وقتی ابراهیم رییسی سکان دولت سیزدهم را به دست گرفت، یکی از وعده‌های اصلی خود را بهبود معیشت مردم عنوان کرد. در فروردین ماه سال 1401 و همزمان با هفته کارگر، رییس دولت سیزدهم در دیدار با کارگران، ضمن دستور به وزیر خود برای تامین امنیت شغلی کارگران، در تعریف و تکریم کارگران چنین گفت:«کارگر ستون و محور تولید است و در آیات قرآن، سیره ائمه(ع) و در گفتمان امام راحل و مقام معظم رهبری کار و کارگر جایگاه شایسته و بلندی دارند. تجلیل از کارگران نباید به هفته کارگر محدود شود، کارگران محور تحقق اقتصاد مقاومتی و ساختن کشوری مستقل و قدرتمند و ایجاد امنیت اقتصادی هستند لذا همه ما به ویژه مسوولان دولت باید به فکر تامین و ارتقاء معیشت کارگران و مهارت‌افزایی آنها باشیم.»
با وجود اینکه رییس جمهور در تمامی صحبت‌های خود وعده کنترل تورم داده و بر حمایت از اقشار ضعیف تاکید دارد، اما وضعیت بازارها در سه سال اخیر و رهاشدگی قیمت‌ها آه از نهاد کارگران بلند کرد.
هرکارگر در سال 1400 چند دلار حقوق می‌گرفت؟
بر اساس تصمیم شورای عالی کار، هر کارگر در سال 1400 با افزایش 39درصدی حقوق و دستمزد باید حدود 4میلیون تومان حقوق می‌گرفت.
25مرداد سال 1400 و زمانی که ابراهیم رییسی به پاستور رفت، هر قطعه سکه بهار آزادی 11میلیون و 870هزار تومان و قیمت دلار در بازار آزاد حدود 26هزار و 500 تومان بود. اگر دستمزد هر کارگر را 4میلیون در نظر بگیریم. با یک محاسبه سرانگشتی می‌توان گفت که در مرداد 1400 هر کارگر حدود 150دلار دستمزد دریافت می‌کرد. بر اساس آمارهای بانک مرکزی هم در این سال نرخ تورم بیش از 38درصد بود و کارگران دقیقا مطابق با ماده 41 قانون کار دستمزد دریافت می‌کردند.
کاهش 20دلاری حقوق کارگران در سال 1401
سال 1401 اقتصاد ایران وضعیت متفاوتی به خود گرفت، تصمیم دولت برای جراحی اقتصاد و اجرای فاز جدیدی از هدفمندسازی یارانه‌ها گسل‌های رفاهی را عمیق‌تر کرد. حذف ارز 4هزار و 200 تومانی تاثیر مستقیمی روی قیمت کالاهای اساسی داشت. به گونه‌ای که نرخ تورم در این سال از 50درصد هم گذشت و گفته می‌شد که نرخ تورم سال 1401 حدود 60درصد است.
بر اساس تصمیم شورای عالی کار دستمزد کارگران در سال 1401 افزایش 57درصدی داشت و هر کارگر در این سال حدود 6میلیون و 700هزار تومان دستمزد دریافت می‌کرد. یکی از اتفاقات مهم اقتصاد ایران در همین سال جهش نرخ دلار از 28هزار تومان به حوالی 60هزار تومان بود. درحالی که در ابتدای سال قیمت هر دلار حدود 28هزار تومان بود. در میانه اسفندماه 1401 قیمت هر دلار در بازار آزاد با عبور از 60هزار تومانی تا حوالی 63هزار تومان هم رفت، اما با ورود بازار ساز به بازار، قیمت دلار حوالی 51هزار تومان متوقف شد. اگر میانگین قیمت دلار در سال 1401 را 50هزار تومان در نظر بگیریم، با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت که هر کارگر با حقوق 6میلیون و 700 هزار تومانی حدود 130دلار حقوق می‌گیرد. به عبارتی درفاصله یک سال حقوق کارگران 20دلار کمتر شده است.
ترمیم مزد؛ وعده‌ای که به لیست وعده‌های نافرجام دولت رفت
موضوع دستمزد کارگران برای سال 1402 یکی از پرچالش‌ترین مباحث سال بود. درحالی که تورم بیش از 57درصد رشد کرده بود. تصمیم شورای عالی کار بر این شد که حقوق کارگران حدود 8میلیون تومان باشد.
این موضوع اعتراض جدی کارگران را به دنبال داشت و کارگران با اعتراض به این تصمیم خواستار ورود دیوان عدالت به این موضوع شدند. دولت هم در واکنش به این موضوع وعده ترمیم مزد را به کارگران داد، اما در نیمه‌های سال رییس سازمان برنامه و بودجه آب پاکی را روی دست کارگران ریخت و تاکید کرد که حقوق کارگران یکبار در سال تعیین تکلیف می‌شود و منابع مورد نیاز برای افزایش دستمزد کارگران وجود ندارد. وعده ترمیم مزد کارگران در سال 1402 هم به صف وعده‌های قبلی دولت پیوست.
درحالی که نرخ ارز در سال 1402 تغییر نسبتا کمتری داشت و میانگین قیمت دلار در سال 1402 حدود 54هزار تومان تعیین شد، هر کارگر با حقوق 8میلیون تومانی حدود 148دلار حقوق می‌گرفت. که بازهم از سقف 150دلار پایین بود.
سرنوشت مبهم مزد کارگران در سال 1403
مزد کارگران برای سال 1403 یکی از جنجالی‌ترین موضوعات آغازین روزهای سال بود. درحالی که تورم بیش از 40درصد اعلام شده و دلار از ابتدای سال 1403 روند جهشی در پیش گرفته، اما دولت تصمیم به افزایش 35درصدی دستمزد برای کارگران را گرفت. اختلاف دستمزد با تورم منجر به عد توافق اعضای شورای عالی کار شد و نمایندگان کارگری صورت جلسه مزد 1403 را امضا نکردند و دولت تصمیم گرفت با نادیده گرفتن سه جانبه گرایی، حقوق هر کارگر حدود 11 میلیون و 500هزار تومان تعیین کند. درحالی که دولت به بهانه حمایت از تولید و تاثیر دستمزد روی قیمت تمام شده دستمزد کارگران را به صورت حداقلی در نظر می‌گیرد، بازارهای مالی در ایام تعطیلات نوروز هم روند افزایشی داشتند و قیمت دلار در فروردین 1403 بیش از 64هزار تومان شد و با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت که اگر یک کارگر ایرانی 11میلیون و 500هزار تومان حقوق بگیرید،دستمزد دلاری او با احتساب دلار 64هزار تومانی حدود 170دلار است.
یکی از مواردی که نمایندگان کارگری روی آن تاکید دارند این است که دستمزد تاثیر چندانی روی قیمت تمام شده ندارد و با این روش، کارگران ایرانی در میان حداقل بگیران جهانی قرار می‌گیرند.
کارگران ایرانی کمتر از یک دلار در ساعت حقوق می‌گیرند
براساس داده‌های سازمان بین المللی کار کشور لوکزامبورگ ماهیانه 2140دلار به کارگران دستمزد پرداخت می‌کند. داده‌های سازمان بین المللی کار می‌گوید«پایین‌ترین حداقل دستمزد در جهان را بورکینافاسو با مبلغ 0.2 دلار در روز پرداخت می‌کند.
اگر بخواهیم دستمزد کارگران ایرانی را بر اساس دلار محاسبه کنیم باید گفت که هر کارگر ایرانی در فروردین 1403 با دریافت 170دلار و با محاسبه 192ساعت کار در ماه حدود 0.8 دلار در ساعت حقوق می‌گیرد. به عبارت بهتر کارگران ایرانی در هر ساعت کمتر از یک دلار حقوق می‌گیرند.
