طی سال‌های اخیر تخریب افکار عمومی در مسئله سدسازی و مدیریت آب‌های سطحی کشور شدت گرفته است؛ یکی از مهمترین دلایل موضع منفی مردم در قبال طرح‌های ساخت سد، مسئله عدم انتفاع مردم از این پروژه‌های بزرگ به حساب می‌آید.
بر اساس سیر پروژه‌های آبی، ساخت سد تنها یک فاز این طرح‌های عظیم است و مراحلی نظیر شبکه‌های جمع‌آوری آب، تملک اراضی بالادست سد، شبکه انتقال و توزیع آب و شبکه آبیاری و زهکشی در کنار سازوکارهای بازچرخانی، یک پروژه بزرگ آبی را تکمیل می‌کند.
در چنین شرایطی، عمده پروژه‌های آبی کشور با ساخت سد به مرحله‌ای از پیشرفت می‌رسد اما عدم تکمیل اجزای یک پروژه آبی، هیچ تاثیری در روند کشاورزی مردم منطقه ایجاد نخواهد کرد و همین مسئله به نارضایتی مردمی در طرح‌های آبی کشور ختم می‌شود و دامنه این نارضایتی نیز سدسازی را هدف می‌گیرد.
*جزئیات شبکه‌های آبیاری و زهکشی بالای 90 درصد پیشرفت فیزیکی
در این شرایط، بهره‌برداری شبکه‌های آبیاری و زهکشی سدهای کشور در راستا تکمیل طرح‌های آبی و ایجاد انتفاع از هزینه‌کرد بیت‌المال برای مردم، یکی از مهمترین اولویت‌های ساخت و ساز در حکمرانی آب کشور به حساب می‌آید.
مراجعه به وضعیت طرح‌های آبیاری و زهکشی کشور بیانگر آن است که ۹ شبکه آبیاری و زهکشی دالکی، آیدوغموش، سد سهند، گلفرج، سد البرز، گرمسیری، شرفشاه، سبلان و خدا آفرین پیشرفت فیزیکی بالای ۹۰ درصد دارند و در صورت تکمیل این طرح‌ها، زمینه آماده‌سازی چندین هزار هکتار زمین کشاورزی برای استفاده مردم مهیا می‌شود.
*مطالبه از دولت برای تکمیل شبکه‌های آبیاری و زهکشی
در همین راستا، محمد پورحمید، کارشناس مدیریت منابع آب گفت: زمانی کشاورز به عنوان بهره‌بردار آب از مزیت کشت آبی انتفاع دارد که همه اجزای یک طرح بزرگ آبرسانی سطحی به بهره‌برداری برسد.
وی افزود: یکی از مهمترین مطالبات از دولت‌ها این بوده که تکمیل طرح‌های آب از مرحله صفر که جمع‌آوری آب سطحی است تا مرحله 100 که رساندن آب به درب مزرعه است در دستور کار قرار گیرد و تنها در چنین شرایط امکان انتفاع بهره‌برداران مهیا خواهد شد.
این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: تصور کنید در حوزه آب شرب، دولت طرح به بزرگی ابرپروژه آبرسانی غدیر را اجرا می‌کرد اما در نهایت یک جزء پروژه مانند شبکه توزیع را تکمیل نمی‌کرد، طبیعتا مردم از مواهب این طرح و صرف هزینه بهره‌مند نمی‌شدند، در مسئله آب کشاورزی هم دقیقا با چنین شرایطی مواجه هستیم.
*نقش مردم در مدیریت منابع آب کشور پر رنگ شد
ارتقای مشارکت مردم در مدیریت منابع آب به منظور توسعه شفافیت در این بخش یکی از مهمترین برنامه‌های دولت سیزدهم در بخش آب به حساب می‌آید. در این راستا، برای اولین بار در قالب سازوکاری، زمینه مشارکت تعاونی‌های بخش کشاورزی و بخش خصوصی در توسعه زیرساخت‌های آبیاری به منظور کاهش سهم فعالیت دولت و افزایش سطح فعالیت ذی‌نفعان در دستور کار قرار گرفت.
بر این اساس، این طرح در استان آذربایجان شرقی و در شبکه پایاب آیدوغموش توسط شرکت آب منطقه‌ای انجام و بر اساس جزئیات طرح، بخش دولتی باید تنها ناظر باشد و عملیات اجرایی در 1200 هکتار این طرح به عهده بخش خصوصی و سرمایه‌گذارانی است که با توافق با صاحبان زمین هم اکنون مشغول کار هستند.
در همین راستا، سرپرست حوضه آبریز رودخانه سفید رود بزرگ در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس در تشریح جزئیات شیوه جدید سرمایه‌گذاری گفت: سرمایه‌گذاران قرار است ظرف مدت 6 ماه اجرای شبکه به طول کامل را به عهده داشته باشند و پس از آن در طول سه سال از زمین‌ها با توافق با کشاورزان و اجاره زمین بهره‌برداری کنند.
این مقام مسئول تاکید کرد: این شیوه گامی نوین در راستای تکمیل شبکه‌های پایاب است که می‌تواند انقلابی در راندمان آبیاری کشاورزی موثر باشد.
وی ادامه داد: در استان آذربایجان شرقی مدیریت منابع آب و حفظ و نگهداری تجهیزات مرتبط با آبیاری از جمله ایستگاه پمپاژ به تعاونی‌های مردمی سپرده شده و حتی در خصوص استملاک اراضی با مشارکت مردمی این مسئله پیش رفت.
هاشمی گفت: این اقدامات در راستای مشارکت محور کردن با تشکیل یک کارگروه فنی در شرکت مدیریت منابع آب پیگیری می‌شود تا تجربه کسب شده را به کل کشور ارتقا دهد. تکمیل این طرح‌های بزرگ انتظار می‌رود، انتفاع مردم از طرح‌های آبی ارتقا یافته و زمینه ارتقای بازدهی کشاورزی و تحقق اسناد بالادستی در این بخش مهیا شود.
*ارتقای راندمان آبیاری کشاورزی رهاورد اقدام دولت
با توجه به برنامه‌های دولت به منظور توسعه زیرساخت آبیاری و زهکشی پیش‌بینی می‌شود، بخش قابل توجهی از اراضی آبی پایاب سدها تکمیل شده و زمینه انتفاع مردم و به خصوص بخش کشاروزی از این طرح‌های آبی مهیا شود.
در چنین شرایطی ارتقای بازدهی آبیاری و همچنین افزایش توان تولید محصولات کشاورزی و امنیت غذایی رهاورد عملکرد دولت خواهد بود. از سوی دیگر با تکمیل طرح‌های آبی زمینه بهره‌بردن مردم از سدهای کشور فراهم شده و این سازه‌های مدیریتی بار دیگر به جایگاه واقعی خود در افکار عمومی باز می‌گردند.
