تعزیه و شبیه خوانی از سالیان بسیار دور با هنر ایرانی اسلامی عجین شده است. و از دیرباز هنر را طعم ولایت بخشیده است. نسخ بدست آمده نشان داده است تعزیه را می توان از داستان خلقت ذرات تا روز قیامت اجرا کرد.
متاسفانه در سالیان اخیر استفاده افراطی از ادوات و آلات موسیقی و همچنین اجرای سبک های تعزیه در مراسمات عروسی از قداست این هنر الهی کاسته است و به نوعی مسئولیت هنرمندان اصیل و متعهد را برای شناسایی و بازداشتن از انجام این اعمال سنگین تر نموده است.
برآن شدیم اولین نشست و مناظره تخصصی آسیب شناسی موسیقی با محوریت تعزیه و شبیه خوانی را با مشارکت سازمان بسیج هنرمندان اصفهان،کانون بسیج هنرمندان خمینی شهر، سپاه ناحیه خمینی شهر، نهاد کتابخانه های عمومی کشور(اداره خمینی شهر)، پایگاه خبری تحلیلی هنرما و سازمان رفاهی تفریحی شهرداری خمینی شهر، در محل کتابخانه الغدیر خمینی شهرو با حضور هنرمندان عرصه تعزیه برگزار کنیم.
در برنامه هایمان افراط و تفریط داریم
در ابتدای این نشست، حسین الهی دوست، رییس سازمان بسیج هنرمندان استان اصفهان، ضمن تاکید بر احکام شرعی موسیقی گفت: مقام معظم رهبری در سخنانی می فرمایند: بکارگیری آلات موسیقی برای نواختن موسیقی غیر لهوی اگر برای اجرای آثار انقلابی، دینی و فرهنگی و با غرض عقلایی مباح باشد اشکالی ندارد. به شرط اینکه مستلزم مفاسد دیگری نباشد.
وی با اشاره به اینکه اگر این شرایط را رعایت کنیم استفاده از موسیقی در برنامه ها اشکالی ندارد افزود: مشکل ما این است که در برنامه هایمان افراط و تفریط حکمفرماست.
خارج کردن موسیقی از مسیرش به سان شمشیر است
حسین مومن زاده از پیشکسوتان عرصه تعزیه کشور در سخنانی گفت: با مراسم تعزیه ، خداوند به ما رسالتی عطا کرده که از خلقت ذرات و انسان تا روز قیامت را با همین بیان برای مردم بازگو کنیم.
وی افزود: سهل انگاری ما باعث شده است حد و حدود تعزیه را از دست بدهیم. در تعزیه هنرهای دیگر را آوردیم و از متن به حاشیه رسیدیم.ما با آوردن لباس هایی برگرفته از سریال های کره ای نظیر جومونگ، ذائقه مردم را تغییر دادیم. این ساده انگاری است زمانی که هزاران شبکه مجازی ایمانمان را هدف قرار داده ما با آوردن ماهواره ها دشمن را به خانه مان برده ایم.
رییس انجن تعزیه بسیج گفت: به نظر من موسیقی ابزاری است که بتوانیم کلام را در بستر آن به جامعه منتقل کنیم. اذان موذن زاده اردبیلی بیات ترک است و و میرزا علی قاری درآمدی بر شورد را میخواند.
مومن زاده افزود: ما وقتی موسیقی را از مسیرش خارج می کنیم مانند شمشیر است .
عضو انجمن تعزیه استان گفت: در نظامی که در عالی ترین سطحش و زیر چتر یک رهبر زندگی میکنیم، هدفمان هم باید یکی باشد. اداره ارشاد با بسیج هنرمندان می توانند به مصداق دو بال باشند. چون متر و مصداق برایمان امام حسین علیه السلام است. اداره ارشاد امور اجرایی و حاکمیتی را بر عهده دارد و ما بر حسب وظیفه ذاتیمان باید کار فرهنگی و تربیت نیروی متعهد و متخصص کنیم.
خطر انحراف در تعزیه استان احساس می شود
سلطانی معاون هنری و مدیر امور انجمن های بسیج هنرمندان هم در این نشست با اشاره به سخن مقام معظم رهبری پیرامون شبیه خوانی گفت: وقتی رهبر معظم انقلاب که بالاترین مقام نظام جمهوری اسلامی است به انحرافات تعزیه پی برده اند و عنوان می کنند، وظیفه ما برای شناسایی و احصاء و رفع انحرافات بیشتر می شود
وی افزود: خطر انحراف در حوزه موسیقی تعزیه اصفهان احساس می شود. و با هیچ نیروی سلبی هم نمیتوان جلوی آن را گرفت. این کار عملی نخواهد شد مگر اینکه من و شما بخواهیم.
در موسیقی تعزیه، سر سلاح را به سوی خودمان گرفته ایم
تقی سعیدی، استاد موسیقی، خواننده و تعزیه سرای پیشکسوت استان هم دیگر فردی بود که با اشاره به نقش موسیقی در زندگی بشری گفت: صدای الهی حضرت داود معجزه ایشان بود.
وی افزود: موسیقی کارش حرکت است و اگر بر مسیر حق باشد با آن مشکلی نداریم.ما در حیطه کار مقدسی که داریم باید بنشینیم و ببینیم نقش این موسیقی در کار ما چیست. وی افزود: در حال حاضر این موسیقی در تعزیه، نقش مثبتی که ندارد هیچ بلکه نقش تخریبی هم دارد.
سعیدی با اشاره به انواع اجرای موسیقی در تعزیه گفت: بعضی مواقع ورود ریتم ۱۶/۶ در تعزیه، قداست آن را زیر سوال می برد. ما متاسفانه ردیف ها را به موسیقی تعزیه آورده ایم در حالی که ۱۶/۶ و ۸/۶ جایش در تعزیه نیست.
وی گفت: ما اگر بخواهیم دنبال دل برخی افراد معلوم الحال در حوزه موسیقی تعزیه برویم بساط تعزیه را هم باید جمع کنیم. ما در موسیقی تعزیه سر سلاح را به سمت خودمان گرفته ایم.
در ادامه این برنامه تعدادی از حضار سوالات خود پیرامون موسیقی تعزیه مطرح کردند و کارشناسان به آن پاسخ دادند:
سوال حضار: آیا ما در تعزیه پیشرفت کرده ایم، آیا اینکه می گویند اگر سبک های جدید موسیقی را به تعزیه نیاوریم مخاطب تعزیه افت می کند درست است؟ آیا اینکه وسط تعزیه شروع به سینه زنی میکنند درست است یا خیر؟
تقی سعیدی در پاسخ به این شرکت کننده گفت:جای پای رفتگان هموار سازد راه را…
ریتم از زمان باربد و نکیسا در موسیقی بوده است. فک ما هنگام غذا خوردن و راه رفتن مردمان در خیابان همگی با ریتم ۸/۶ است طبیعت ضرباهنگ دارد.
وی افزود: ما زمانی می توانیم بگوییم پیشرفت کرده ایم که مایه های ما تغییری نمی کرد.
سعیدی گفت: کسانی که تعزیه ۵۰ سال پیش را دیده اند می دانند موسیقی اصیل چه اصالتی دارد و قویترین موسیقی است. در قطعه ای که الان اجرا شد قطعه سرکوهی مازندران به اشتباه در دستگاه اصفهان آمد. هر چیزی باید سر جای خودش باشد.تعزیه حرفه ای هست و بومی . که متاسفانه تعزیه بومی دیگر اجرا نمی شود.
وی بااشاره به بخش سوم سوال گفت: نوحه و سینه زنی میراث شیعه است. اگر بخواهیم دقیقش را در متون نگاه کنیم خیلی از آهنگ ها به همین دلیل مانده است. اگر هرچیزی زیاد از حد اضافه شود شور کار از بین می رود. ولی به عنوان نمک می توان به آن توجه کرد.
سوال حضار: چرا نواها تغییر می کند؟
به دلیل یکنواختی، ذائقه مردم تغییر کرده است. شعر عروض را در نوا گنجانده ایم.
استاد صالحی: موسیقی تعزیه با موسیقی سنتی هیچ فرقی ندارد. بجز اینکه در تعزیه ما امام حسین را داریم. اجرای قطعات موسیقی ترکی در تعزیه جایگاهی ندارد. اگر میخواهی ترکی بنوازی جایش کنسرت های ترکیه است نه تعزیه امام حسین. متاسفانه هیچ برخوردی از سوی نهادهای مرتبط با انحرافات موسیقی تعزیه نشده است.
ماشااله احمدی: هنر ما طبل است نه فلورتا و ترومپت
حسن نرگس خانی: موسیقی باید در خدمت تعزیه باشد یا تعزیه در خدمت موسیقی؟؟؟
حسین داوری: اگر هم تعزیه و هم موسیقی در خدمت اهلبیت باشد تمامی مسائل حل می شود. ما تئاتر را با تعزیه جایش را عوض کرده ایم. امام حسین را از تعزیه بردیم و لذت را جایش آوردیم. وقتی فردی تعداد برنامه های زیادی برای یک ماه تقبل می کند قطعا صدایش خراب می شود و برای فریب افکار عمومی رو به موسیقی و سینه زنی می آورد.
نرگس خانی: شیپور نقش مهمی در تعزیه دارد ولی ساخت دست غربی ها است. باید با زیبا زدن این آلت موسیقی توسط اساتید ف بتوانیم چند لحظه ای آن را در خدمت تعزیه بگیریم.
شما متن تعزیه را اجرا کنید موسیقی به ابتذال کشیده نمی شود. زمانی که ابالفضل العباس را در اجرا وارد حاشیه با حر کردید موسیقی اش هم مبتذل شد. اینها مواردی است که موسیقی تعزیه را به چالش کشیده است. آنجایی که ساز با متن همخوان است مصداق حول حالنا است. ولی متاسفانه ذاکرین و تعزیه خوان ها با دف و پیانو تعزیه بازار شام را می خوانند.
سلطانی در حاشیه این برنامه گفت: حاکمیت هنر با ادارات ارشاد است و حتی خود من برای اجرای تعزیه از این اداره کل مجوز دریافت میکنم. وظیفه انجمن های بسیج هنرمندانم به عنوان بال مکمل ارشاد در فرهنگ سازی است.
وی افزود: با توجه به اینکه بیش از ۴۰۰نفر فعال تعزیه در استان اصفهان به خانواده بزرگ بسیج هنرمندان پیوسته اند وظیفه داریم برنامه ای پنج ساله جهت پرورش و آموزش آنان پیش بینی کنیم لذا بنا داریم این همایش ها را در سراسر استان برگزار کنیم. و در راستای چشم انداز پنج ساله این سازمان تصمیم گرفتیم انجمن هایمان را فعال کنیم تا ایده های آموزشی و تربیتی از آنها بگیریم و نیروی متعهد و متخصص تربیت کنیم.
