طی ماه‌های اخیر، شاهد نوسان قیمت برنج ایرانی و خارجی در بازار بوده ایم که هر یک از مسئولان ادله خود را برای این گرانی‌ها مطرح می‌کنند. در این‌میان نبود سنخیت نوسانات قیمت با درآمد خانوار، اقشار ضعیف جامعه را در تامین مایحتاج روزانه خود دچار مشکل کرده است.
در حالی که کالا‌های اساسی سبد خانوار یکی پس از دیگری تحت تاثیر عوامل مختلف همچون نوسانات نرخ ارز، حذف ارز دولتی، افزایش هزینه‌های حمل و نقل، دستمزد و ...، جهش چندبرابری داشته اند تا از قافله گرانی‌ها عقب نمانند، برنج هم به عنوان یکی از محصولات مهم استراتژیک پس از گندم از این ماجرا مستثنی نیست.
بررسی‌ها از سطح بازار نشان می‌دهد که هر کیلو برنج هندی با قیمت ۱۶ هزار تا ۲۰ هزار تومان، برنج پاکستانی ۲۰ هزار تا ۲۵ هزار تومان و برنج ایرانی ۲۳ هزار تا ۳۷ هزار تومان عرضه می‌شوند که نسبت به ماه‌های قبل رشد قیمتی چشمگیری داشته اند. برخی مسئولان قیمت ۳۰ هزار تومانی برنج ایرانی در مقایسه با برنج خارجی را منطقی می‌دانند.
ماجرا تنها به این‌جا ختم نمی‌شود چرا که دبیر انجمن برنج معتقد است که هم اکنون قیمت بهترین و باکیفیت‌ترین برنج بدون خرده درب کارخانه استان‌های شمالی ۲۴ تا ۲۵ هزار تومان است که با احتساب سایر هزینه‌ها در مراکز بزرگی همچون استان تهران نباید بیش از ۲۶ تا ۲۷ هزار تومان فروخته شود که متاسفانه در استان تهران برنج دارای ناخالصی و خرده با قیمت بالای ۳۰ هزار تومان عرضه می‌شود که این امر به هیچ عنوان منطقی نیست.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین جزئیات علل گرانی برنج از استان‌های شمالی تا تهران، بی تاثیری افزایش تولید بر بازار و تاثیر نوسانات اخیر بر قدرت خرید آحاد جامعه با خبر شویم:
قیمت منطقی هر کیلو برنج ایرانی ۲۷ هزار تومان است
جمیل علی زاده شایق دبیر انجمن برنج درباره آخرین وضعیت بازار برنج اظهار کرد: در حال حاضر قیمت هر کیلو برنج با کیفیت، خوش طعم و خوش پخت درب کارخانه ۲۴ هزار تا ۲۵ هزار تومان است که با احتساب هزینه بوجاری دوم، کیسه گیری و حمل و نقل در خرده فروشی تهران نباید بیش از ۲۶ تا ۲۷ هزار تومان باشد.
وی افزود: بسیاری از مغازه داران اذعان می‌کنند که هزینه‌های حمل و نقل بالاست، در حالیکه کرایه یک کامیون ۱۰۰ تنی از آمل به کرمان یک میلیون تومان است که اگر بر ۱۰ هزار تن بار تقسیم شود، رقم کرایه چندان بالا نیست. به عبارت دیگر محاسبه کرایه حمل و نقل از سوی مغازه داران همانند محاسبه ماشین‌های خطی است که با گرانی بنزین، نرخ کرایه به ازای هر نفر را به همان میزان افزایش می‌دهند.
علی زاده شایق ادامه داد: رصد‌ها از فروشگاه‌های تهران نشان می‌دهد که هر کیلو برنج با نرخ بالای ۳۰ هزار تومان عرضه می‌شود، این درحالی است که کیفیت آن با برنج شمال قابل قیاس نیست.
این مقام مسئول با انتقاد از بی توجهی دولت به تولید داخل بیان کرد: دولت تمام هم و غم خود را برای واردات گذاشته است و به هیچ عنوان به فکر تولید داخل نیست که مصداق این امر در میزان واردات کاملا مشخص است.
به گفته وی، سوداگران برنج کم کیفیت و ارزان قیمت وارداتی را با برنج شمال اختلاط می‌کنند و سپس با نرخ‌های بالا عرضه می‌کنند چرا که به دلیل مسائل تحریم کشور‌هایی همچون هند و پاکستان، اقدام به عرضه برنج با هر کیفیتی می‌کنند و کشور ما هم به سبب تهاتر با پول نفت چاره‌ای ندارند.
دبیر انجمن برنج ادامه داد: تازمانیکه آشفتگی بازار واردات درست نشود، دودش به چشم تولید داخل می‌رود.
وی با اشاره به اینکه قیمت برنج در مقایسه با دیگر اقلام چندان بالا نیست، بیان کرد: علی رغم افزایش هزینه‌های تولید، قیمت برنج در مقایسه با دیگر کالا‌ها، رشدی نداشته است.
دبیر انجمن برنج در پایان تصریح کرد: امسال پیش بینی می‌شود که حداقل تولید با احتساب برنج محلی، کشت رتون، دوباره کشت ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن خواهد بود که با گروه اقتصادی و بازرگانی، هزینه تولید برنج را با احتساب سود عادلانه برای برنج کاران محاسبه کرده ایم.
کاهش سرانه مصرف برنج خارجی/ قیمت برنج خارجی به بالای ۲۰ هزار تومان رسید
مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج با انتقاد از رسوب برنج‌های وارداتی در بنادر اظهار کرد: علی رغم تصورات مبنی بر مدیریت کالا‌های رسوبی در گمرکات کشور، اما همچنان برنج‌های وارداتی به سبب عدم تخصیص ارز ترخیص نشده اند که امیدواریم این معضل هر چه سریع‌تر مرتفع شود.
وی افزود: اگر بانک مرکزی هر چه سریع‌تر ارز مورد نیاز را به کالا‌های رسوبی در گمرکات اختصاص دهد، دیگر نگران التهاب قیمت در بازار نخواهیم بود.
کشاورز درباره تاثیر شیوع ویروس کرونا بر بازار برنج بیان کرد: با گسترش ویروس کرونا و کاهش قدرت اقتصادی خرید خانوار، تقاضا برای خرید تا حدودی کاهش یافت که همین امر موجب شد میزان مصرف تا حدودی کاهش یابد.
وی مصرف ماهانه برنج خارجی در شرایط عادی را ۱۲۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: این درحالی است که طی پنج ماه اخیر به طور متوسط ماهانه ۸۰ هزار تن برنج در کشور استفاده شد.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره آخرین وضعیت قیمت برنج خارجی تصریح کرد: قیمت برنج خارجی به ارز بستگی دارد و از زمانی که ارز نیمایی به این محصول اختصاص یافت ۴ تا ۵ هزار تومان قیمت آن افزایش یافته است.
کشاورز ادامه داد: برنج دومین کالای استراتژیک پس از گندم به شمار می‌رود که ۵ تا ۶ دهک آسیب پذیر کشور آن را استفاده می‌کنند، از این رو عدم تخصیص یا نوسان نرخ ارز منجر به حذف این محصول از سبد اقشار ضعیف جامعه می‌شود.
وی ادامه داد: درحال حاضر قیمت برنج وارداتی با رشد بیش از صد درصدی به بالای ۲۰ هزار تومان رسیده است.
دبیر انجمن وارد کنندگان برنج تصریح کرد: برنج وارداتی از افزایش بی رویه قیمت برنج داخل جلوگیری می‌کند، لذا کمبود یا نوسان نرخ ارز بر افزایش قیمت برنج خارجی دامن‌می زند.
افزایش هزینه‌های تولید علت اصلی گرانی برنج
رحمت اله نوروزی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر حمایت از تولید داخل اظهار کرد: همه ساله ممنوعیت واردات برنج از ابتدای فصل برداشت آغاز می‌شود که در سال جهش تولید باید حمایت‌هایی از تولید ملی و برنج داخلی با کیفیت بی نظیر در مقایسه با برنج خارجی داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه کیفیت برنج ندا و شیرودی از خارجی بالاتر است، افزود: برای واردات کسری نیاز داخل، مسئولان بعد از عرضه محصول داخل باید این اجازه را بدهند تا تولید داخل دچار چالش نشود.
نوروزی ادامه داد: سالیانه ۸۰۰ هزار تن تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن کسری نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود که از مسئولان امر انتظار می‌رود بعد از عرضه محصول داخل مجوز واردات را صادر کنند.
این نماینده مجلس قیمت هر کیلو برنج خارجی را ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان اعلام کرد و گفت: با توجه به نوسان نرخ ارز، قیمت برنج خارجی با تحولاتی در بازار روبرو شده است و از آنجاکه قوت اصلی مردم نان و برنج است، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت با اعمال نظارت دقیق باید ارز نیما را به کالا‌های اساسی سبد خانوار اختصاص دهند.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به دلایل گرانی قیمت برنج ایرانی در بازار بیان کرد: با توجه به افزایش هزینه‌های کاشت، داشت، برداشت نظیر کود، سم، حمل و نقل، کارگر و ... قیمت برنج ایرانی با نوساناتی در بازار روبرو شده که این امر کاملا منطقی است.
نوروزی در پایان با بیان اینکه قیمت گذاری برنج داخل بر مبنای هزینه نهایی تولید محاسبه می‌شود، گفت: با توجه به نوسان نرخ ارز و افزایش قیمت برنج خارجی، عرضه هر کیلو برنج ایرانی با نرخ ۳۰ هزار تومان در مقایسه با برنج بی کیفیت خارجی امری طبیعی است.
