در اولین روز اجرای فاصله‌گذاری هوشمند، فاجعه‌ای که همه پیش‌بینی می‌کردند رخ داد و ترافیک شدید و ازدحام کم‌سابقه در حمل‌ونقل عمومی تهران به وجود آمد؛ این در حالی است که فاز جدید فاصله‌گذاری اجتماعی در پایتخت هنوز آغاز نشده و قرار است هفته آینده اجرایی شود!
اخبار اجتماعی- طبق اطلاعیه ستاد ملی مبارزه با کرونا فعالیت کسب‌وکارها و مشاغل کم‌ریسک در استان‌ها از دیروز آغاز شد اما فعالیت این اصناف از هفته آینده در تهران آغاز خواهد شد ولی با وجود ممنوعیت فعالیت همه کسب‌وکارها در تهران، ازدحام کم‌سابقه در وسایل حمل‌ونقل عمومی و ترافیک شدید در خیابان‌ها و اتوبان‌های پایتخت را شاهد بودیم. علت این مساله را می‌توان در اظهارات هفته پیش مسؤولان وزارت بهداشت یافت.
محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت هفته گذشته اعلام کرد ستاد مبارزه با کرونا با اجرای طرح ترافیک در تهران مخالف است. وی گفت: «ستاد ملی کرونا مخالف انجام طرح ترافیک در تهران است، چرا که با اجرای آن یا باید از تاکسی استفاده شود یا مترو و اتوبوس. البته به تاکسی‌ها اعلام شده طبق راهنمای تدوین شده، در صندلی عقب خودرو تنها ۲ مسافر سوار کنند. اتوبوس‌ها نیز باید۵۰ درصد ظرفیت مسافر سوار کنند و در مترو هم اعلام شده مسافر ایستاده ممنوع است و نصف ظرفیت واگن‌ها مسافرگیری شود که طبیعتا این موضوع ایجاد صف خواهد کرد. بنابراین پیشنهاد ما این بوده شهرداری تهران طرح ترافیک را به عقب بیندازد». با وجود این اظهارات، شهرداری تهران به اجرای طرح ترافیک و به نوعی درآمدزایی خود اصرار کرد تا ازدحامی باورنکردنی را در حمل‌ونقل عمومی تهران ببینیم.
یکی از علل ترافیک تهران قصد صاحبان خودرو برای ورود به محدوده طرح ترافیک قبل از ساعت ۷ صبح بود تا جایی که ترافیک پایتخت در ساعت ۶ صبح در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و واکنش مردم را در پی داشت. یکی دیگر از احتمالات علت شلوغی تهران، آغاز کسب‌وکارها در شهرستان‌ها و ارتباط آن با پایتخت است. بسیاری از کسب‌وکارها در استان‌های کشور به تهران وابسته‌اند و حیات آنها به ارتباط اقتصادی با پایتخت گره خورده و طبیعی است که آغاز فاصله‌گذاری هوشمند و بازگشایی مشاغل در استان‌ها روی تهران هم تاثیر بگذارد. ترافیک ۲۳ فروردین در تهران به مسؤولان کشور نسبت به بازگشایی کسب‌وکارها در ۳۰ فروردین پایتخت هشدار می‌دهد؛ در روز ممنوعیت فعالیت کسب‌وکارها اگر ازدحام و ترافیک اینگونه است، در روز بازگشایی کسب‌وکارها قرار است چه اتفاقی رخ دهد؟
شهرداری تهران در پاسخ به انتقادات اعلام کرده بود تاکسی‌ها فقط مجازند ۳ مسافر سوار کنند و اتوبوس‌ها نیز باید با ۵۰ درصد ظرفیت خود فعالیت کنند تا فاصله‌گذاری اجتماعی در حمل‌ونقل عمومی رعایت شود اما دیروز شاهد بودیم این طرح عملا به تمسخر گرفته شد و حتی با وجود فعالیت وسایل حمل‌ونقل عمومی آن هم با ظرفیت کامل، کمبود امکانات مشهود بود. شهرداری تهران اعلام کرده بود در طرح فاصله‌گذاری اجتماعی هوشمند امکان رزرو صندلی به صورت الکترونیکی وجود خواهد داشت و تاکسی‌ها مجاز به سوار کردن بیش از ۳ مسافر نخواهند بود اما عملا این اتفاق رخ نداد.
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت دیروز در گفت‌وگوی ویدئویی با خبرنگاران با بیان اینکه حمل‌ونقل عمومی عامل ۵/۲۶ درصد انتقال کرونا در کشور ما بوده است، اظهار کرد: این رقم در مدارس ۵/۱۱ درصد و در دانشگاه‌ها ۷ درصد بوده است. خوشبختانه شهرداری همکاری خوبی در این زمینه داشته و آنچه از لحاظ تئوری پیش‌بینی شده است، تدابیر خوبی در حمل‌ونقل عمومی است اما باید آن را ارزیابی کنیم تا ببینیم آیا عملیاتی خواهد شد یا خیر. البته باید توجه داشت نمی‌توان درصد زیادی از مشاغل را بازگشایی کرد و بدون افزایش ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی از مردم بخواهیم مسائل بهداشتی را رعایت کنند. یکی از فاکتورهایی که باید در بازگشایی مشاغل ملاک قرار بگیرد، این است که باید ببینیم این بازگشایی چه باری به حمل‌ونقل عمومی اضافه می‌کند.
ازدحام کم‌سابقه در تهران در حالی رخ داد که سازمان جهانی بهداشت (WHO) به کشورها هشدار داد نسبت به رفع محدودیت‌های اعمال شده برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا با احتیاط و تدریجی عمل کنند و نسبت به همین امر در آفریقا نیز ابراز نگرانی کرد. «تدروس آدهانوم» دبیرکل سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد اگرچه این آژانس سازمان ملل متحد تمایل دارد شاهد تسکین وضعیت کشورها باشد اما در عین حال رفع محدودیت‌ها می‌تواند به تجدید فعالیت مرگبار ویروس کرونا منجر شود. به گفته وی در برخی کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا، آلمان، اسپانیا و فرانسه «کاهش خوشایندی» از این اپیدمی شکل گرفته است اما «شتاب هشداردهنده» در انتقال این ویروس در جاهای دیگر از جمله ۱۶ کشور آفریقایی مشاهده شده است.
* طرح ترافیک تا اطلاع ثانوی لغو شد
وضعیت افتضاح دیروز تهران موجب شد سعید نمکی، وزیر بهداشت اعلام کند اجرای طرح ترافیک تا اطلاع ثانوی به تعویق می‌افتد. وزیر بهداشت در این باره گفت: طرح ترافیک را در آخرین نشست در وزارت کشور از تهران برداشتیم و اجرای طرح ترافیک تا اطلاع ثانوی به تعویق افتاد. دلیل آن این است که وسایل نقلیه شخصی در جایی که وسایل حمل‌ونقل عمومی کفاف نمی‌دهند، یکی از مطمئن‌ترین شیوه‌های جابه‌جایی است و مردم باید ترغیب به استفاده از وسایل شخصی شوند. طرح ترافیک را نه امروز و نه فردا نداریم و چیزی به نام طرح نداریم و وسایل شخصی می‌توانند تردد کنند و اگر ترافیکی دیدیم در آن تجدیدنظر می‌کنیم.
وی افزود: امروز در خدمت رئیس‌جمهور و تعدادی از وزرا بودیم و اصرار رئیس‌جمهور این است که اولین اولویت ما سلامت مردم است. این بازگشایی به معنای اجبار نیست و اگر استانداران و شورای اصناف تشخیص دهند بازگشایی‌ها موجب مشکلاتی برای مردم می‌شود، می‌توانند با رضایت یکدیگر تصمیم‌گیری کنند؛ ضمن اینکه این اجازه است نه اجبار و اگر در جایی استاندار و شورای اصناف نیازمند سوالی از ما بودند، رسیدگی می‌کنیم.
وی با بیان اینکه ما هنوز مشکلات زیادی با بیماری کرونا داریم، متذکر شد: اگر مردم با خیال راحت و دور از مراعات بهداشتی مربوط به کرونا زندگی کنند، به فاز سخت و سنگین دیگری مبتلا می‌شوند.
وزیر بهداشت تأکید کرد: مردم در موضوع ماندن در خانه و نیز رعایت اصول بهداشتی همان راهی را بروند که تاکنون رفته‌اند تا به مرحله مهار و کنترل بیماری برسیم. با توجه به اظهارات وزیر بهداشت و برداشته شدن طرح ترافیک، احتمالا امروز شاهد کاهش استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی خواهیم بود و شاید ترافیک همچنان در پایتخت وجود داشته باشد. از این رو به نظر می‌رسد رفت و آمد خودروهایی که دیروز برای فرار از ساعات طرح ترافیک قبل از ساعت ۷ صبح در تکاپوی ورود به محدوده طرح بودند، امروز در ساعات مختلف توزیع شود و این احتمال وجود دارد که امروز حجم ترافیک در تهران کمتر از روز گذشته باشد.
پاسخ شهرداری به چرایی شلوغی وسایل حمل‌ونقل عمومی
دیروز بعد از افزایش انتقادات به شهرداری تهران، غلامحسین محمدی، رئیس مرکز ارتباطات شهرداری در شبکه‌های اجتماعی واکنش نشان داد و نوشت: «وقتی بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در مبارزه با کرونا می‌گوید دوسوم کارکنان فعالیت خود را شروع کنند، ناوگان حمل‌ونقل عمومی و تنظیمات ترافیکی اجبارا به چرخه بازمی‌گردند. افزایش ظرفیت مترو و اتوبوس در حد چند درصد ممکن است اما یقینا پاسخگو نیست و شهرداری تهران چاره‌ای جز ارائه سرویس ندارد».
اشاره محمدی به تصمیم دولت برای آغاز به کار دوسوم کارمندان همزمان با اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی است و بخشی از علل به وجود آمدن ترافیک و ازدحام در شهر را متوجه ستاد مبازره با کرونا می‌داند. این ستاد مخالف اجرای طرح ترافیک در تهران بود اما انتقادی که به آن وارد است اینکه چرا همین تصمیم را روز جمعه اتخاذ نکرد و طرح ترافیک در تهران را ممنوع نکرد؟
با توجه به اتفاقات دیروز باید گفت دولت همچنان بر آغاز فعالیت کسب‌وکارها اصرار دارد و در حال آزمایش طرح‌هایی است که سلامت مردم کمترین آسیب را ببیند اما این آزمون و خطاها در نهایت به زیان سلامت جامعه منجر می‌شود و همچنان شاهد اتفاقات ناگوار در دوران کرونا خواهیم بود. بدین ترتیب بهترین کار این است که آنهایی که می‌توانند، در خانه بمانند یا حتی‌المقدور به همدیگر نزدیک نشوند، چون کرونا منتظر نزدیک شدن افراد و ازدحام در خیابان‌هاست و مردم راحت‌تر از حد تصور به آن مبتلا می‌شوند.
[طرح فاصله‌گذاری اجتماعی در حمل‌ونقل عمومی ضمانت اجرایی ندارد]
رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران گفت: اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی در حمل‌ونقل عمومی که از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام شده دارای نواقصی است که این پروتکل از سوی شورای شهر ترمیم شده و خواهان ضمانتنامه اجرایی است. محمد علیخانی در گفت‌وگو با «وطن امروز»، درباره افزایش تعداد مسافران ناوگان حمل و نقل عمومی (مترو و اتوبوس‌ها) به‌دنبال حضور مردم در محل کار پس از تعطیلات کرونایی و ماندن در خانه، گفت: گزارش‌های موجود حاکی است استفاده مردم از وسایل حمل‌ونقل عمومی و فشردگی جمعیت در مترو و اتوبوس‌ها به حدی است که طرح فاصله‌گذاری اجتماعی به هیچ وجه رعایت نمی‌شود و این روند شیوع ویروس کرونا در پایتخت را بشدت تسریع می‌کند.
وی با بیان اینکه پرسنل خدماتی در مترو، ایستگاه‌های بی‌آرتی و تاکسیرانی وظیفه خود را در قبال ضدعفونی و موارد ایمنی دستگاه‌های حمل‌ونقل و ایستگاه‌ها بخوبی انجام می‌دهند، خاطرنشان کرد: خیلی از مسافران با بی‌توجهی به رعایت توصیه‌های بهداشتی بدون ماسک و دستکش به جمع کثیر مسافران مترو و اتوبوسرانی می‌پیوندند و چون در پروتکل اجرایی فاصله‌گذاری اجتماعی ضمانت اجرایی برای برخورد با آنها وجود ندارد سلامت خود و عموم را به خطر می‌اندازند. رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران به گزارش مسؤولان وزارت بهداشت مبنی بر اینکه حدود ۳۰ درصد از شیوع ویروس کرونا از طریق مسافران حمل‌ونقل عمومی رخ می‌دهد اشاره کرد و افزود: سؤال اینجاست که چرا دولت در حالی که می‌داند استفاده از حمل‌ونقل عمومی باعث شیوع کروناست اما برای جلوگیری از تسری آن ماسک و دستکش را به صورت رایگان در اختیار مردم بویژه در ایستگاه‌های مترو و بی‌آرتی قرار نمی‌دهد.
علیخانی اضافه کرد: با وجودی که خیلی از مردم برای جلوگیری از ابتلا به کرونا توصیه‌های بهداشتی و پزشکی را رعایت می‌کنند اما برخی با وجود علامت‌گذاری در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و نیز در ایستگاه‌های اتوبوس و مترو نسبت به این موضوع مهم بی‌توجهند. در چنین شرایطی ستاد ملی مقابله با کرونا باید در تصمیمات خود در راستای اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی در حمل‌ونقل عمومی تجدید نظر کند. وی افزود: ماموران مستقر در ایستگاه‌های مترو، اتوبوس و تاکسیرانی چون از نبود ضمانت اجرایی طرح فاصله‌گذاری اجتماعی باخبرند، بنابراین نمی‌توانند خاطیان این طرح را امر و نهی کنند یا مانع ورود آنها به ایستگاه‌ها شوند.
این عضو شورای شهر تهران به ترمیم و بازبینی طرح فاصله‌گذاری اجتماعی ستاد ملی مبارزه با کرونا در بخش حمل‌ونقل عمومی اشاره کرد و افزود: ستاد ملی مقابله با کرونا باید تمهیدات لازم را برای اجرای دقیق این طرح به کار گیرد تا تکلیف روشن شود. وی بر اجباری شدن استفاده مسافران ناوگان حمل‌ونقل عمومی از ماسک و دستکش تاکید کرد و افزود: خیلی کشورها با اجباری کردن استفاده مسافران حمل‌ونقل عمومی از ماسک و دستکش به نتایج قابل قبولی در جلوگیری از شیوع ویروس کرونا دست یافته‌اند اما در ایران با وجودی که هزینه‌های نجومی برای درمان این بیماری صرف می‌شود اما نسبت به پیشگیری از ابتلا به آن کم‌توجهند.
***
[فاصله‌گذاری در حمل و نقل عمومی به روش شهرداری تهران]
شهرداری تهران ادعا کرده بود با اجرای طرح ترافیک و برای جلوگیری از شیوع کرونا چند طرح هوشمند اجرا خواهد کرد اما ازدحام و ترافیک پایتخت موفقیت این طرح‌ها را زیر سوال برد. در جدول زیر می‌توانید اقدامات انجام‌شده و نتیجه آن را در حمل‌ونقل عمومی تهران ببینید.
