عطا بهرامی، کارشناس اقتصاد بین‌الملل در گفت‌وگو با افکارنیوز درخصوص افرایش ۶۵ درصدی صادرات نفت و گاز در سال ۱۴۰۱ و عدم تاثیر آن بر اقتصاد کلان کشور، همچنین درمورد سیاست‌های مدیریت ارزی از دهه ۹۰ تاکنون و تاثیر آن بر شرایط فعلی بازار ارز گفت: اینکه چرا افزایش صادرات گاز و نفت تاثیری بر اقتصاد ندارد به دلیل آن است که برج اقتصاد کلان را درست نچید‌ه‌ایم.
با نظام چند نرخی ارزی که داریم اگر صادرات نفت به هزار دلار نیز برسد باز هم تفاوتی در شرایط ما ایجاد نخواهد کرد و درنهایت کالاهایمان تعادل قیمتی نخواهند داشت زیرا یک کالا نمی‌تواند چند قیمت داشته باشد. وی افزود: ما برخلاف تمام علوم اقتصادی و حتی برخلاف تمام تجربیاتی که خودمان داشته‌ایم، برای ارز چند نرخ تعیین کرده‌ایم.
به طوری که برای دلار اکنون 4 قیمت داریم. در چنین مواقعی تعادل قیمتی نخواهیم داشت و با چنین سیاستی بازار ارز هرگز رو به ثبات نمی‌رود. بهرامی بیان کرد: دولت قبلی یا فعلی به دنبال این بودند و هستند که دلارچند نرخی باشد، توافقی، آزاد، بازار متکل ارزی و درنهایت نرخ نیمایی. با چنین اوضاعی محال است ارز و اقتصاد به آرامش برسد و هرگز این اتفاق رخ نخواهد داد.
*تازمانی که نظام چند نرخی ارز بر اقتصاد حاکم باشد شاهد بی‌ثباتی در بازارها خواهیم بوداین کارشناس مسائل اقتصاد بین الملل خاطرنشان کرد: ما چه دورانی ثبات ارزی داشتیم؟ سال 81 تا 90 که یکسال و نیم، نظام تک نرخی داشتیم ثبات ارزی را شاهد بودیم. از میانه سال 90 تا پایان سال 92 نرخ ارز بسیار پرنوسان و آشوب بود. از ابتدای سال 92 تا سال97 نیز تقریبا ثبات داشتیم که مجددا نظام چند نرخی درست کردیم و بی‌ثباتی آغاز شد.
او گفت: تا زمانی که نظام چند نرخی ارز برقرار باشد شاهد بی‌ثباتی در این بازار و سایر بازارهای موازی خواهیم بود، چند نرخی بودن ارز، اقتصاد را پر از فساد می کند. در حال حاضر تمام دلالان و بسیاری از مردم از سال 97 تا به الان جز اینکه نوسان‌گیری کنند هیچ فعالیت دیگری نداشته‌اند. به طور مثال زمانی که دلار 4200 تومانی به عده خاصی اختصاص داده می‌شد هرچند هفته یک بار شاهد افزایش قیمت در تمام بازارها بودیم.*تمام مردم سعی می‌کنند از بازار ارزان بخرند و در بازار گران بفروشندبهرامی افزود: ایرانی‌ها در زمانِ دلار 4200 تومانی 13 هزار واحد مسکونی در ترکیه خریداری کردند و امسال که دلار جهانگیری حذف شده است 90 درصد از خرید ایرانی‌ها در ترکیه برای املاک کاهش پیدا کرده است.
اکنون اما بازی جدیدی به راه افتاده است. طوری که دلالان و کسانی که توان مالی متوسطی دارند از بورس‌کالا کامودیتی می‌خرند و در بازار آزاد می‌فروشند! تمام افراد چه قانونی و چه غیر قانونی به دنبال این هستند که از این بازار چند نرخی سود ببرند. یعنی از بازار ارزان بخرند و در بازار گران بفروشند.وی ادامه داد: زمانی که نظام چند نرخی ارزی داریم بدترین و گران‌ترین بازار، نرخ اصلی را مشخص می‌کند. ولو اینکه رئیس بانک مرکزی تغییر کند و تیتر های جذاب از صحبت هایش رسانه‌ای و گفته شود دلار را روی 28,500 تومان می‌آوریم، به هیچ وجه اهمیت ندارد و قیمت دلار در بازار آزاد مشخص می‌شود. بازار آزادی که اگر سیاست چند نرخی در آن حاکم نبود می‌توانست باعث ثبات شود.*صادرات بی‌کیفیت است و تاثیری بر بازار ندارد، لذا دولت سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار انرژی را می‌فروشد اما با قیمت دلار حدوداً ۳۰۰۰ تومانی!بهرامی گفت: مسئله بعدی که باعث عدم تاثیر صادرات چه نفتی و غیرنفتی بر اقتصاد کلان می‌شود، بی‌کیفیت بودن کالاهای صادراتی است.
به طور مثال صادرات در حوزه انرژی به صورت رانتی است و به اصطلاح صادرات رانت انرژی را شاهد هستیم. اکنون دولت ما سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار انرژی را می‌فروشد اما با قیمت دلار حدوداً ۳۰۰۰ تومانی!کارشناس اقتصاد بین‌الملل تصریح کرد که یعنی دولت در صادرات انرژی بیش از 90 درصد تخفیف به خریدار می‌دهد. اتفاقی که می‌افتد این است که از جنس بسیار بی‌کیفیت در فولاد، انرژی و سایر عرصه‌ها با حداقل اشتغال و ارزش افزوده تولید می‌کنند و در مقابل پول پارو می‌کنند.
چنین رویه‌ای نه تنها باعث رشد اقتصادی و صادرات نمی‌شود بلکه متخصصان را نیز فراری می‌دهد. چرا که در چنین حاکمیت اقتصادی تنها سود اهمیت دارد آن هم سودی برای تولید کننده بی‌کیفیت با کمترین هزینه.بهرامی بیان کرد: اقتصاد کشور ما بر پایه توزیع رانت یارانه و رانت نظام چند نرخی ارزی بنا شده است و در چنین اقتصادی نمی‌توانیم دنبال آن بگردیم که چرا اتفاق خوبی نمی‌افتد! دلیلی ندارد اتفاق مثبتی رخ دهد. این در حالی است که دولت سیزدهم از لحاظ اراده و هدف قابل قیاس با دولت قبلی نیست.
