همان‌وقت‌هایی که می‌گویید: «جگرم می‌سوزد» و هرچه آب می‌نوشید، تب تند درون، پایین نمی‌آید؛ یعنی این‌که خلاف طبع، رفتار کرده‌اید. یعنی این‌که خوراکی‌هایی را خورده‌اید یا خوردن خوراکی‌هایی را فراموش کرده‌اید که به این حال و روز افتاده‌اید.
اخبار اجتماعی- فصل تابستان، شاید برای هر چهار مزاج، سختی‌های خودش را داشته باشد، اما برای آن‌هایی که طبع یا مزاج گرم و خشک دارند، مکافات است؛ به‌ویژه اگر برنامه غذایی مناسبی نداشته باشند. برای این‌که این تابستان، دیگر جگرتان نسوزد و حال خوبی داشته باشید با دکتر مهشید چایچی، پزشک و متخصص طب سنتی از دانشکده طب سنتی دانشگاه شهید بهشتی، درباره فصل گرما و توصیه‌های طب سنتی، گپی زده‌ایم که می‌خوانید.
فکر می‌کردید فصل‌ها هم مزاج داشته باشند؟ بله دارند. دکتر مهشید چایچی در این باره می‌گوید: براساس طب سنتی ایرانی، هر فصل مزاجی دارد و برای این‌که بتوانید با شرایط فصل کنار بیایید، باید این خصوصیات را شناخته و متناسب با مزاج آن فصل، زندگی کنید.
با مزاج فصل‌ها زندگی کنید
به گفته دکتر چایچی، تابستان، مزاج گرم و خشک دارد؛ بنابراین موافق با طبیعت کسانی است که مزاج سرد و‌تر دارند. این افراد معمولا در تابستان از شدت گرما آزار نمی‌بینند. اما بر‌عکس کسانی که مزاج‌شان مانند تابستان گرم و خشک است، به‌سختی می‌توانند گرمای تابستان را تاب بیاورند. طب سنتی، توصیه‌های کلی برای فصل تابستان دارد که می‌تواند برای همه افراد با هر مزاجی مفید باشد.
به آفتاب پشت کنید
در این فصل بهتر است زیاد در معرض نور آفتاب قرار نگیرید و تا می‌توانید زیر سایه یا در فضای مسقف مانده یا از کلاه و سرپوش استفاده کنید. دکتر چایچی در ادامه درباره وضعیت گوارش در فصل تابستان می‌گوید: در تابستان نسبت به فصل‌های دیگر، قوه هاضمه ضعیف می‌شود؛ بنابراین طبیعت بدن براساس اصل حکمت و برای پیشگیری از اختلال هضم، اشتهای کمتری به غذا، به‌ویژه غذا‌های غلیظ و دیرهضم دارد. شما هم اگر سالم باشید، خواهید دید که در تابستان بیشتر به خوردن غذا‌های سبک و حاضری تمایل دارید.
این متخصص طب سنتی درباره اهمیت دادن به ساختار و طبیعت بدن می‌گوید: به طبیعت بدن‌تان توجه کرده و مصرف غذا‌های سنگین مانند حلیم، گوشت گاو، کله‌پاچه و ماکارونی را تا حد ممکن کم کنید. اگر با روند طبیعی بدن همراهی نکنید، دچار مشکلات گوارشی خواهید شد.
با منوی تابستان آشنا شوید
در تابستان هرچه سبک‌تر غذا بخورید، حس بهتری دارید. مخصوصا شب‌هایی که شام سبک خورده‌اید، با آرامش بیشتری می‌خوابید. این اصل برای فصل تابستان، بسیار مهم است.
دکتر مهشید چایچی در این‌باره می‌گوید: از گوشت‌های سبک مانند گوشت جوجه، بزغاله، بره و ماهی تازه کوچک مانند کیلکا یا قزل‌آلا استفاده کنید. تعداد وعده‌های غذا و حجم آن‌ها را هم کم کنید. بهتر است این گوشت‌ها با چاشنی‌هایی مانند سرکه، زرشک، آبغوره، آبلیمو و آب انار ترش آماده شود.
این متخصص طب سنتی درباره خوردن غذا‌های سرد یا با مزاج سرد می‌گوید: در این فصل خوردن غذا‌های سرد مانند آب‌دوغ خیار یا با مزاج سرد مانند آش دوغ و آش ماست برای افراد سالم و معتدل مفید است. البته افرادی که معده‌های ضعیف و سرد مزاج دارند، حتی در تابستان هم بهتر است از خوردن این نوع خوراکی‌ها پرهیز کنند.
مگر می‌شود تابستان باشد و حرفی از شربت‌های خنک به میان نیاید؟ دکتر چایچی در این‌باره می‌گوید: نوشیدن شربت‌هایی مانند شربت ریواس، انار، آبلیمو و نیز شربت‌هایی مانند سکنجبین و نارنج توصیه می‌شود. در صورت دسترسی محلی، میوه‌هایی مانند آلبالو، گیلاس، آلو، آلوچه، توت سیاه، سیب ترش، به، انار و هندوانه و استفاده از سبزی‌هایی مانند کاهو، کدو، خرفه، اسفناج و خیار در تابستان سودمند است؛ به‌ویژه برای مزاج‌های گرم و خشک و جوانان.
دکتر چایچی درباره خوردن غذا‌های تند و شور در تابستان می‌گوید: اگر مزاج گرم دارید، در تابستان از خوردن غذا‌های تند، شور و شیرین که از غذا‌های گرم و خشک به‌شمار می‌روند، پرهیز کنید. مصرف نوشیدنی‌های خنک در این فصل می‌تواند میزان تشنگی را کم کند، ولی نباید زیاده‌روی کنید؛ به همین علت برای کم کردن تشنگی بهتر است قبل از نوشیدن آب، سر و صورت خود را بشویید. به آب خوردن، کمی سرکه اضافه کنید و در دهان خود آلو بخارا، دانه‌های انار، تمر‌هندی یا قره‌قروت نگه دارید.
در ابتدای روز متحرک باشید
کافی است راه برویم یا از این صندلی به آن صندلی بنشینیم و عرق از ۷۰ نقطه بدن بیرون بزند! اما اگر به ورزش علاقه داشته باشیم، باید در فصل تابستان چه کار کنیم؟
دکتر مهشید چایچی درباره ورزش در تابستان می‌گوید: ورزش زیاد می‌تواند موجب تشدید احساس گرما و خشکی بدن شود؛ به همین علت باید از ورزش سنگین در این فصل خودداری کنید.
زمان ورزش کردن در تابستان را هم باید طوری انتخاب کنید که هوا خیلی گرم نباشد. پس ابتدای روز بهترین زمان برای ورزش است. افرادی که مزاج گرم و خشک دارند، بهتر است در تابستان ورزش‌های آبی مانند شنا را انتخاب کنند.
آب حمام و لباس مهم است
شاید حمام کردن در فصل تابستان راه نجات باشد؛ اما در این باره هم ملاحظاتی وجود دارد. دکتر چایچی توضیح می‌دهد: در تابستان بهتر است با آب ولرم یا سرد حمام کنید.
او ادامه می‌دهد: گرچه معمولا خواب بعد از غذا برای عموم افراد توصیه نمی‌شود، اما در تابستان، چرت کوتاه حداکثر نیم ساعته قبل یا بعد از وعده ناهار برای افراد با مزاج گرم و خشک مفید است. بهترین لباس برای فصل تابستان، لباس‌های نخی و بهترین روش برای پاکسازی بدن، ایجاد قی (استفراغ) با رعایت شرایط و زیر نظر پزشک است.
در تکمیل تمام توصیه‌ها بشنوید
در تکمیل توصیه‌های تابستانی، دکتر مهشید چایچی این موارد را نیز توصیه می‌کند.
آجیل گرچه خوراکی مفیدی است، اما در گرمای تابستان بهتر است در مصرف آن زیاده‌روی نکنید. تخم کدو و بادام خام از بین انوع آجیل برای تابستان مناسب‌ترند.
خرما و شیرینی‌ها طبع گرمی دارند؛ در تابستان مصرف آن‌ها را کمتر کنید؛ به‌ویژه اگر طبع شما گرم و خشک است.
درست است که گرمای هوا، آب یخ طلب می‌کند، اما نوشیدن آبی که یخ در آن انداخته شده و آب خیلی سرد توصیه نمی‌شود، چون باعث سردی و کاهش قدرت هضم معده و حتی مشکلات کبدی به مرور زمان خواهد شد.
گرچه حجامت در بهار برای مزاج‌های گرم و‌تر مفید است، اما تابستان، وقت خوبی برای حجامت به‌ویژه برای مزاج‌های خشک به حساب نمی‌آید مگر با تجویز پزشک متخصص طب سنتی.
برای کاهش و از بین بردن بوی عرق بدن، می‌توانید بعد از حمام کردن، به بخش‌هایی از بدن مانند زیربغل، کشاله‌های ران و زیر سینه‌ها، آب لیموترش تازه بمالید.
برای وعده شام، بهترین خوراکی‌ها، سوپ جوی رقیق، نان و پنیر و هندوانه و آب‌دوغ خیار است.
در فصل تابستان به دلیل تبخیر آب بدن، خون غلیظ شده و کاهش حجم پیدا می‌کند. برای جلوگیری از بروز این حالت‌ها و پیشگیری از افزایش غلظت خون، عموم مردم به‌خصوص کسانی که مزاج گرم و خشک دارند بهتر است در طول روز مایعات (آب، شیر، دوغ) بیشتر استفاده کنند.
در فصل تابستان تا حد ممکن غذا‌ها را به شکل آب‌پز یا بخارپز، بپزید و از خوردن غذا‌های سرخ‌کرده و چرب خودداری کنید تا هضم آن آسان باشد.
علاوه بر این‌که از قرار گرفتن در معرض آفتاب خود را حفظ می‌کنید، استفاده از کرم ضدآفتاب برای حفظ سلامت پوست را از یاد نبرید.
