مریم یاوری: شاید کمتر از دیگر دانش آموزان دیده شوند. بسیاری از مدارسشان در گوشه و کنار شهر پنهان شده تا کسی از حال آنها با خبر نشود. تعداد کم مدارس نیز نمکی بر زخم دانش آموزان استثنایی اصفهان است و این در حالی است که آموزش و پرورش حتی در تامین هزینه‌های رفت و آمد این دانش آموزان نیز مانده است.
تعدد و تنوع مشکلات تحصیل دانش آموزان استثنایی در استان اصفهان ما را بر آن داشت تا در خصوص آشنایی با شرایط این دانش آموزان به سراغ فاطمه ازغنده، مدیر آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان رفته و از آخرین وضعیت این دانش آموزان با خبر شویم.
خانم ازغنده در اولین سوال به سراغ آمار و ارقام می‌رویم. چه تعداد دانش آموز استثنایی در مدارس استان اصفهان به تحصیل مشغول هستند؟
البته بهتر است از دانش آموزان مدارس ما به عنوان دانش آموزان با نیاز خاص نامبرده شود و از این رو باید عرض کنم که در حوزه مدارس استثنایی سه نوع آمار از دانش آموزان وجود دارد.
در مجموع می‌توان گفت که کل دانش آموزان با نیازهای خاص استان به همراه دانش آموزان مرزی ۱۱ هزار و ۳۰۰ نفر هستند که از این تعداد هفت هزار و ۲۰۰ دانش آموز با نیازهای خاص هستند.
همچنین پنج هزار و ۱۰۰ دانش آموز با نیازهای خاص در مدارس خاص تحصیل کرده و دو هزار و ۱۰۰ نفر از این دانش آموزان نیز تحت طرح تلفیقی فراگیر در کنار دانش‌آموزان عادی مشغول به تحصیل هستند.
سالانه چه تعداد دانش آموز ورودی مدارس استثنایی استان اصفهان است؟
به صورت میانگین می‌توان گفت که سالانه ۲۵۰ دانش آموز با نیازهای خاص وارد مدارس استثنایی استان اصفهان می‌شوند.
برای پنج هزار و ۱۰۰ دانش‌اموز با شرایط خاص چه تعداد مدرسه خاص داریم و ارزیابی شما از وضعیت و استاندارد بودن این مدارس چیست؟
در حال حاضر در استان اصفهان ۱۳۶ مدرسه و فضای آموزشی ویژه و خاص و۱۸۶ کد فضای آموزشی داریم و در این راستا باید عرض کنم که منظور از کد آموزشی این است که در برخی مدارس خاص چند مقطع تحصیلی در یک مکان آموزش داده می‌شود.
البته از ۱۳۶ فضای موجود ۱۸ مرکز ویژه یادگیری است و مابقی مدارس آموزشی عمومی. اما در خصوص استاندارد بودن و سلامت فضای فیزیکی ۱۱۸ مدرسه ویژه دانش آموزان خاص استان اصفهان نیز باید گفت که در حال حاضر تنها ۳۰ درصد از این مدارس با استانداردهای تعریف شده نزدیک است و ۷۰ درصد از این مدارس به بازسازی، نوسازی و تعمیر اساسی نیاز دارند.
در این راستا باید توجه داشته باشیم که برخی از این فضاهای آموزشی بخش‌های اضافی و غیر قابل استفاده همچون انبار برخی از مدارس بوده که در اختیار دانش آموزان با نیازهای خاص قرار گرفته است.
همچنین باید توجه داشته باشیم که بسیاری از این مدارس نیز تخریبی بوده و باید به صورت کامل بازسازی شوند.
آیا مدارس موجود پاسخگوی نیاز دانش آموزان با نیازهای خاص استان اصفهان است؟
این موضوع از دو جنبه قابل بررسی است. در حال حاضر با جمعیت فعلی دانش آموزان خیلی از مدارس تخریبی و نیاز به نوسازی دارند اما حتی اگر تخریبی‌ها را هم حساب کنیم در بخش دانش آموزان آسیب جسمی حرکتی در شهر اصفهان و در مناطق پر جمعیت مانند نجف آباد نیاز به مدرسه مناسب سازی شده داریم.
همچنین دانش آموزان با آسیب بینایی در حال حاضر در مدارسی با شرایط بسیار نامناسب مشغول به تحصیل هستند و نیاز به راه‌اندازی مجتمع آموزشی کامل و بزرگ دارند تا همه مقاطع تحصیلی را داشته باشد.
چند درصد از دانش آموزان با نیازهای خاص در مدارس استثنایی استان اصفهان تحصیل می‌کنند؟
باید توجه داشته باشیم که جمعیت فعلی که ما با عنوان دانش آموزان با نیاز ویژه میشناسیم حداقل دو سوم جمعیت واقعی دانش آموزان با این شرایط در استان اصفهان است. بنابراین ما هنوز نتوانسته‌ایم یک سوم دانش‌آموزان استثنایی را وارد مدرسه کنیم.
دلیل عدم استقبال یک سوم از جمعیت دانش آموزان ویژه استان اصفهان برای حضور در مدارس استثنایی چیست؟
خیلی از این دانش آموزان در روستاها هستند و دسترسی به مدارس ویژه ندارند و معلمان تدریس عمومی نیز انگیزه‌ای برای پذیرش این دانش آموزان ندارند چرا که نه حقوق ویژه و نه مزایا دارند.
همچنین بسیاری از والدین نمی‌خواهند بپذیرند که فرزندشان دچار آسیب است و با فعالیت‌های بخش مدارس استثنایی آشنایی ندارند.
در این راستا باید توجه داشته باشیم که در برخی مدارس دانش‌آموزان با نیازهای خاص با هزینه‌های چند برابری نگهداری شده و با دادن نمره غیر واقعی به آنها ارتقای تحصیلی دریافت می‌کنند.
وضعیت اعتبارات مدارس استثنایی چگونه است؟
مشکل شدید در زمینه اعتبارات داریم .مشکل اساسی ما این است که راه‌های کسب درآمد نداریم و وابسته به اعتبارات دولتی هستیم.
خیرین هم معمولا آموزش و پرورش استثنایی را با بهزیستی اشتباه می گیرند و کمتر به سمت ما می‌آیند. وقتی دولت اعتبار لازم را نداشته باشند ما آسیب میبینیم مانند چند سال اخیر که در شرایط بدی به سر برده‌ایم.
همچنین باید توجه داشته باشیم که در مدارس استثنایی به صورت میانگین ۲۵ تا ۱۰۰ دانش آموز تحصیل می‌کنند و خانواده این دانش آموزان نیز از اقشار کم درآمد جامعه هستند و نمی‌توان به کمک والدین به مدارس تکیه کرد.
در این راستا نباید فراموش کنیم که مخارج یک دانش آموز استثنایی برای نگهداری و تحصیل چندین برابر دانش آموزان عادی است چون برای جبران آسیب ما باید هم خدمات توانبخشی برای بچه‌ها داشته باشیم و هم دانش‌آموزان نیاز به یکسری از سخت افزارها بیشتر است.
برای مثال یک دانش‌آموز با آسیب شنوایی یک گوش نیاز به سمعک به قیمت پنج میلیون تومان دارد که هر چند وقت یک بار باید تعویض شود و معلول جسمی حرکتی نیز علاوه بر هزینه پوشک و توانبخشی که بالا است با کار درمانی و فیزیوتراپی باید از پیشرفت بیماری جلوگیری کنیم. از همین رو برای جلوگیری از پیشرفت بیماری باید ماهی یک میلیون تومان هزینه کنند تا بیماری کنترل شود.
بزرگ‌ترین چالش پیش روی دانش آموزان استثنایی در استان اصفهان چیست؟
عدم دسترسی کافی به مدارس استثنایی و بالا بودن هزینه‌های ایاب ذهاب از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی دانش‌آموزان استثنایی استان اصفهان است.
ممکن است در یک ناحیه و منطقه در استان اصفهان تنها یک مدرسه استثنایی داشته باشیم. همچنین تنها چهار مدرسه برای گروه‌ها با آسیب‌های شنوایی و بینایی در استان اصفهان داریم ضمن اینکه مجتمع شبانه روزی هنوز برای این دانش آموزان نداریم و از این رو دانش آموزان مجبور هستند که هر روز برای دریافت خدمات آموزشی هزینه ایاب و ذهاب زیادی را پرداخت کنند.
از این رو باید توجه داشته باشیم که هزینه ایاب ذهاب دانش آموزان استثنایی استان اصفهان در سال سال تحصیلی ۹۵- ۹۴ بیش از دو و نیم میلیارد تومان بوده است که از این میزان ۷۰۰ میلیون تومان را سازمان آموزش و پرورش استثنایی، بخشی اعتبار را نیز اداره کل آموزش و پرورش استان پرداخته و ۱۰۰ میلیون این هزینه نیز از کمک‌های خیرین تامین شده است.
همچنین باید توجه داشته باشیم که اداره آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان یک میلیارد و ۶۰۰ میلیارد تومان دیگر به شرکت‌های حمل و نقل دانش آموزان بدهکار است و این در حالی است که در برخی استان‌ها مانند تهران، شهرداری هزینه ایاب ذهاب دانش‌آموزان استثنایی را تقبل کرده است.
