در هفته جاری جواد اوجی وزیر نفت از آغاز واردات گاز ترکمنستان به ایران بعد از حدود 7 سال توقف خبر داد. وی با اشاره به اینکه قرارداد گازی دو کشور به زودی امضا می‌شود گفت: بر اساس این قرارداد، ایران از همین ماه (خرداد) واردات روزانه 10 میلیون مترمکعب گاز را آغاز می‌کند. ترکمنستان چهارمین کشور دارنده منابع گازی جهان است و ایران هم ظرفیت دریافت روزانه 40 تا 50 میلیون مترمکعب گاز را به‌منظور واردات و انتقال در مرزهای خود دارد.
علاوه بر واردات روزانه 10 میلیون متر مکعب گاز ترکمنستان، ایران در آذرماه سال 1400 یک قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان نیز به میزان روزانه 5 میلیون متر مکعب امضا کرده بود که این رقم هم‌اکنون به 10 میلیون متر مکعب در روز افزایش یافته است. بدین ترتیب ایران روزانه 20 میلیون متر مکعب گاز از ترکمنستان وارد و سوآپ می‌کند.
*سودآوری 2 میلیارد دلاری ایران از واردات گاز ترکمنستان
اما سناریوهای مختلفی برای استفاده از گاز وارداتی ترکمنستان وجود دارد که بهترین آن، خرید گاز ارزان از ترکمنستان برای تامین نیاز استان‌های شمالی و شمال شرقی و صادرات گاز مازاد ایران به قیمت بالاتر به کشورهای همسایه از جمله افزایش صادرات گاز به عراق و ترکیه یا احیای قرارداد صادرات گاز به پاکستان است.
البته این تنها سناریو نیست و ایران می‌تواند با مصرف گاز وارداتی ترکمنستان در نیروگاه‌ها، از مصرف روزانه 10 میلیون لیتر گازوئیل جلوگیری کرده و این گازوئیل مازاد را با قیمت‌های بالا به کشورهای همسایه صادر کند.
طبق آمار بورس انرژی ایران، گازوئیل ایران با قیمت حدود 75 الی 80 سنت بر لیتر در بازار منطقه به فروش می‌رسد. اگر قیمت گاز وارداتی ترکمنستان را متر مکعبی 25 سنت فرض کنیم، جایگزینی گاز ترکمنستان با گازوئیل در نیروگاه‌ها و صادرات معادل 10 میلیون لیتر گازوئیل، سودآوری حدود 2 میلیارد دلاری برای ایران دارد.
نکته جالب توجه اینکه همین یک قلم تعامل گازی ایران با همسایگان بیش از رکورد سالانه صدور مجوز معتبر سرمایه‌گذاری خارجی در اوج برجام برای کشور ارزآوری داشته است. طبق گزارش سازمان سرمایه‌گذاری (تصویر 1)، ارزش مجوز معتبر سرمایه‌گذاری خارجی در سال ابتدایی اجرای برجام 1.5 میلیارد دلار بوده است.
تصویر 1
در مجموع به نظر می‌رسد ظرفیت‌های زیادی در کشورهای همسایه برای بی‌اثرسازی تحریم‌ها وجود دارد که البته احیای آنها نیازمند فرصت است. باید توجه داشت که 20 ماه طول کشید تا دولت سیزدهم، بدهی 1.6 میلیارد دلاری دولت قبل به ترکمنستان را تسویه، اعتماد همسایه را بعد از 5 سال تیرگی روابط جلب، قرارداد واردات گاز را احیا و تازه به حالت صفر گذشته برگردد و چنین ظرفیت و سودآوری را برای کشور به ارمغان بیاورد.
