از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم تبادل انرژی و توسعه روابط به عنوان یکی از رویکرد‌های اصلی در دیپلماسی برق و انرژی با جدیت دنبال شد. رویکردی که با توجه به موقعیت ویژه ایران و نیاز انرژی الکتریکی که در کشور‌های همسایه وجود دارد، می‌تواند به پایدارسازی برق ایران و انتفاع متقابل کشور‌های هدف در تبادل انرژی منجر شود.
پیگیری دیپلماسی برق و افزایش روابط انرژی، ایران را به هاب برق منطقه و مرکز مبادلات انرژی بین کشور‌ها تبدیل خواهد کرد. در برنامه هفتم نیز پیش بینی شده ظرفیت تبادل، یا به عبارتی صادرات و واردات برق به حدود ۲۰ میلیارد کیلووات ساعت برسد که در صورت تصویب این برنامه، باید به سمت تحقق این هدفگذاری حرکت کرد.
این موضوع مورد تاکید وزیر نیرو در نمایشگاه صنعت برق که با حضور کشور‌های خارجی همراه بود نیز قرار گرفت و او در این خصوص گفت: کشور در موضوع مبادله برق تقریبا با تمام کشور‌هایی که مرز خشکی دارد تبادل برق انجام می‌دهد.
محرابیان درباره برقراری شبکه برق ایران و روسیه و نیز اثرات مثبت این امر، توضیح داد: اقدامات مطالعاتی اتصال شبکه برق ایران به کشور روسیه از طریق سه مسیر اعم از گرجستان، آذربایجان و ترکمنستان انجام شده است. خوشبختانه در این زمینه توافق بسیار خوبی با کشور جمهوری آذربایجان و روسیه صورت گرفته و حداکثر ظرف ۶ ماه آینده تبادل برق ایران، روسیه و آذربایجان به صورت مشترک آغاز می‌شود. در شرایط فعلی ظرفیت تبادل برق کشور ما بیش از ۲ هزار مگاوات است. واردات و صادرات برق کشور به یک میزان بوده و به عبارت دیگر تعادل در تراز تبادل‌های برق حفظ شده است.
اولویت در تبادل برق تامین نیاز داخلی است
محمد اله‌داد معاون انتقال و تجارت خارجی شرکت توانیر در این خصوص می‌گوید: در حال حاضر به عراق، افغانستان و پاکستان صادرات و با ترکیه تبادل برق داریم. از مزیت اختلاف افق کشور‌ها استفاده می‌کنیم و همینطور با بهره گیری از اختلاف پیک مصرف کشور‌ها تبادل برق را انجام می‌دهیم. به لحاظ فنی، امکان اتصال با کشور ترکیه فراهم شده و امکان مبادله برق تا ۴۰۰ مگاوات بین دو کشور وجود دارد.
وی با بیان اینکه اولویت در اقدام به تبادل برق تامین برق مشترکین داخلی است، گفت: زمانی که نیاز بیشتری به برق در تابستان داریم بیشتر نیاز مشترکان داخلی را تامین می‌کنیم و واردات انجام می‌شود. در دوره‌ای که کم باری وجود دارد که در ۶ یا ۷ ماه از سال چنین شرایطی داریم برق تولید شده مازاد به کشور های دیگر صادر می شود.
به گفته معاون انتقال و تجارت خارجی شرکت توانیر، ارتباط با ترکیه به لحاظ فنی امکان تبادل برق با اروپا را نیز فراهم کرده است و گسترش تبادلات با کشور‌های اروپایی نیاز به مذاکره‌های قراردادی و حقوقی دارد که در دست پیگیری است.
او با بیان اینکه در حوزه صادرات هم پروژه‌های مطالعاتی به پاکستان و عراق و افغانستان در دست اجرا است گفت: برنامه داریم که در مدت کوتاهی تبادل افزایش یابد و هدفگذاری شده که حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ مگاوات از هر یک از خطوط واردات از ترکمنستان و ارمنستان افزایش توان داشته باشیم. همین میزان هم برای همسایگان شرقی و غربی پروژه داریم و یک خط ۶۰۰ و ۴۰۰ مگاواتی هم با ترکیه در دست احداث داریم.
معاون انتقال و تجارت خارجی شرکت توانیر درباره ارتباط با سایر کشور‌ها از طریق خطوط زیر دریایی، گفت: ارتباط با عمان مد نظر بود، اما در حال حاضر از نظر اقتصادی توجیه ندارد. پروژه مطالعاتی ارتباط برقی با قطر نیز در حال پیگیری است.
گفتنی است اقدامات در زمینه توسعه تبادلات برق به کشور‌ها با مرز‌های خاکی محدود نیست و به گفته مسئولان صنعت برق ارتباط با کشور‌هایی مانند قطر که مرکز آبی داریم امکان پذیر بوده و اقدامات مربوط برای اتصال شبکه برق این کشور در حال انجام است.
