زمان زیادی از دوران دانشجویان کلاسور به دست با لباسهای ساده گذشته است. دانشجویانی که از مطالعه زیاد عینکهای تهاستکانی میزدند. این روزها استایل دانشجویان در فضای مجازی بر اساس آخرین مدها شکل میگیرد و دیگر بر اساس مقتضیات دانشگاه نیست و هرروز عضو جدیدی به این استایل اضافه میشود. اگر تا چند سال گذشته سیگار عضو نامتعارف استایل دانشجویان دختر و پسر بود؛ امروز سیگار الکترونیکی یا «ویپ» بخش جداییناپذیر این استایل شده است.
اخبار اجتماعی-قرار گرفتن دانشجویان در گروه همسالان بهدوراز نظارت خانوادهها محیط مساعدی برای هنجارشکنی را ایجاد کرده است. به گفته جامعهشناسان سیگار و قلیان دروازه شهر اعتیاد است، میتوان سیگار الکترونیکی را نیز جزئی از این دروازه دانست. سیگار الکترونیکی یا ویپ بهکرات ضرر و جذابیت آن از سیگار بیشتر است. این عضو جدید استایل دانشجویی طعمهای مختلفی دارد و دیگر آن بوی زننده سیگار را هم ندارد.
مدرن شدن یا به اصطلاح لاکچری شدن در جامعه کنونی، مؤلفههایی برای خود پیدا کرده است که ویپ هماکنون به کالایی تبدیل شده که عامل لاکچری شدن است از این رو بسیاری از افراد جامعه نیز برای رسیدن به این مرحله خود را به دام ویپ میاندازند.
سیگار الکترونیک یا ویپ مصرف سیگار را شبیهسازی میکند. این کار توسط تولید بخاری صورت میگیرد که بو، طعم، مزه و احساس کشیدن سیگار واقعی را به مصرفکننده میدهد. فضای مجازی و تبلیغات تأثیر بسزایی در شیوع مصرف ویپ یا سیگار الکترونیکی دارد. از طرفی دستگاهها و نهادهای مربوط نمیتوانند آگاهی لازم درخصوص سیگار الکترونیکی یا ویپ به جوانان بدهند، در مایع سیگار الکترونیکی نیکوتین وجود دارد که ضرر آن برای بدن قابلچشمپوشی نیست و حتی منجر به مرگ زودرس نیز میشود.
ویپ به یک بازی رایانهای تبدیل شده است
علیرضا شریفی یزدی روانشناس اجتماعی است. این کارشناس در گفتگو با خبرنگار آنا اظهار کرد: افراد به دلایل مختلفی به سمت اعتیاد روی میآورند که میتوان سه پایه اصلی ژنتیک اجتماعی روانی را برای آن در نظر گرفت. اعتیاد میتواند به هر چیزی همانند مواد مخدر مواد روانگردان یا مواد گیاهی همانند گل صورت بگیرد اخیراً نیز اعتیادهای دیجیتالی در این دسته قرار گرفتهاند.
وی افزود: شایعترین و مهمترین نوع اعتیاد سیگار است که علت شیوع مصرف سیگار را میتوان از عوامل روانی مسئله تمرکز در اضطراب دانست و پسازآن تقلید یکی از عوامل شیوع مصرف سیگار است میتوان گفت تقلید از گروه همسالان در مصرف دود ازجمله قلیان و سیگار تأثیر بسزایی دارد. اکنون سن گرایش به مصرف سیگار از ۱۳ سال به ۱۱ سال تغییر کرده است که این یک فاجعه اجتماعی محسوب میشود.
این روانشناس اجتماعی اذعان کرد: دانشجویان و سربازان پیشتاز در مصرف سیگار هستند، زیرا آنان از گروه همسالان خود تقلید میکنند پس از تبلیغات زیادی که در خصوص مضرات سیگار صورت گرفت قلیان بهعنوان جایگزین سیگار در جامعه معرفی شد و افراد جامعه بر این باورند که دلیل آن ضرری ندارد و یک تفریح سالم محسوب میشود و پسازآن نیز مقوله ویپ یا سیگارهای الکترونیکی در جامعه مطرح شد.
شریفی یزدی با بیان اینکه سیگارهای الکترونیکی جنبه تجاری دارد، بیان کرد: از همین رو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور بهموقع با مقوله سیگارهای الکترونیکی مقابله نکرد که این منجر شد بخش زیادی بهویژه دانشجویان جامعه مصرفکننده سیگارهای الکترونیکی یا ویپها شوند.
وی مهمترین دلیل مصرف سیگارهای الکترونیکی را تبلیغات دروغین در خصوص بیضرر بودن آنها دانست و گفت همچنین در دسترس بودن عدم برخورد جدی مراجع مربوطه ازجمله نیروی انتظامی دستگاه قضایی و وزارت بهداشت منجر به شیوع مصرف سیگارهای الکترونیکی شده است که متأسفانه در این زمینه خلأ قانونی داریم و قانون در موردنیاز که بتوان با این مقوله مبارزه کرد اکنون در کشور ما وجود ندارد.
این روانشناس اجتماعی در خصوص راهکار حل معضل شیوع مصرف سیگارهای الکترونیک در بین جوانان بهویژه دانشجویان تشریح کرد: در گام نخست باید آموزش صورت بگیرد همانند سیگار که تبلیغات مضرات آن صورت گرفت باید در خصوص سیگارهای الکترونیکی نیز این تبلیغات انجام شود همچنین باید خلأهای قانونی را پر کنیم و دستگاههای ذیربط به این ماجرا ورود پیدا کنند و عرصه به تاجران این محصول تنگ شود.
بسیاری از صاحبنظران عرصه جامعهشناسی نیز سیگار را درگاه اعتیاد میدانند؛ از همین رو نیاز است در این زمینه آموزشهای لازم صورت بپذیرد و برای دانشجویان نوپایی که در آغاز تحصیلی پا به دانشگاه میگذارند تمهیداتی اندیشیده شود.