محسن جاوری»، سرپرست هیئت گمانه‌زنی و ساماندهی محوطه باستانی جوشقان-استرک با بیان این مطلب اظهار کرد: محوطه باستانی جوشقان-استرک محوطه‌ای گورستانی متعلق به عصر آهن است که در دو دهه گذشته در معرض تخریب گسترده غارتگران میراث فرهنگی، حفاران غیر مجاز، لودر و وسایل سنگین کشاورزی قرار گرفته است.
این باستان‌شناس اظهار کرد: چاله‌های حفاری و تسطیح‌های وسیع روی محوطه تصویر ناخوشایندی به وجود آورده، به نحوی که بیش از ۷۰ درصد آن کاملا از میان رفته و دیگر برای فعالیت‌ها و پژوهش‌های باستان شناختی مناسب نیست.
به گفته جاوری، این در حالیست که محوطه باستانی جوشقان-استرک با توجه به وسعت آن در این بخش از فلات مرکزی از اهمیت خاصی در مطالعات دوره آهن برخوردار است و می‌تواند اطلاعات جدیدی را در اختیار پژوهشگران قرار دهد .
او افزود: به همین دلیل گمانه زنی در محوطه‌ی باستانی جوشقان-استرک به منظور شناخت آثار و بقایای فرهنگی موجود و انجام ساماندهی و تدارک برنامه حفاظتی در این محوطه به اجرا درآمد.
این باستان‌شناس اظهار کرد: به این منظور در آغاز گمانه‌ای به ابعاد ۵ متر در ۵ متر در بخش شمال غربی محوطه که کمتر در معرض تخریب انسانی قرار گرفته بود ایجاد شد تا هم بتوان از ماهیت آثار فرهنگی موجود در محوطه شناخت حاصل کرد و هم به بررسی تاریخ و گاهنگاری محوطه پرداخت.
به گفته جاوری، گمانه نخست به ۲۵ شبکه یک متر در یک متر تقسیم‌بندی شده و مواد فرهنگی هر شبکه به طور مجزا گردآوری شد تا مطالعه و بررسی این مواد در مراحل بعد با دقت و جزییات بیشتری انجام گیرد.
وی اظهار کرد: در مرحله بعد این شبکه‌ها به طور یک در میان مورد کاوش قرار گرفتند تا در صورت وجود ساختارها و عارضه‌های فرهنگی در شبکه‌های کاوش شده، با دقت بیشتری شبکه‌های کاوش نشده را در مرحله‌ی دوم مورد کاوش قرار داد.
سرپرست هیئت گمانه‌زنی و ساماندهی محوطه باستانی جوشقان-استرک این سیستم کاوش را یکی از رایج‌ترین سیستم‌هایی دانست که باستان شناسان معمولا در محوطه‌هایی که چندان شناختی از ماهیت ساخت و سازهای آن ندارند اجرا می‌کنند و ا فزود: پس از کاوش تمام شبکه‌های یک متر در یک متر و برداشتن لایه‌ی سطحی، معماری سنگی مدوری به قطر حدود دو متر در نیمه جنوبی مشخص شد که بخشی از آن در دیواره جنوبی گمانه امتداد داشت
جاوری تصریح کرد: دیوارهای این سازه‌ی سنگی از قلوه سنگ‌هایی با قطر ۲۵ تا ۴۰ سانتیمتر با ملات گل به صورت نامنظم ساخته شده و درون آن با قلوه سنگ هایی از همان جنس به قطر متوسط ۲۰ سانتیمتر پر شده است.
این باستان شناس، از نکات جالب و بسیار نادر در درون این ساختار را وجود آثاری از بقایای سوخته‌ی انسانی اعلام کرد که حجم نسبتا زیادی را شامل می‌شود.
"جاوری" همچنین از کشف ساختار بقایای یک تدفین دست خورده انسانی در انتهای بخش غربی این ساختار خبر داد که فقط نیم تنه‌ی بالایی اسکلت باقی مانده و بخش‌های پایینی بدن در ترانشه وجود نداشته است.
وی گفت: در ادامه به منظور روشن شدن ساختار کلی سازه مدور، گمانه به اندازه‌ی دو متر در ضلع جنوبی گسترش یافت و با کاوش این قسمت سازه‌ی مدور سنگی به طور کامل از دل خاک بیرون آورده شد.
به گفته سرپرست هیئت گمانه‌زنی و ساماندهی محوطه باستانی جوشقان-استرک، در حال حاضر کار در گمانه ایجاد شده همچنان ادامه داشته و گروه با دقت به مستندسازی یافته ها و بقایای فرهنگی و مادی مشغول است.
جاوری افزود: ساماندهی محوطه نیز نخست با برداشت و تهیه‌ی نقشه‌ی توپوگرافی و تصاویر هوایی برای برنامه‌ریزی بهتر حفاظتی و تهیه پرونده برای ثبت در فهرست آثار ملی آغاز و سپس با برداشت پلان از کل محوطه و ساختار و چاله های حفاری و سایر عوارض طبیعی و انسانی ادامه یافت.
براساس این گزارش؛ پروژه گمانه زنی و ساماندهی محوطه‌ی باستانی جوشقان-استرک واقع در استان اصفهان با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد .
