به گزارشافکارنیوز،پرسشی که این روزها مطرح شده است این است که اگر مقامات غربی تصمیم به رفع تحریمهای یک‌جانبه‌ی اعمال‌شده علیه ایران بگیرند آن گاه استراتژی دولت برای آینده چه خواهد بود و این دوران گذار دارای چه ویژگی‌هایی خواهد بود؟ خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم برای پاسخ به این سوالات و سوالات مشابه با سید محمد علی حسینی یکی از کارشناسان اقتصادی مجمع دانش آموختگان و کارشناسان اقتصاد اسلامی مصاحبه کرده است:
در شرایط فعلی دولت بسیار خوشبین است که تحریم ها همانطور که دفعتا وضع شد دفعتا نیز برداشته شود ولی سابقه تحریم های ایران چنین موضوعی را تایید نمی کند نظر شما در این باره چیست؟
شواهد و قرائن به ویژه تجربه‌ی کشورهایی نظیر کره‌ی شمالی و خود جمهوری اسلامی حاکی از آن است که علی‌رغم وضع دفعی و یک‌جانبه‌ی تحریم‌ها، ملغای آن‌ها فرآیندی مرحله‌ای و تدریجی است و همواره از بخش‌هایی با تأثیرگذاری کمتر بر اقتصاد ملی آغاز می شود؛ ضمن آنکه به دلیل کینه‌توزی دشمنان کشور، شرایط خاص خاورمیانه بالاخص شرایط سوریه و شرایط رکود تورمی موجود در اقتصاد ملی، تصور لغو دفعی تحریم‌ها چندان عاقلانه نیست و با واقعیت‌های اقتصادی کشور همسو نخواهد بود.
به نظر شما مهمترین مسئله پس از رفع تدریجی تحریم ها چیست؟
اگر تدریجی بودن رفع تحریم‌ها پذیرفته شود، مهمترین مسئله بازه‌ی زمانی رفع کلی تحریم‌هاست که آیا کوتاه، میان یا بلندمدت خواهد بود؟ این قسم به صورت مستقیم به قدرت چانه‌زنی مذاکره‌کنندگان و به صورت غیرمستقیم به شرایط محیطی به ویژه شرایط سیاسی خاورمیانه(با تأکید بر اوضاع سوریه) بستگی دارد، لکن آنچه واضح و مبرهن است درگیری دولت تدبیر و امید با موضوع فوق طی چهار سال آینده است.
نباید از یاد برد که مهم‌تر از تدریجی بودن ملغای تحریم‌ها، مدیریت آثار تحریم‌ها بر اقتصاد ایران است. در صورت موفقیت رایزنی‌های پیرامون لغو تحریم‌ها نکته‌ی اصلی آن است که تحریمهای اعمال‌شده آسیب‌های جدی را به اقتصاد کشور، به ویژه در رابطه‌ی شرکای تجاری، وارد ساخته است.
مسئولان اقتصادی به دنبال رفع تحریم ها وایجاد رفاه از طریق فروش نفت هستند و این موضوع بسیار نگران کننده است لطفا در این باره توضیح دهید که چگونه می توان در شرایط غیر تحریمی و بدون اتکا به نفت رشد و توسعه خود را رقم بزنیم؟
مدیریت آثار مخرب تحریم‌ها از مهمترین ملاک‌های موفقیت اقتصادی کشور در دهه‌ی پیشرفت و عدالت و همچنین تحقق اهداف اسناد بالادستی نظیر سند چشم‌انداز بیست‌ساله‌ی ۱۴۰۴ است.
مدیریت صحیح آثار تحریم‌ها در شرایط اقتصاد کنونی کشور باید یکی از مهمترین دغدغه‌های مسئولین اقتصادی دولت روحانی باشد، مضاف بر اینکه تحریم‌ها شرایط رهایی از اقتصاد نفتی را فراهم آورده است که تدبیر مناسب می‌تواند این امر را محقق سازد و از شوک درمانی در اقتصاد ایران اجتناب به عمل آورد و اصلاحات ساختاری را جایگزین آن نماید.
به نظر شما اگر از همین فردا تحریم ها برداشته شود آیا متغیرهای اقتصادی رو به بهبود خواهند گذاشت؟
نکته‌ی اصلی اینجاست که طی سال‌های اخیر بسیاری از مشکلات ساختاری و مشکلات مدیریتی اقتصاد ایران به تحریم‌ها(خواسته و ناخواسته) نسبت داده شده و انتظارات از بهبود شرایط اقتصادی در صورت لغو تحریم‌ها را به شدت افزایش داده است. در صورتی که واقعیت امر چنین نیست و تحریمهای اقتصادی در کنار دیگر عوامل(مشکلات) اقتصاد ایران دست به دست هم داده و شرایط کنونی را با رشد اقتصادی نزدیک به صفر، بیکاری ۲۵ درصدی در نیروی کار جوان کشور و در نهایت شرایط رکود تورمی را پیش آورده است؛ البته که لغو تحریم‌ها می‌تواند به بهبود شرایط کمک شایانی کند، لکن این امر لازم است اما کافی نیست و
افزایش بیش از حد انتظارات از بهبود شرایط اقتصادی، در صورت لغو تحریم‌ها، می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را در دهه‌ی پیشرفت و عدالت به بدنه‌ی کشور وارد سازد.
نقش مردم در این زمینه چیست و چگونه می توان مردم را با این شرایط آشنا کرد؟
شناسایی دقیق و آماده‌سازی افکار عمومی برای بسیج عمومی جهت مدیریت بهتر دوران گذار، وظیفه‌ای خطیر است که بر دوش مسئولین اقتصادی دولت تدبیر و امید است. که باید به ظرافت‌های موجود در آن دقت کافی شود. در عین حال که فعالین اقتصادی(بازار) نیز باید در امر مذکور مشارکت کنند و سعی در تعدیل انتظارات از لغو تحریم‌ها و شرایط بعد از آن(با تأکید بر تدریجی بودن رفع تحریم‌ها) نمایند.
باید عنایت داشت که نقش نخبگان سیاسی و اقتصادی و رسانه‌ها، به ویژه رسانه‌های جمعی، در تبیین شرایط بعد از موافقت بر سر رفع تحریم‌ها و تأکید بر اصلاحات ساختاری در اقتصاد و جلوگیری از سوء تدبیر برخی از مسئولین اقتصادی، غیر قابل انکار است.
تحدید منابع ارزی و کاهش قدرت چانه‌زنی تجار ایرانی در صحنه‌ی بین‌المللی، وابستگی تولید داخل و بازار مصرف داخل به واردات از مهمترین مسائلی هستند که تعامل مثبت دولت و بازار را در کنترل آثار سوء تحریم‌ها طلب می‌نمایند، به ویژه که اجرای دقیق سیاست خصوصی‌سازی و قوت یافتن بخش خصوصی(بازار) از الزامات ابتدایی پیشرفت کشور در سال‌های پیش روست.
* عکس العمل دولت در دوران بعد از رفع تحریم ها چگونه باید باشد؟
در رابطه با عکس‌العمل دولت در دوران بعد از رفع تحریم‌ها، استفاده‌ی حداکثری از فرصت ایجادشده توسط تحریم‌ها در اقتصاد ایران است. کاهش شدید تزریق درآمدهای نفتی به اقتصاد ملی، تأکید بر صادرات غیر نفتی برای جبران واردات، کاهش وابستگی بودجه‌ی عمومی به درآمدهای نفتی از جمله دستاوردهای ناخواسته‌ی تحریم‌هاست که گام‌های مهمی در جهت اصلاح ساختار اقتصادی کشور به پیش نهاده‌اند. حفظ و تقویت این دستاوردها باید از مهمترین دغدغه‌های دولت تدبیر و امید باشد.
اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی(در صورت موفقیت) هرچند که در کوتاه‌مدت ممکن است، آرامش را به بازار القا نماید، لکن تا زمانی که مشکلات ساختاری و ریشه‌ای اقتصاد ایران برطرف نشود، نمی‌توان به پویایی اقتصاد ملی امیدوار بود.
دولت و به ویژه تیم اقتصادی آن باید فرصت بهدستآمده را غنیمت شمرده و با مقاومت در مقابل تزریق مجدد درآمدهای نفتی به اقتصاد ملی (در صورت لغو تحریمهای اقتصادی) گام اصلی در اصلاح ساختار اقتصادی کشور را که همانا وارستگی از وابستگی به نفت است، بردارند.
