هوای پاک یکی از نعمت های الهی است که برای ادامه حیات بشر، نباتات، حیوانات و جریان زندگی در این کره خاکی ضروری است و بروز هر نوع آسیب وآلودگی در آن، چرخه طبیعی زندگی را با مشکلات جدی مواجه می کند.
مردم جهان هر ساله حتی بیشتر از حوادث رانندگی جان خود را بر اثر آلودگی هوا از دست می دهند، پدیده گرد و خاک سبب بروزانواع بیماریهای ریوی نظیر آسم، برونشیت های مزمن و فیبروز دهنده های ریه، آلرژی های حساس، ایجاد مشکل در تنفس بیماران قلبی و عروقی می شود.
این پدیده علاوه بر مسائل بهداشتی، خسارات اقتصادی فراوانی از جمله کاهش میزان دید در معابر، فرسایش شدید ابنیه و تاسیسات صنعتی، اختلال درسفرهای زمینی و هوایی، کاهش سطح برداشت محصولات به دلیل پوشش گرد و غبار بر روی سطوح گیاهان و اراضی کشاورزی و تبعات اجتماعی نظیر افزایش مهاجرت را در دارد.
خشکسالی، تخریب اراضی در جنگ‌های منطقه ای، احداث سد بر روی رودخانه‌ها، کشت غیراصولی و کاهش پوشش گیاهی منطقه، از جمله دلایل اصلی تشکیل پدیده گرد و غبار است. وقتی که منطقه‌ای در یک دوره زمانی مشخص با کم بارشی مواجه شده و مورد استفاده ناصحیح و غیراصولی قرار گیرد و در واقع فعالیت‌ها روی این اراضی بدون نگرش به توسعه پایدار انجام شود، آن قسمت از زمین آسیب دیده و ناپایدار می‌شود.
بر اثر این پدیده عرصه بر رفت و آمدها و فعالیت های عادی مردم تنگ شده است. گاهی شعاع دید به کمتر از ده متر رسیده و بارها مدارس و حتی ادارات به تعطیلی کشیده شده است. این پدیده بر زندگی میلیون ها نفر از ساکنان مهمترین قطب های کشاورزی، صنعتی و نفتی کشور سایه افکنده و علاوه بر سخت کردن زندگی روزمره مردم، بسیاری از فعالیت ها و پروژه های اقتصادی، تولیدی و خدماتی را با مشکل روبرو کرده است.
در سالیان اخیر استان اصفهان هم در معرض این پدیده آسیب رسان قرار گرفته بطوریکه این موضوع به یکی از بحران های جدی استان تبدیل شده است.
در حال حاضر مهمترین منابع تولید ریزگردها برای شهر اصفهان دشت سجزی و تالاب گاوخونی است. دشت سجزی در گذشته نه‌چندان دور دارای مرغزار و چمنزارهای طبیعی بوده ولی خشکسالی، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب‌های زیرزمینی، شور شدن آب‌های سطحی و زیرزمینی، بهره‌برداری غیر اصولی از اراضی گچی و رهاسازی معادن، از بین رفتن سنگفرش حفاظتی سطح خاک، این دشت را در مدت زمان کوتاهی به یکی از کانون‌های اصلی تولید ریزگردها تبدیل نموده است.
مطالعاتی که تاکنون در تالاب گاوخونی انجام‌شده بیانگر این واقعیت است که تقریباً همه بخش‌های سطحی تالاب خشک‌شده و تنها در بعضی از قسمت‌ها، سفره آب زیرزمینی هنوز وجود دارد که با این وجود تالاب در وضعیت بحرانی به سر می‌برد و اگر روند خشک‌شدن رودخانه همین‌طور ادامه داشته باشد و حق آبه تالاب به آن تخصیص پیدا ننماید، در آینده نه چندان دور تالاب گاوخونی نیز می‌تواند به عنوان منشاء اصلی تولید ریزگردهای استان اصفهان و حتی استان‌های دیگر تبدیل شود.
رئیس کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه با وجود ریزگردها، شهر اصفهان به اتاق گاز تبدیل شده است، گفت: در حقیقت در شهر نوعی آسیب رسانی دسته جمعی و خاموش در حال رخ دادن است که به صورت خاموش می تواند جان هزاران نفر را تهدید کند و مردم با استشمام ریزگردهای آلوده در تابستان و هوای آلوده در زمستان دچار انواع بیماری ها و حتی مرگ تدریجی شده اند.
فتح الله معین با بیان اینکه اصفهان در تابستان ها با پدیده ریزگردها و در هوای سرد و زمستان ها با پدیده وارونگی و آلودگی هوا دست و پنجه نرم می کند، اظهار کرد: در تابستان ها با هجوم ریزگردها از ۲ کانون از داخل و خارج استان یعنی شرق و شمال شرق اصفهان مانند منطقه تالاب خشک شده گاوخونی و سگزی، بعد از فرودگاه شهید بهشتی و کانون دوم که ریزگردها با منشأ خارجی که از سمت عراق و سوریه و عربستان وارد استان می شوند مواجه هستیم.
وی با تاکید بر اینکه خشکسالی زاینده رود و در پی آن خشک شدن تالاب بین المللی گاوخونی شرایط را برای هجوم ریزگردهای اطراف اصفهان به داخل شهر فراهم کرده است، ادامه داد: متأسفانه با وجود برگزاری جلسات متعدد و وجود مصوبات کافی و دستور صریح رئیس جمهور تاکنون اقدامی برای احیای مجدد زاینده رود به عمل نیامده است.
معین تاکید کرد: برداشت ها و بارگذاری های متعدد بر روی رودخانه ادامه دارد و مردم اصفهان را همچنان از برخورداری از حق شرعی، تاریخی و قانونی خود در استفاده از حق آبه های زاینده رود محروم و پدیده هجوم ریزگردهای شرق اصفهان به شهر را به شدت تشدید می کنند.
رئیس کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به اینکه این ریزگردها وقتی وارد شهر اصفهان می شوند با ریزگردهای خطرناکتری که منشأ صنعتی دارند ترکیب می شود و معجون خطرناکی را برای سلامتی انسان و محیط زیست شهری به وجود می آورند گفت: برای حل چنین معضلی باید هر سه عامل تعیین کننده در مدیریت بحران های شهری یعنی دستگاه های دولتی و اداره کننده گان شهر، نهادهای مدنی غیردولتی وNGOها و ساکنان شهر همکاری داشته باشند.
وی با تاکید بر اینکه از سویی بخش عمده ای از آلودگی هوا مرتبط با تردد زیاد خودروهای شخصی و ناوگان حمل و نقل عمومی است، بیان کرد: در این مجموعه عمده ترین عامل آلودگی به تردد خودروهای فرسوده و خودروهای کاربراتوری مرتبط است که تقریباً با وجود دهها هزار خودروی فرسوده و با فن آوری منسوخ شده موجب نیمی از آلودگی ناشی از حمل و نقل شهری را شده است.
معین با اشاره به اینکه انجام دقیق معاینه فنی و فرهنگ سازی برای پرهیز از استفاده از خودروهای تک سرنشین و همچنین استفاده از حمل و نقل عمومی به جای خودروهای شخصی و به ویژه دوچرخه نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا دارد، افزود: نقش NGOها و رسانه های جمعی در فرهنگ سازی استفاده از حمل و نقل پاک مهم ترین ابزار برای مدیریت بحران آلودگی هوا در شهر است.
رئیس کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: وی معتقد بود که مردم از ساده ترین تفریحات خود مانند پیاده روی در خیابان، نشستن دور هم در فضاهای عمومی محروم شده اند، با توجه به این موضوع سیاست های جامعی برای محدود کردن تردد خودروها و تمرکز بر سیستم حمل و نقل به کار برد و آن را توسعه داد و با وجود چنین سیستم حمل و نقل قوی مردم کمتر با خودروهای شخصی تردد می کردند.
معین تصریح کرد: متاسفانه در طول چند دهه گذشته یکی از اشتباهات بزرگ مدیریتی در اصفهان اختصاص منابع زیادی در استقرار واحدهای صنعتی در فاصله های نزدیک به شهر اصفهان بدون توجه به ظرفیت های استان خصوصا منابع محدود آب آن بوده است.
وی با تاکید بر اینکه بسیاری از مشکلات محیط زیستی و آلودگی های موجود شهر اصفهان به فعالیت های واحدهای صنعتی باز می گردد که اکثر آنها نیز از استاندارد لازم برای کاهش آلاینده ها برخوردار نیستند گفت: در واحدهای بزرگ صنعتی و شهرک های صنعتی ما حتی نمایشگرهای الکترونیکی برای نشان دادن لاینده ها پیش بینی و تعبیه نشده است.
رئیس کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان در پایان افزود: توجه به صنایع دستی که جز لاینفک گردشگری و از سرمایه های مهم شهر اصفهان است، می تواند اشتغالی پاک و پویا را در اصفهان ایجاد کرده که با حمایت و تشویق جوانان برای پیوستن به این عرصه می تواند در رونق بخشیدن به سرمایه اصلی شهر و جذب سرمایه های خارجی عملکرد بهتری داشته و شهر را از گرفتاری های بیشتر زیست محیطی و صنعت زدگی نجات دهد.
گزارش از سولماز محمدی
