دو کلمه جذابی هستند که دل همه را می‌برند. از یکی دو سال پیش که بیشتر از هر زمان دیگری از بورس صحبت شد، خرید و فروش سهام و کسب سود در این بازار سرمایه، شد یکی از اتفاق‌های جذاب در خانواده‌های ایرانی. خانواده‌هایی که اکثرشان بدون اطلاعات و تخصص کافی و به واسطه تبلیغات وارد این بازار سرمایه شدند. اما در کنار این تبلیغات عامل دیگری هم در این ماجرا دخیل بود و آن هم سود بود. برای خیلی‌ها جذاب است. با گذشت زمان و ریزش شدید شاخص بورس ، خیلی‌ها متوجه شدند که کسب سود از بازار سرمایه خیلی هم راحت و بی‌دردسر نیست.
حالا آدم‌هایی که در بورس سرمایه‌گذاری کرده بودند یا به فکر این هستند که مسیر دیگری برای سرمایه‌گذاری در این بازار سرمایه پیدا کنند یا از آن خارج شوند. از طرفی اتفاق‌هایی هم مثل نزدیک شدن به زمان شروع به کار دولت سیزدهم، باعث شده است که نگاه‌ها بار دیگر به سمت بورس جلب شود. برای این افرادی که نگاهشان به سمت بورس آمده، تجربه آنهایی که در بورس ضرر کردند، مثل درس عبرت شده است. در این فضا برای این دو گروه از سرمایه‌گذاران، یعنی یکی آنهایی که به دنبال پیدا کردن مسیری جدید و امن برای سرمایه‌گذاری در بورس هستند و دیگری آنهایی که تازه به بورس می‌خواهند وارد شوند، این سوال مطرح می‌شود که برای اینکه ضرر زیادی نکنیم و سرمایه‌گذاری‌ای با بیشترین بازدهی را داشته باشیم، چه کنیم؟ این چه کنیم را با کارشناسان و متخصصان حوزه بورس در میان گذاشته‌ایم.
یادتان باشد بورس‌جای ریسک‌پذیرها است
ریسک‌پذیری شاید کلیدواژه تمام صحبت‌های کارشناسان حوزه بورس است که بارها در صحبت‌ها و اظهارنظرهایشان به آن پرداخته‌اند. الناز جمالی، کارشناس حوزه بورس به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «بازار سرمایه، بازار ریسک‌پذیری است و فردی که وارد این بازار می‌شود، باید مازاد پولش را وارد کند و اینکه اگر این پول را نیاز ندارد، در این بازار سرمایه‌گذاری کند.» نیاز نداشتن به پولی که برای سرمایه‌گذاری در بورس آورده می‌شود، از آن دست مسائلی است که کارشناسان زیادی در صحبت‌هایشان بارها به آن اشاره کرده‌اند.
شایان کرمی هم در بخش‌هایی از صحبت‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: « سهامدار باید ببیند، چه آورده‌ای را وارد بازار سرمایه می‌کند. یعنی از چه محلی می‌خواهد سرمایه‌اش را وارد بازار سرمایه کند که مساله‌ای مهم و حیاتی است.» او به موضوع بحث روانشناختی در بورس هم اشاره می‌کند که کمتر کسی به آن پرداخته است: « هر فردی که در بازار سرمایه حضور پیدا می‌کند، الگوهای تربیتی و کودکی این فرد در نوع خرید و فروش این فرد اثرگذار است. چراکه معامله‌گرها با احساساتشان مثل ترس، طمع، هیجان و... درگیر می‌شوند. پس فردی که می‌خواهد وارد بازار سرمایه شود باید متوجه این موضوع‌ها باشد و بر اساس بررسی آنها اقدام به سرمایه‌گذاری کند.»
از واسطه‌ها استفاده کنید
تاکید اکثر کارشناسان و متخصصان حوزه بورس برای سهامداران خرد و تازه‌وارد به این بازار سرمایه، سپردن سرمایه‌هایشان به صندوق‌ها یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری است. الناز جمالی، کارشناس حوزه بورس در همین رابطه می‌گوید: «سهامداران می‌توانند سرمایه‌هایشان را در صورت نداشتن دانش کافی در حوزه بورس، به سبدگردان‌ها بدهند و درصدی از سودشان را به آنها بدهند.» پیمان حدادی، کارشناس حوزه بورس هم در رابطه با این گزینه برای سهامداران یا افرادی که علاقه دارند به حوزه بورس وارد شوند، می‌گوید: «در این شرکت‌ها به جز حسابرس یک نهاد متولی و خود سازمان بورس هم بر این نهادها نظارت دارد و البته نکته مهم‌تر این است که حق‌الزحمه‌ای که این نهادها می‌گیرند، کاملا مرتبط با بازدهی‌ای است که آنها کسب می‌کنند. برای مثال اگر برای سرمایه‌گذار بازدهی کسب نکنند، سرمایه‌گذار هم به این شرکت‌ها سهمی پرداخت نمی‌کند.»
به اعتقاد حدادی «این بازی، بازی برد-برد است.» در نتیجه او اینطور توضیح می‌دهد که «مدیر این شرکت‌ها برای کسب درآمد نیازمند بازدهی بیشتر برای مشتری‌ها است. پس به سمتی می‌رود که مشتری‌ها سود کنند تا خودش هم درآمد کسب کند.» الهه ظفری هم در این رابطه می‌گوید: «استفاده از ابزارهای مالی مثل صندوق‌های سرمایه‌گذاری روش خوبی است» و توضیح می‌دهد: «سهامداران همچنین می‌توانند به شرکت‌های مورد اعتماد و معتبر که زیر نظر سازمان بورس هستند و سبدگردان هستند، سرمایه‌هایشان را بدهند تا از مدیریت حرفه‌ای آنها استفاده کنند.» الناز افشار هم اینطور توصیه می‌کند که «بهتر است سهامداران پول خودشان را در اختیار سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار بدهند تا بتوانند از ضررهای احتمالی جلوگیری کنند.»
نگاهتان به سهم‌های بنیادی و شاخص‌ساز باشد
الناز جمالی در توضیح این توصیه می‌گوید: «اگر افراد در این حرفه تخصص و شناختی ندارند، باید سهم‌های بنیادی محور و EPS محور و با دید میان‌مدت خریداری کند.» او در ادامه می‌گوید: «بهتر است سهامداران، سهم‌های شاخص‌ساز خریداری کند» و توضیح می‌دهد که «بازار سهام، بازاری با سود ثابت نیست. زمانی سود خوبی می‌دهد و زمانی سود منفی که در نتیجه همیشه یک روند ثابت را طی نمی‌کند.» الناز افشار هم در توضیح این موضوع می‌گوید: «این توصیه برای افراد ریسک‌گریز خوب است؛ این افراد باید به سمت خرید سهم‌های EPS محور با p/ e پایین بروند تا بتوانند از سود مجامع بهره‌مند شوند که قطع به یقین سودآنها از سپرده بانکی بیشتر خواهد بود.»
نوع نگاهتان به بورس را انتخاب کنید
«یکسری پیش فرض‌ها را باید قبول کنید که از مهم‌ترین آنها داشتن دید بلندمدت است.» این بخشی از صحبت‌های الهه ظفری، کارشناس حوزه بورس است. او نسبت به این موضوع گلایه می‌کند که « متاسفانه اکثر فعالان بازار و مخصوصا افرادی که شغل اصلی‌شان این نیست، چنین نگاهی ندارند.» صحبتی که این کارشناس حوزه بورس مطرح می‌کند درباره این مساله است که ذات بازار سرمایه بلندمدت است و اینطور توضیح می‌دهد: «وقتی بازار سرمایه را به‌عنوان محلی برای سرمایه‌گذاری و کسب بازدهی انتخاب می‌کنید، بنابراین باید صبور باشند و دید بلندمدت داشته باشند.» اما در ادامه این موضوع، الناز افشار اینطور توضیح می‌دهد: «تاریخ نشان داده است که سود بازار سرمایه در بلندمدت از دیگر بازارهای موازی بیشتر بوده است، با توجه به شرایط اقتصادی پیش رو بازارهای موازی بازار سرمایه در شرایط پرریسکی قرار دارند و سهامداران می‌توانند با دید بلندمدت و میان‌مدت اقدام به خرید سهام بکنند.»
الناز جمالی از دیگر کارشناسان حوزه بورس توضیح می‌دهد: «با توجه به وضعیت بازار که یک گام به جلو و دو گام به عقب است باید دید سهامداران بلندمدت باشد.» شایان کرمی هم در توضیح این بخش می‌گوید: «بازه زمانی‌ای که فرد می‌خواهد در بازار سهام حضور داشته باشد مساله مهمی است. ما افرادی داریم که روزانه خرید و فروش می‌کنند و یکسری افراد هستند که نگاه میان‌مدت به بازار دارند و بنا بر شرایط بازار ورود می‌کنند که افراد زیادی هم اینطور هستند. یکسری افراد هم هستند که دیدگاه بلندمدت دارند و قصد سهامداری دارند. این هم یکی از نکانی است که فرد باید برای خودش انتخاب کند که با چه بازه زمانی می‌خواهد وارد بازار سرمایه شود.» این کارشناس حوزه بورس همچنین در ادامه توضیحاتش در این بخش درباره مساله دیگری هم توضیح می‌دهد و می‌گوید: « از بحث ریسک‌گریزی هم نباید غافل شویم. افرادی که در بورس وارد می‌شوند باید ببینند، ریسک گریزیشان کم است یا زیاد و در نتیجه نوع خرید سهم خود را تعیین کنند. برای مثال صنایع و شرکت‌هایی که در بورس وجود دارند یا ارزشی هستند یا رشدی. شرکت‌هایی که ارزشی هستند به مراتب ریسک کمتری دارند و شرکت‌هایی که رشدی هستند ریسک بیشتری دارند؛ اما انتظار بازدهی آنها بیشتر است.»
دانش بورسی خود را افزایش دهید
در کنار توصیه برای سپردن سرمایه‌ها به صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان، یکی دیگر از توصیه‌های برخی از کارشناسان کسب دانش و اطلاعات درباره بورس برای افرادی است که می‌خواهند در این بازار سرمایه فعالیت داشته باشند. دانش و اطلاعات نکته‌ای است که الناز جمالی هم به آن اشاره می‌کند و در صحبت‌هایش می‌گوید: «بهتر است سهامداران خودشان بروند یاد بگیرند. بورس و یاد گرفتن معامله‌گری یک هنر است و کسی که این هنر را یاد بگیرد، تا آخر عمرش تامین شده است.»
پیمان حدادی هم درباره این توصیه می‌گوید: «بورس حرفه‌ای کاملا تخصصی است و نیاز به دانش، آگاهی، تجربه و زمان دارد.» در کنار این تعریف، الناز افشار، کارشناس حوزه بورس، به سهامدارانی که قصد ورود به بورس را دارند اینطور توصیه می‌کند: «سهامداران جدیدالورود در ابتدا شرکت در کلاس‌های آموزشی تحلیل بنیادین و تکنیکال و تابلوخوانی شرکت کنند تا بتوانند با مطالعه صورت‌های مالی ارائه‌شده در سامانه کدال که تنها منبع رسمی اطلاعات شرکت‌ها است، بتوانند روی شرکت‌ها تجزیه و تحلیل انجام بدهند و بعد اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.» او همچنین می‌گوید: «آنها با توجه به تحلیل تکنیکال می‌توانند نقاط ورود و خروج خود را روی سهم‌ها مشخص کنند؛ چون تحلیل تکنیکال یک ابزاری برای پیش‌بینی قیمت‌ها در بازار است که بر اساس مطالعه و بررسی تاریخچه قیمت و حجم معامله در آن بازار است.»
الهه ظفری، دیگر کارشناس حوزه بورس هم در همین رابطه می‌گوید: «داشتن علم و دانش در این حوزه به سهامداران خیلی کمک می‌کند. چون هرکسی که پیشنهادی به این افراد بدهد، قابل اتکا نیست و لازم است که خود افراد تا حدودی با مفاهیم کلی بازار آشنا باشند. سهامداران اگر صبر و علم کافی را دارند، راهی که کمترین ریسک را دارد، تشکیل پرتفوی است. یعنی بیایند با توجه به علم و دانشی که دارند سهام شرکت‌هایی را که سودآوری دارند، به نسبت سرمایه‌هایشان انتخاب کنند. این کار باعث می‌شود که ریسکشان کاهش پیدا کند.» الناز افشار هم می‌گوید: «سهامداران مادامی که فرهنگ سرمایه‌گذاری و علم و دانش خودشان را رشد نداده‌اند، نباید اسیر هیجان‌های بازار شوند.»
تنوع بخشی در پرتفو
«سهامداران باید به دو نکته کلیدی توجه کنند، یکی تنوع‌بخشی در پرتفوی و یکی مدیریت سرمایه‌گذاری است.» این بخشی از توصیه الناز افشار است. او توصیه‌اش را اینطور توضیح می‌دهد: «سهامداران با این دو نکته می‌توانند ریسک خودشان را کاهش و بازدهی را افزایش دهند.» افشار همچنین در صحبت‌هایش تاکید می‌کند که سهامداران از سرمایه‌گذاری روی تک‌سهم خودداری کنند. و توضیح می‌دهد: «سهامداران بهتر است با توجه به میزان سرمایه‌هایشان بیایند این سرمایه را تقسیم کنند میان چند سهم مختلف و حتی چند ابزار مالی مختلف تا بتوانند بیشترین بازدهی و کمترین ریسک را برای خودشان رقم بزنند. اینطور نباشد که ۹۰درصد سرمایه‌شان را روی یک سهم و ۱۰درصد را روی سهم‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند.»
