اکبر ترکان مشاور پیشین رئیس جمهور ، در برنامه عیار شبکه افق با موضوع تکانه‌های اقتصادی گفت: برخی تصور می‌کنند که با اراده سیاسی می‌توان هیجانات ارزی را کنترل کرد، در حالی که این طور نیست.
وی افزود: مباحث اقتصادی متاثر از دو بخش است؛ یکی بازار ارز و دیگری بودجه عمومی نفت ، اگر صادرات نفت کم شود، روی هر دو اثر می‌گذارد.
وزیر راه و ترابری اسبق کشورمان ادامه داد: اگر صادرات پتروشیمی کم شود، روی بودجه عمومی اثر کمتری دارد، چون صادرات پتروشیمی مربوط به صاحبان سرمایه گذاری در آن حوزه است.
وی بیان کرد: اگر ما سرمایه گذاری‌های پتروشیمی، فولاد و فلزات اساسی را مورد توجه قرار دهیم، درآمد ارزی آن‌ها وارد بازار می‌شود که عرضه‌ی ارز نام دارد.
ترکان افزود: تقاضای ارز نیز از تقاضای کالاهایی مثل مواد غذایی، دارو، مواد اولیه و ماشین آلات ناشی می‌شود. نقطه موازنه این عرضه و تقاضا قیمت ارز ما را مشخص می‌کند.
وی بیان کرد: در بازار ارز، عرضه ناشی از صادرات نفت خام ، گاز طبیعی، کالاهای پتروشیمی، میعانات گازی، کالاهای کشاورزی و صنعتی، موثر است.
ترکان ادامه داد: امسال ۱۴ میلیارد دلار نیاز ارزی برای کالاهای اساسی و دارو و خوراک دام داریم که اجتناب‌ناپذیر است و هرطور شده باید فراهم شود چون آثار اجتماعی سختی دارد.
وی گفت: غیر از تهیه کالاهای اساسی، تهیه مواد اولیه و قطعات مورد نیاز واحدهای تولیدی نیز اهمیت خاص خود را دارد.
مشاور پیشین رئیس جمهور افزود: یکسری نیازهای غیرضروری هم داریم که اگر نباشد زندگی مردم مختل نمی شود، مثل پوشاک و لوازم خانگی خارجی که مشابه داخلی آن را با کیفیت های قابل قبولی داریم.
وی ادامه داد: سابقه تاریخی ما نشان می دهد که هر زمان درآمد ارزیمان خوب شده، به شکل هیجان زده ای وارداتمان نیز اضافه شده است.
سرنوشت نامعلوم ۱۸ میلیارد دلار سال ۹۷ !
ترکان اظهار کرد: اوایل سال ۹۷ در اوج گرفتاری های ارزی که برای کشور ایجاد شده بود، یک نرخ تعادلی اعلام شد که به غلط، ۴ هزار و ۲۰۰ تومان نام گرفت.
وی افزود: عده ای فکر می کردند با اراده سیاسی می شود اقتصاد را هدایت کرد، با اراده سیاسی ممکن است بتوانیم یکسری هیجانات را مهار کنیم ولی نمی توان آن را تداوم بخشید.
ترکان گفت: وقتی کمبود ارز داریم قیمت ها جهشی بالا می رود و کسانی که تصور می کنند این افزایش قیمت ها هیجانی است، فکر می کنند با رفتار سیاسی هم می توانند آن را مهار کنند.
وی ادامه داد: ۱۸ میلیارد دلار ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به کسانی داده شد که اکنون نمی دانیم آن را چکار کرده اند، کجا برده اند و در مقابل آن چه چیزی را آورده اند؟
ترکان افزود: کالاهایی که با این ارزها وارد شد، در بازار با قیمت های بسیار بسیار گرانی فروخته شد. هویت تجاری افرادی که این ارزها را دریافت کردند برای ما نامعلوم است، کارت بازرگانی هم موثر نبوده است.
این کارشناس اقتصادی درباره تاثیر پورتال ارزی سال ۹۲ تصریح کرد: من شنیده ام که در خارج از وقت اداری سایت را باز کردند، برای برخی ثبت سفارش کردند و بعد هم سایت را بستند که این یک جریان سالم نیست.
وی افزود: ماجرای آن ۱۸ میلیارد دلار، تاریک ترین اتفاقی است که در دوره اخیر رخ داده است.
این سیاستمدار دیرینه کشور اظهار کرد: من معتقدم که بورژوازی (سرمایه داری) سیاسی، همیشه، قبل و بعد از انقلاب، بورژوازی (سرمایه داری) صنعتی ما را مغلوب کرده است.
وی افرود: اگر سال های ۴۱ تا ۵۱ که بر اساس آمارها، دوران درخشان صنعتی رژیم سابق محسوب می شد را در نظر بگیریم، متوجه می شویم که علت نابودی آن این است که وقتی در سال ۵۲ اوپک تاسیس شد، درآمد نفتی بالا رفت و بشکه نفت ۲.۶ دلاری تبدیل به ۱۱ دلاری شد، به طور ناگهانی یک فراوانی ارز در کشور ایجاد شد.
ترکان گفت: فراوانی ارز در سال های ۵۲ تا ۵۶، تمام دستاوردهای سال های ۴۱ تا ۵۱ را از بین برد و این بورژوازی یا سرمایه داری سیاسی، منجر به از بین رفتن دستاوردهای صنعتی شد که بعد از انقلاب هم ادامه پیدا کرد.
ترخیص کالاهای غیراساسی از گمرک در نتیجه هیجان زدگی در مدیریت تقاضای ارز
این کارشناس اقتصادی همچنین بیان کرد: تقاضای ارز مسئله ای است که بدون تردید باید مدیریت شود، مثلا در ماجرای کالاهای رسوبی گمرگ که به تازگی پیش آمد، همه به طور هیجان زده برای تخلیه آن ها تلاش کردند اما یکسری از این کالاها که غیر اساسی بودند و بدون انتقال ارز وارد گمرک شده بودند هم اجازه ترخیص گرفتند.
وی افرود: با این اتفاق در حقیقت کالایی که می خواستیم به آن ارز ندهیم، ارز را دریافت می کند، چون از بازار آزاد ارز گرفته که توانسته وارد شود و با افزایش تقاضا، قیمت ارز را در بازار بالا برده است.
رویایی که تحریم، آن را به واقعیت تبدیل کرد
ترکان اظهار کرد: یک مثال دیگر از اتفاقاتی که در اثر فشارهای تحریمی افتاده و به عنوان سند می تواند در تاریخ ثبت شود، ساخت خط انتقال نفت گوره به جاسک است، در زمانی که افتخار ما در صنعت نفت این بود که می توانستیم ورق ترش را از خارج بیاوریم و با آن لوله بسازیم.
وی افزود: لوله را خودمان می ساختیم اما ورق آن را از خارج کشور می آوردیم که دیگر اجازه واردات آن را ندادند، نتیجه تحریم آن، این شد که فولاد مبارکه اسلب (SLAB) آن را برای ما ساخت، شرکت اکسین این اسلب را به ورق عریض تبدیل کرد، لوله سازی اهواز و سدید هم آن را تبدیل به لوله خط انتقال ۴۰ اینچی کرد.
ترکان ادامه داد: تلمبه های این ها هم که همیشه در طول تاریخ از خارج می آمد، توسط هپکو تبریز ساخته شد؛ تلمبه هایی که برای ما یک رویا بود.
وی گفت: اگر مذاکره منجر به این شود که ما گوره به جاسک ها را به جای این که با تکیه ظرفیت های داخلیمان بسازیم، وارداتی کنیم، مذاکره‌ی مردودی است.
ترکان افزود: ما باید بنا را بر این بگذاریم که کشور ما قابلیت هایی را دارد که سرکوب شده هستند، اگر بستر آن را فراهم کنیم مثل گل شکوفا می شوند.
وی بیان کرد: یک زمانی آل اسحاق می‌گفت در تجارت خارجی لذتی است که در هیچ تجارت دیگری نیست.
ترکان درباره جمله تاریخی اش درباره برجام با این مضمون که با هر روز تاخیر در امضای برجام چندین دلار ضرر می‌کنیم، گفت: صادرات نفت ما با برجام به راه افتاد و درآمد ارزی حاصل شد، اما در مصرف ارز باید مدیریت صورت می‌گرفت که طراحی شیوه واردات در برجام انجام نشده بود.
وی افزود: اکنون کشور چین هم چندین میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد که چیز خوبی است، وظیفه مدیر نفتی این است که درآمد‌های نفتی را به خزانه بریزد و افراد دیگری باید مصرف آن را مدیریت کنند، اما در این مصرف دچار سوءتدبیر هستیم.
مشاور پیشین ریاست جمهوری، در پایان درباره پیشنهاداتش به رئیس جمهور بعدی که با انتخابات ۱۴۰۰ روی کار می‌آید، اظهار کرد: برخی افراد کاربلد هستند و برخی نیستند، فردی که کاربلد نیست هرچقدر ما بگوییم به جایی نمی‌رسد!
