی (چاپ پول) رکورد دولت قبل را زده است به طوری که فقط در 2 سال اخیر بیش از 40 هزار میلیارد تومان پایه پولی افزایش یافته است.
اما در حالی که دولت قبل نزدیک به 40 هزار میلیارد تومان پول چاپ کرد و صرف مسکن مهر نمود، اما در دولت یازدهم اعتباری نصیب مسکن مهر نشد و بخش اعظم پایه پولی صرف هزینه‌های جاری دولت و استقراض غیرمستقیم از بانک‌ها شد.
با این حال، سخاوت دولت در افزایش پایه پولی نصیب خودروسازان و کالاهای داخلی و خارجی شده است که سبب افزایش رقم پایه پولی در ماه‌های آینده خواهد شد.
