دیابت نوع ۱ و نوع ۲ از نظر وارثت هیچ گونه ارتباطی با یکدیگر ندارند. هرچند دیابت نوع ۲ وابسته به ارث است، اما این عامل، تنها علت ابتلا به دیابت نوع ۲ نیست.
یکی از کاربران در سوالی پرسیده است: دختری ۲۶ ساله هستم که مادرم مبتلا به دیابت نوع ۲ دارم. آیا این نوع دیابت ارثی است؟ برای پیشگیری از ابتلا به دیابت چه توصیه‌ای می‌کنید؟
پاسخ پزشک
دیابت یا بیماری قند، عبارت است از اختلال در سوخت و ساز مواد کربوهیدارت دار (نشاسته دار). کلمه دیابت از زبان یونانی گرفته شده است و معنی آن افزایش دفع ادرار است. هم اکنون دیابت نوع ۱ و ۲ از مهمترین انواع این بیماری است. اغلب مبتلایان به دیابت نوع ۱ لاغر و شامل گروه سنی کودکان، نوجوانان و جوانان هستند؛ حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد دیابتی‌ها را این گروه تشکیل می‌دهند. در سلول‌های بتای پانکراس این افراد، انسولین یا اصلا ساخته نمی‌شود یا به مقدار بسیار ناچیزی تولید می‌شود که برای جبران آن باید به این افراد انسولین تزریق شود. در این نوع دیابت، سلول‌های دفاعی خودی که علیه باکتری‌ها می‌جنگند به سلول‌های بتا حمله می‌کنند و آن‌ها را از بین می‌برند. این نوع دیابت زمانی خود را نشان می‌دهد که تعداد سلول‌های تولید کننده انسولین بسیار کم شود، درحالی که روند بدون علایم بیماری از مدت‌ها پیش شروع شده است.
اغلب مبتلایان دیابتی نوع ۲ را هم افراد چاق و میانسالان را تشکیل می‌دهند. این نوع دیابت با تغذیه صحیح و کاهش وزن قابل درمان است، زیرا در بدن این افراد ابتدا به اندازه کافی انسولین ساخته می‌شود و در صورت کاهش وزن می‌توانند مدت‌ها بدون انسولین درمان شوند، اما در غیر این صورت برای کنترل قند خون مجبور خواهند بود از دارو‌های خوراکی یا انسولین استفاده کنند؛ حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد دیابتی‌ها در این گروه قرار دارند.
دیابت نوع ۱ و نوع ۲ از نظر وارثت هیچ گونه ارتباطی با یکدیگر ندارند. هرچند دیابت نوع ۲ وابسته به ارث است، اما این عامل، تنها علت ابتلا به دیابت نوع ۲ نیست. در حال حاضر تحت نام «دیابت نوع ۲» مجموعه‌ای از بیماری‌های گوناگون قرار می‌گیرند. شکلی از این دیابت به صورت اختلال ارثی است که اغلب در سنین پایین به آن مبتلا می‌شوند و افراد زیادی در یک خانواده را دچار می‌کند. در بعضی خانواده‌ها، تقریبا بعد از ۵۰ سالگی هر عضو از خانواده ممکن است دیابتی شود. هرچند امروزه دیابت نوع ۲ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن است، اما در عین حال ارث نمی‌تواند نقش اصلی را داشته باشد، زیرا در نیم قرن پیش، دیابت نوع ۲ حتی در ایران بسیار نادر بوده، زیرا اغلب انسان‌ها فعالیت جسمی داشته‌اند و فاقد اضافه وزن بوده‌اند.
هم اکنون کاهش وزن و انجام فعالیت‌های جسمی، تنها راهکار پیشگیری از دیابت نوع ۲ است بنابراین برای پیشگیری از ابتلا به دیابت باید از دوران جوانی، فاقد اضافه وزن بوده و فعالیت جسمی داشته باشید. این مساله به خصوص برای افرادی که در اعضای خانواده خود سابقه دیابت دارند، بسیار مهم و ضروری است. شما نیز به فرزندان و نوه‌های خود توصیه کنید، مرتب ورزش کنند و چاق نشوند.
برخلاف این مساله، وابستگی دیابت نوع ۱ به ارث، بسیار کمتر از دیابت نوع ۲ وابسته به ارث است (کمتر از نیم درصد)؛ اگر یکی از والدین به دیابت نوع ۱ مبتلا باشد فقط نیم درصد امکان دارد فرزندشان نیز دیابتی شود. در صورت ابتلا پدر و مادر هر دو به دیابت نوع ۱، خطر ابتلای فرزندان به دیابت نوع ۱ تقریبا ۱۰ تا ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت.
