قیمت برنج به تبعیت از دیگر کالاهای اساسی در حال تجربه سیر صعودی است. در ماه‌های ابتدایی سال حداکثر نرخ برنج ایرانی ۱۱۰ هزار تومان بود درحالی که امروز به محدوده ۲۰۰ هزار تومان نزدیک شده است و رکودی عجیب را از خود به جای گذاشته است.
افزایش نرخ برنج در ماه‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اصلی خانوارها تبدیل شده است و کاهش قدرت خرید مردم و افزایش نرخ برنج موجب شده تا این کالای استراتژیک در آستانه ماه مبارک رمضان از سفره‌ها حذف شود.
براساس رصد قیمتی از بازار، نرخ برنج خارجی درجه یک با افزایش ۱۹.۵ درصدی نسبت به سال گذشته، با نرخ ۶۹ هزار و ۹۵۸ تومان در بازار به فروش می‌رسد. همچنین کیسه ۱۰ کیلوگرمی برنج طارم استخوانی که ماه پیش ۱۳۸ هزار تومان نرخ خورده بود، اکنون با ۱۴۸ هزار تومان قابل خریداری است. کیسه ۵ کیلوگرمی برنج عنبربو طبیعت به نرخ ۴۴۶ هزار تومان قابل خریداری است درحالیکه ماه گذشته ۴۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسید.
افزایش نرخ برنج در شرایطی رخ داده است که بانک مرکزی مدعی شده در آذرماه امسال تورم ۱۲ ماهه به ۳۶ درصد و کمترین میزان در ۵۰ ماه گذشته رسیده است.
به نظر می‌رسد عواملی چون خشکسالی و تغییر الگوهای بارندگی امسال تاثیر قابل توجهی بر تولید برنج کاران گذاشته است. ازسویی دیگر افزایش هزینه‌های آبیاری باتوجه به کمبود آب در بسیاری از مناطق برنج کاری هزینه‌های آبیاری را که یکی از مهم‌ترین هزینه‌های تولید برنج است افزایش داده است.
نوسانات نرخ ارز به ویژه در شرایطی که بخش قابل توجهی از نهاده‌های تولید برنج وارداتی است بر نرخ تمام شده محصول اثرگذار است. همچنین وجود واسطه‌ها و دلالان متعدد در زنجیره تامین برنج هزینه‌های توزیع را افزایش داده و نرخ را برای مصرف‌کننده بالا می‌برد.
از سویی دیگر از اول مرداد ماه امسال که واردات برنج خارجی با هدف حمایت از کشاورزان داخلی و افزایش تولید برنج داخلی ممنوع شد این احتمال می‌رفت که عرضه کلی برنج در بازار کاهش یابد و تقاضا برای برنج در بازار افزایش یابد و همین امر فشار بیشتری بر قیمت‌ها وارد کند.
برنج از این مبلغ هم گران تر می‌شود؟
سیدعلی طاهری اتاق‌سرا، رئیس اتحادیه برنج‌فروشان شهر بابل، نیز درمورد گرانی برنج را ناشی از برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضا می‌داند و در این خصوص گفت: بر هم خوردن تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار برنج برآمده از واکنش بازار به خبر تغییر محل ارز تخصیصی به واردات برنج است و وقتی این اتفاق بیفتد نرخ برنج حتما گران‌تر از ارقام کنونی هم می‌شود.
به نظر می‌رسد وزارت جهاد کشاورزی به دلیل کمبود نظارت و عدم کنترل بازار عملکردش در ماه‌های اخیر مورد انتقاد جدی بوده است و این وزارتخانه برای تنظیم بازار و برخورد با محتکران نقش رگولاتر در بازار محصولات کشاورزی یکی از خلاءهای جدی است. برای مثال هنگامی که یک شرکت کالایی را داشته باشد اما به میزان کافی عرضه نکند، دقیقا مشخص است که وظیفه کدام نهاد است که آن را پیگیری کرده و گزارش آن را به کجا ارائه دهد و به نتیجه برساند. اما در بازار محصولات کشاورزی این موضوع وجود ندارد و فقدان رگولاتوری در بازار کشاورزی هر روز بر یکی از محصولات کشاورزی التهاب وارد می‌کند.
انجمن واردکنندگان برنج طی نامه‌ای به غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی نسبت به عدم تخصیص ارز و بحران بازار برنج هشدار دادند.
در این نامه آمده است؛
جناب آقای دکتر نوری؛ وزیر محترم جهاد کشاورزی
با سلام و احترام
به استحضار می‌رساند که وضعیت تأمین و بازار برنج کشور، به‌عنوان یکی از کالاهای اساسی سبد معیشتی مردم، در آستانه بحرانی جدی قرار گرفته و ادامه روند فعلی می‌تواند پیامدهای سنگین و جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. در حال حاضر تأخیر طولانی و خسارت‌بار هفت‌ماهه در تخصیص ارز برنج (از تیرماه تاکنون)، نه تنها فعالیت واردکنندگان را دچار وقفه کرده، بلکه اعتماد تأمین‌کنندگان خارجی به بازار ایران را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. با توجه به اینکه حتی پس از تخصیص ارز، فرآیند تأمین و انتقال وجوه به حساب فروشندگان خارجی حداقل دو ماه به طول می‌انجامد، عملاً از زمان سفارش‌گذاری تا کارسازی نهایی وجه، دوره‌ای بین ۱۰ تا ۱۱ ماه زمان نیاز است. این تأخیر غیرقابل قبول، نه تنها موجب اختلال در زنجیره تأمین برنج شده، بلکه امنیت غذایی کشور را نیز به طور جدی تهدید می‌کند. چنان‌که اکثر تأمین‌کنندگان خارجی به دلیل عدم دریافت مطالباتشان، از ارسال کالاهای جدید خودداری می‌کنند و بسیاری از آن‌ها به دلیل تجربه طولانی‌مدت تعویق در پرداخت‌ها، دچار تردید جدی نسبت به توانایی طرف‌های ایرانی در انجام تعهداتشان شده‌اند.
با توجه به موارد فوق و تأثیرات قابل‌توجه این وضعیت بر بازار و سفره مردم، بروز چنین وقفه‌ای در جریان تأمین کالا در کنار کاهش ۲۳ درصدی واردات ۱۰ ماهه برنج سفید نسبت به مدت مشابه سال گذشته شرایط نگران کننده‌ای به ویژه در آستانه ایام اوج مصرف ماه مبارک رمضان و نوروز برای بازار برنج کشور رقم زده است. از این رو اتخاذ تدابیر فوری و صدور اوامر اقدامات در راستای تخصیص عاجل مطالبات معوق ارزی واردکنندگان به منظور جلوگیری از تعمیق بحران پیش‌رو و توقف گرانی بیشتر و نایابی برنج در بازار، حائز ضرورت بسیار است.
رونوشت:
-جناب آقای دکتر فرزین، رئیس کل محترم بانک مرکزی ج. ا. ا برای استحضار و دستور اقدامات عاجل
