بر مبنای قانون اصلاح قانون صدور چک باید از ابتدای سال ۱۴۰۱ استعلام پیامکی چک‌های در راه عملیاتی می‌شد اقدامی که عملیاتی هم شد، اما در نهایت به دلایلی فعالیت آن قطع شد. چک‌های در راه، چک‌هایی هستند که صادر شده‌اند، اما تاریخ سررسید آن فرا نرسیده است.
راه اندازی مجدد سامانه استعلامی که در ۴ اسفند ۱۴۰۱ باشگاه خبرنگاران جوان آن را از مهران محرمیان معاون فنی بانک مرکزی پیگیری کرد و او گفت: اکنون در خصوص سیستم استعلام فقط بحث چک‌های در راه برقرار نیست که دلیل آن هم به سبب عدم دقت برخی از بانک‌ها بود که این قضیه را ما متوقف کردیم تا این عدم دقت بر طرف شود. به امید خدا با برنامه ریزی که بانک‌ها کردند فکر می‌کنم اوایل سال آینده این قضیه حل شود.
اوایل سال شد و خبری از راه اندازی سامانه استعلام چک‌های در راه نبود تا این که هفته اول تیر سخنگوی اجرای قانون چک، آمنه نادعلیزاده به رسانه ملی در خصوص راه اندازی این سامانه گفت: بانک‌ها متعهد شده بودند تا پایان فصل بهار مقدمات لازم را فراهم کنند. با پایان گرفتن اقدامات فنی فاز صحت سنجی داده‌ها آغاز خواهد شد. این اطلاعات مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعد از آن می‌توانیم این قلم اطلاعاتی را به عنوان یک قلم استعلامی در اختیار مشتریان قرار دهیم.
با پایان فصل بهار باشگاه خبرنگاران جوان هم برای پیگیری آخرین وضعیت راه اندازی سامانه استعلام چک‌های در راه و فرآیند آن به سراغ بانک مرکزی رفت، اما پاسخی دریافت نکرد.
تا اینکه در ۱۲ مرداد پس از دو وعده بدون سرانجام، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی محرمیان به رسانه ملی گفت: همکاران من اطلاعاتی که وجود دارد را به تفکیک و جزئیات چک می‌کنند تا مطمئن شوند داده‌های خطایی در سامانه وجود ندارد و به نظر می‌رسد این کار‌ها حدود دو الی سه هفته آینده به سرانجام برسد و سامانه عملیاتی شود.
وعده‌ای که، اما باز هم عملیاتی نشد و در ۲ شهریور معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در جمع خبرنگاران مجدد یک وعده تازه در خصوص راه‌اندازی سامانه استعلام چک‌های در راه داد. او بیان کرد: همکاران من اکنون مشغول پالایش اطلاعات هستند تا مطمئن شوند اطلاعات اشتباهی در مبالغ چک وجود ندارد و امیدوار هستیم ظرف چند روز آینده عملیاتی شود.
شهریور هم رو به پایان بود و خبری از این سامانه نشد تا این که رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در خصوص آن گفت: باید تا ابتدای مهر ماه مسئله چک در راه عملیاتی می‌شود.
مهر ماه نیز به اتمام رسید و اما خبری از این سامانه نشد! تا این که سرانجام روز گذشته مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: سامانه استعلام چک‌های صیادی در راه ۲۱ روز است که عملیاتی شده و در حال سرویس‌دهی است.
اما نحو استعلام از این سامانه چگونه است؟ موضوعی که بانک مرکزی در خصوص جزئیات آن اعلام کرد: ذی‌نفعان چک می‌توانند با ارسال پیامک به سرشماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ از مجموع مبلغی چک‌های برگشتی صادرکننده چک اعم از چک‌های برگشتی رفع سواثرشده و نشده و مجموع مبلغی چک‌های در راه تسویه نشده، مطلع شوند.
برای دریافت این سرویس ذینفع چک باید کد دستوری زیر را به سرشماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ ارسال کند:
(از راست به چپ)
*۱*۴*شناسه/کدملی ذینفع*شناسه صیادی
استفاده کنندگان از سرویس پیامکی در صورتی که کد دستوری را به خاطر نداشته باشند می‌توانند با ارسال عدد ۱ به سرشماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ از راهنمای این سرویس بهره‌مند شوند. راهنمای سرویس نحوه صحیح ارسال پیامک را در اختیار استفاده‌کنندگان از سرویس قرار می‌دهد.
سامانه استعلامی که محمد نوری کارشناس امور چکی در خصوص اهمیت آن به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: به طور کلی در معاملات مبتنی بر چک عنصر حیاتی، ارزیابی ریسک معامله و میزان خوش حسابی و بدحسابی صادر کننده چک است هر چقدر که ارزیابی دقیق تری رخ دهد از صدور چک بلامحل پیشگیری می‌شود.
او در ادامه بیان کرد: تا قبل از این مهم‌ترین ابزار ارزیابی ریسک معاملات مبتنی بر چک، سامانه استعلام چک‌های برگشتی که در قالب رنگ بندی بود که از سال ۹۷ عملیاتی شد اما در استعلام این بخش یک انحراف وجود داشت به طور مثال تا دو روز قبل فردی ۱۰۰ میلیارد تومان چک برگشتی سو اثر نشده داشته و امروز همه را رفع سو اثر کرده حال زمانی که استعلام گرفته می‌شود فرد سفید معرفی می شود در حالی که شخصی هم که تا به حال چک برگشتی نداشته بر اساس استعلام سامانه سفید اعلام می‌کرد.
او افزود: در سامانه استعلامی چک‌های صیادی در راه افراد با دقت بیشتری می‌توانند ارزیابی را انجام دهند چرا که اول سابقه چک‌های برگشتی را در سه سال اخیر به تفکیک چک‌های برگشتی رفع سو اثر شده و چک‌های برگشتی رفع سو اثر نشده نمایش می‌دهد و آیتم بعدی این خواهد بود که فارغ از چک‌های برگشتی سه سال گذشته نشان می‌دهد صادر کننده چقدر چک صادر کرده که هنوز وصول نشده است، یعنی مانده تعهدات تسویه نشده فرد را هم اعلام می‌کند.
نوری اظهار کرد: بخش دوم این استعلام حائز اهمیت خواهد بود چرا که ارزیابی دقیق تری برای افراد فراهم خواهد کرد بر این اساس امکان پیشگیری از صدور چک‌های بلامحل تا حد بسیار زیادی افزایش پیدا می‌کند اما باید اطلاع رسانی خوبی صورت گیرید تا مردم از این سامانه استفاده کنند.
