به گزارش افکارنیوز به نقل از فارس، این دستورالعمل به صورت یک کتابچه کوچک ۹۶ صفحهای در ۶ فصل است و توسط ستاد اجرایی کشوری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منتشر شده است که با توجه به اهمیت آن بخشهایی از آن منتشر میشود.
دستورالعمل ۰۲ برنامه ملی پزشک خانواده شامل بخش های پیش گفتار، مقدمه، فصل اول: تعاریف و تکالیف عمومی، فصل دوم: بسته خدمات سلامت، فصل سوم: نیروی انسانی و فضای فیزیکی مورد نیاز خدمات سطح اول، فصل چهارم: پشتیبانی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، فصل پنجم: نظام ارائه خدمات و فصل ششم: مراحل اجرایی و گردش کار در سطح اول است.
این برنامه ملی قرار است به صورت مشترک با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که بیمه های سلامت کشور را تحت پوشش دارند بنا به دستور رئیس جمهوری طی یک برنامه دو ساله در سراسر کشور اجرا شود و تمام خدمات سلامت کشور را تحت پوشش قرار دهد.
محور اصلی این برنامه سلامت محوری و پیشگیری از بروز بیماریهاست که با نظارت مداوم تیم سلامت به سرپرستی پزشک خانواده بر تعداد مشخصی از جمعیت تحت پوشش اجرا میشود، تمام ایرانیان باید تحت پوشش این طرح قرار گیرند و برای همه آنها پرونده الکترونیک سلامت تشکیل شود و اطلاعات سلامت آنها حتی از پیش از تولد تا مرگ در آن درج شود.
به گفته مسئولان وزارت بهداشت اجرای این برنامه هم از سرگردانی مردم در انتخاب و مراجعه به پزشک جلوگیری می کند و هم هزینه های غیر ضرور را کاهش می‌دهد و سطح سلامت مردم را بالا می‌برد.
البته با اجرای این طرح مردم برای دریافت خدمات سلامت نباید مستقیم به پزشک متخصص یا فوق تخصص مراجعه کنند بلکه مسیر ارائه همه خدمات سلامت از پزشک خانواده می‌گیرد و در صورت نیاز به پزشک متخصص یا فوق تخصص ارجاع صورت می‌گیرد و مسئولان وزارت بهداشت و وزارت رفاه اعلام کرده‌اند که همه خدمات سطح اول پزشک خانواده رایگان است.
پیش گفتار
در پیش‌گفتار نسخه ۰۲ پزشک خانواده که بعد از اجرای نسخه ۰۱ در روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و ۳ شهر کشور به صورت آزمایشی و مدتها اختلاف نظر بین وزارت بهداشت و رفاه سرانجام به تصویب دولت رسید آمده است: سلامت حقی اساسی برای انسانها و سرمایه‌ای ارزشمند برای تمام کشورهاست و تقریباً در تمام کشورها حکومتها حفظ و ارتقای سلامت مردمشان را از مهمترین وظایف خود می‌دانند.
اگر چه هدف اصلی هر نظام سلامت عبارت از تأمین، حفظ و ارتقای سلامت است ولی علاوه بر این وظایف می‌توان وظایف دیگری را نیز برای نظامهای سلامت بر شمرد از جمله: افزایش امید به زندگی سالم، پاسخگویی به انتظارات معقول مردم، کاهش نابرابری بین گروههای مرفه و مستمند(عدالت در سلامت و محافظت مالی افراد در برابر هزینه‌های بیماری.
مقدمه
در مقدمه این دستورالعمل نیز آمده است: با عنایت به تدوین، تصویب و ابلاغ دستورالعمل پزشک خانواده و نظام ارجاع در مناطق شهری(نسخه ۰۱) و انجام پایلوت برنامه در برخی شهرهای ۲۰ تا ۵۰ هزار نفر سه استان خوزستان، چهار محال و بختیاری و سیستان و بلوچستان، مشکلات و نارسایی‌های برنامه با همکاری نزدیک مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر صاحبنظران احصا و راهکارهای مناسب برای رفع آنها و روانتر کردن نحوه اجرای برنامه نسخه ۰۲ برای اجرا در کل مناطق شهری تدوین و به تصویب رسید.
تبصره: ضروری است بسته خدمت روستایی متناسب با توسعه این برنامه به گونه‌ای اصلاح شود که خدمات و منافع روستاییان با رعایت سطح بندی خدمات از برنامه شهری کمتر نباشد.
بدیهی است در سال ۱۳۹۱ تصویب تعرفه‌های خدمات سلامت باید منطبق بر نظام پرداخت برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع باشد.
فصل اول
فصل اول این دستورالعمل به تعاریف و تکالیف عمومی برنامه پزشک خانواده اختصاص دارد و طی آن نظام سلامت، پزشک خانواده، پزشک خانواده مسئول، بسته خدمات سلامت، نظام پرداخت به ارائه کنندگان خدمات، سرانه پرداختی به پزشک خانواده و عوامل موثر بر آن، تیم سلامت، نظام ارائه خدمات سلامت، سطح بندی خدمات، مدیریت سلامت، خدمات سطح یک، دو و سه، خدمات سلامت اورژانس، تعریف بیمار اورژانسی، تعریف بیمار الکتیو، ارائه خدمات پزشک خانواده در روزهای تعطیل و ساعت غیر اداری، نظام ارجاع، فرم ارجاع، ارجاع از پزشک خانواده به پزشک متخصص، مشاوره درمانی، مشاوره پزشکی اجتماعی، برگشت اطلاعات
به پزشک خانواده(بازخورد)، برگشت مشاوره، ارزشیابی مراکز ارائه کننده خدمات سلامت، مرکز هدایت و راهنمایی بیماران، مرکز مدیریت، مشاوره و راهنمایی پزشکان خانواده، نحوه ارائه خدمات سلامت به مسافران، استحقاق درمان، پزشک جایگزین، تداوم خدمات و جامعیت خدمات، نحوه ثبت نام، محدوده دسترسی به پزشک خانوادهد و فرانشیز تعریف شده است.
فصل دوم
در فصل دوم دستورالعمل نسخه ۰۲ برنامه پزشک خانواده، بسته خدمات سلامت سه سطح اول، دوم و سوم تعریف شده است، گروه هدف گیرندگان خدمات سطح اول همه افراد و جمعیت تحت پوشش شامل نوزادان، کودکان، نوجوانان، جوانان، میانسالان، سالمندان و مادران باردار است.
در این فصل به تفصیل رویکرد بسته خدمات، برنامه‌های مراقبت از سلامت گروههای سنی مختلف و زنان باردار، پیشگیری از انواع بیماریهای واگیر، غیر واگیر و بیماریهای روانی، کنترل ریسک فاکتورها، آموزش بهداشت فردی و اجتماعی، دستورالعمل تشخیص و درمان ۲۰ نوع بیماری مختلف، برنامه‌های مرتبط با بهداشت محیط و کار از نظر سلامت، آب، هوا، پرتوها، بلایا، پسماندها، مواد شیمیایی و سموم، سلامت محیط خانواده، محیط فیزیکی مسکن، فضای کار و تحصیل، بهداشت لوازم آرایشی، بیماریهای شغلی، خدمات تنظیم خانواده تشریح شده است.
فصل سوم
فصل سوم دستورالعمل ۰۲ برنامه پزشک خانواده در شهرها به مبحثنیروی انسانی و فضای فیزیکی مورد نیاز سطح اول خدمات پزشک خانواده و تیم سلامت اختصاص دارد.
بر این اساس محل استقرار پزشک خانواده در شهر حداکثر ۱.۵کیلومتر با محل سکونت فرد فاصله خواهد داشت و پایگاه پزشک خانواده همان مطب پزشک عمومی است که واجد استانداردهای جاری وزارت بهداشت است و برای استقرار و ارائه خدمات ماما یا پرستار یک اتاق اضافه دارای تجهیزات لازم با امکان رعایت ظرح انطباق و حریم خصوصی افراد است.
ترکیب و تعداد اعضای تیم سلامت برای پوشش ۱۰ هزار نفر جمعیت شامل ۴ پزشک عمومی(هر ۲۵۰۰ نفر یک پزشک)، ۲ پرستار، یک روانشناس بالینی، یک کارشناس تغذیه، ۲ نفر کارشناس مامایی، ۳ نفر کاردان یا کارشناس بهداشت خانواده، یک نفر کاردان یا کارشناس مبارزه با بیماریها، یک نفر کاردان یا کارشناس بهداشت محیط و حرفه‌ای، یک کاردان اسناد پزشکی و یک نفر خدمتکار است که در مجموع برای یک جمعیت ۱۰ هزار نفره ۱۷ نفر کادر تیم سلامت پیش بینی می شود.
فصل چهارم
فصل چهارم این دستورالعمل با عنوان پشتیبانی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع به معرفی اعضای ستاد ملی پزشک خانواده و نظام ارجاع پرداخته است که مطابق آن رئیس این ستاد، رئیس جمهوری، جانشین رئیس ستاد، معاون اول رئیس جمهوری و دبیر ستاد وزیر بهداشت است. همچنین وزرای تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، وزیر دفاع، رئیس کمیته امداد و معاون بهداشتی وزارت بهداشت(مسئول دبیرخانه) اعضای این ستاد هستند.
در این فصل همچنین اعضای ستاد هماهنگی کشوری، ستاد اجرایی کشوری، اعضای ستاد راهبردی و اجرایی استان، شهرستان برای اجرای برنامه ملی پزشک خانواده و نظام ارجاع مشخص شده‌اند.
فصل پنجم
در فصل پنجم این دستورالعمل نظام ارائه خدمات پزشک خانواده و نظام ارجاع تشریح شده است. در این فصل پزشکان مشمول این برنامه، وظایف آنها، نحوه عقد قرارداد و ارائه خدمات پزشکان خانواده، تعهدات، تکالیف و محدودیتهای آنها تعریف شده است.
بر این اساس پزشک خانواده موظف است در هفته ۴۴ ساعت جز در روزهای تعطیل رسمی به ارائه خدمات به افراد تخت پوشش بپردازد. ساعت کار تیم سلامت روزانه ۸ ساعت در دو نوبت صبح و بعد از ظهر ۸ تا ۱۲ و ۴ تا ۸ و پنجشنبه ها فقط صبح تعیین شده است.
انتخاب پزشک خانواده از سوی خانوار در فاصله مجاز تعیین شده اختیاری است و تنها عامل محدود کننده نام نویسی کافی افراد نزد پزشک معین و پر شدن ظرفیت او است.
تمام بیمه شدگان بر اساس دفترچه معتبر و شماره ملی، احراز هویت شده و در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع توسط پزشکان خانواده ثبت نام می‌شوند و کسانی که فاقد بیمه درمان هستند، طبق ضوابط تحت پوشش بیمه ایرانیان قرار می‌گیرند.
در مورد کسانی که بیمه شده هستند اما شماره ملی ندارند، علاوه بر دفترچه به جای شماره ملی از شماره گذرنامه استفاده میشود که می‌توان آن را به عنوان جایگزین شماره ملی برای این گونه افراد در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در نظر گرفت.
بر این اساس در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع دفترچه‌های بیمه موجود در فاز اول تغییر نمی‌کند و فرمهای ارجاع و بازخورد در صورت نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در این فصل از برنامه جدید پزشک خانواده درباره پرونده الکترونیک سلامت نیز آمده است که پزشک خانواده و تیم سلامت موظف هستند برابر دستورالعمل ابلاغی وزارت بهداشت نسبت به تکمیل پرونده الکترونیک سلامت، انجام ویزیت پایه و ثبت تمام اقدامات، ارجاعات و نتایج خدمات بهداشتی و درمانی و تشخیصی در این پرونده اقدام کنند. اطلاعات این پرونده به صورت مداوم به روز رسانی میشود و بر اساس نظام سطح بندی در اختیار افراد مجاز قرار می گیرد.
حق الزحمه پزشک خانواده به صورت سرانه پرداخت میشود، میزان سرانه پایه پزشک خانواده و دستیارش(ماما یا پرستار) به ازای هر نفر در ماه ۱۷ هزار و ۵۰۰ ریال است که با توجه به گروههای خاص سنی و جنسی و نیز برخی موارد خاص افزایش می‌یابد.
سرانه پایه خدمات پزشک خانواده توسط هر کدام از بیمه‌گرها متناسب با تعداد افراد تحت پوشش و سایر ضرایب به شرط رعایت استانداردهای خدمت و پس از کسر مالیات و سایر کسورات قانونی قابل پرداخت است و در هر صورت افراد ارائه کننده خدمات هیچ رابطه استخدامی با بیمه‌ها و وزارت بهداشت ندارند.
پزشک خانواده مسئول حداکثر می‌تواند ۲ هزار نفر را تحت پوشش مستقیم قرار دهد و میزان سرانه افراد تحت پوشش بر اساس تعداد جمعیت تحت پوشش هر پزشک در یک ضریب ضرب شده و افزایش می‌یابد.
۸۰درصد سرانه جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده به صورت ماهانه با اعلام فهرست اسامی ثبت نام شدگان به ستاد عملیات استانی پزشک خانواده و نظام ارجاع به صورت علی الحساب در پایان هر ماه پرداخت شده و ۲۰ درصد بقیه پس از پایش و بازخورد توسط تیم مشترک بیمه و شبکه بهداشت و درمان پرداخت میشود و سرانه پرداخت به پزشک خانواده بر اساس ارزشیابی و پایش تا ۲۰ درصد قابل کاهش یا افزایش است.
همچنین به ازای پوشش خدمات به افراد بالای ۶۰ سال، زیر ۵ سال و مادران باردار ۲۰ درصد به سرانه پرداختی به ازای هر نفر اضافه میشود. در مناطق محروم نیز برای هر فرد ثبت نام شده بین ۴ تا ۴۰ درصد به سرانه پایه اضافه میشود.
حق الزحمه خدماتی مانند ختنه، بخیه، دبرمان، کشیدن ناخن، خال و لیپوم و زگیل، نمونه‌برداری از پوست و مخاط و … با اخذ ۳۰ درصد تعرفه دولتی از بیمار و ۷۰ درصد تعرفه دولتی از بیمه ها انجام میشود. همچنین پرداخت ۹۵ درصد هزینه خدمات بستری طبق تعرفه های دولتی به عهده بیمه‌هاست.
همچنین فرانشیز خدمات دارویی در سطح اول پزشک خانواده رایگان است ولی در سطح دوم و سوم که خدمات تخصصی است، مانند شرایط فعلی است و البته در خارج از نظام ارجاع تمام هزینه های دارویی به عهده بیمار است.
اگر نسخه بیمار توسط پزشک خانواده، متخصص و فوق تخصص به آزمایشگاه و تصویربرداری طرف قرارداد و در قالب نظام ارجاع باشد، ۷۰درصد هزینه در بخش دولتی و خصوصی به عهده سازمان بیمه است و اگر بیمار به مراکز غیر طرف قرارداد مراجعه کند، ۱۰۰درصد هزینه به عهده خودش است.
فصل ششم
فصل ششم نسخه ۰۲ پزشک خانواده با عنوان مراحل اجرایی و گردش کار در سطح اول خدمات است که هنوز تدوین نشده و در کتابچه این برنامه قید شده است که پس از تصویب نهایی مراحل اجرایی توسط ستاد اجرایی کشوری این مراحل نیز تهیه و لازم الاجرا میشود.
