شروع سال جدید می‌تواند آغاز هرگونه فعالیت، تحرک، تلاش و نقطه شروعی برای موفقیت‌های پی‌درپی باشد. بهتر است در شروع سال نو کارنامه سال گذشته را مرور کنیم و از خود بپرسیم در سال گذشته چه عمل خیر و پسندیده‌ای انجام داده‌ایم، به چه کسانی کمک کرده‌ایم؟ چه خاطره خوبی در اذهان مردم از خود به جای گذاشته‌ایم و برنامه ما برای سال جدید چیست؟ اهداف و ایده‌آل‌های ما در سال جدید چیست و چگونه می‌خواهیم به فعالیت‌ها و اقدامات خود بهبود ببخشیم؟
ارزیابی از فعالیت‌های قبلی می‌تواند الگو و سرمشقی برای فعالیت‌های آینده باشد و به افراد کمک کند تا با انگیزه و تحرک بیشتری به تلاش و کوشش خود برای رسیدن به هدف ادامه دهند.
نقش برنامه‌ریزی در چرخش زندگی
برنامه‌ریزی به مجموعه اهداف و فعالیت‌هایی گفته می‌شود که انسان‌ها برای رسیدن به آن اهداف برنامه‌ریزی می‌کنند. تمام انسان‌های موفق با برنامه هستند، بدون برنامه‌ریزی مناسب، زندگی هدف خاصی ندارد و گرفتار از هم‌پاشیدگی و بی‌نظمی می‌شود.
برای رسیدن به هدف راه‌های متفاوتی وجود دارد، اما همه این راه‌ها باید با برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب باشد، برنامه‌ریزی باعث می‌شود که شرایط رسیدن به اهداف سهل‌الوصول‌تر باشد و امکان دسترسی به هدف آسانتر شود.
«زهره کدخدایی» مشاور خانواده، روانشناس و کارشناس مسائل اجتماعی در این باره می‌گوید: «برای رسیدن به هدف برنامه‌ریزی و مطالعه از مهم‌ترین عوامل به حساب می‌آیند، افراد برای رسیدن به اهداف خود در درجه اول باید آگاهی و مطالعه عمیق نسبت به کاری که می‌خواهند انجام دهند داشته باشند چرا که بدون مطالعه نمی‌توانند کاری را آغاز کنند و مسئله مهم دیگر برنامه‌ریزی و هدایت فعالیت‌ها به سمت اهداف تعیین شده است، در چنین شرایطی است که انسان‌ها به موفقیت دست می‌یابند و می‌توانند خود را انسان موفقی بدانند.»
وی اضافه می‌کند: «مسلما هر شخصی در زندگی خود به دنبال پیاده کردن بهترین ایده‌آل‌ها برای خود می‌باشد و می‌خواهد به آرزو‌ها و اهداف والایی دست پیدا کند، بنابراین باید نهایت تلاش خود را به عمل آورد و از مشکلات و سختی‌ها ناامید نشود چرا که ناامیدی، ترس، عدم اعتماد به نفس و نداشتن انگیزه انسان را از رسیدن به اهداف خود دور می‌سازد و او را به مسیر‌های انحرافی متمایل می‌سازد.»
این کارشناس همچنین می‌گوید: «سال جدید بهترین فرصت برای کنار گذاشتن ناکامی‌ها، شکست‌ها و تجربیات تلخ سال گذشته است و همه را باید پشت سر انداخت و سالی پر از موفقیت و پر از امید و انرژی را آغاز کرد. در سال جدید می‌توان وقت بیشتری را با خانواده گذراند، به مکان‌های جدید مسافرت کرد، کار‌های خلاقانه انجام داد، به مطالعات وسعت بخشید، کار‌های نیمه‌تمام گذشته را به پایان رساند و خلاصه فعالیت‌هایی را آغاز کرد که منشاء تحول، تحرک و تلاش و سازندگی باشد.»
به گفته این مشاور خانواده و روانشناس، زندگی چندان طولانی نیست و باید از فرصت‌های زندگی بهترین استفاده را برد به همین دلیل اگر در سال گذشته دلی را غمگین کرده‌ایم، با کسی بی‌مهری کرده‌ایم، خواسته کسی را استجابت نکرده‌ایم و کار‌های نیمه‌تمام به جا گذشته‌ایم بهترین فرصت است که تلافی کنیم و با مهربانی و خلوص نیت به صله ارحام بپردازیم دست نیازمندان را بگیریم و خاطره‌ای خوب از خود به جا گذاریم.
خانمی که خود را «شکیبا» معرفی می‌کند و برای خرید به یک مرکز خرید مراجعه کرده در گفتگو با گزارشگر کیهان درباره برنامه‌های سال جدید می‌گوید: «امیدوارم که شروع سال جدید، شروع بسیار درخشان و مثبت برای همه ایرانیان باشد و به همه خواسته‌هایی که می‌خواهند برسد. البته رسیدن به هدف با مشکلات و موانعی همراه است که باید آن‌ها را کنار زد و با پشتکار و اراده‌ای محکم و استوار به سمت جلو حرکت کرد.»
وی اضافه می‌کند: «من هم مانند دیگر ایرانیان در شروع سال جدید و بر سر سفره هفت‌سین، سلامتی، تندرستی، اعتلا و سربلندی ایران و ایرانیان، کمرنگ شدن مشکلات اقتصادی را از خداوند متعال خواستار شدم و برای همه دعا کردم، دعا کردم که انشاءالله خداوند از مردم ایران محافظت کند و سال خوب و پر از موفقیت برای همه باشد.»
این خانم خانه‌دار همچنین می‌گوید: «در سال گذشته به دلیل اختلافات خانوادگی با چندین نفر از فامیل قطع رابطه کردیم که می‌خواهم در سال جدید این مشکل را حل و فصل نمایم و با وساطت برخی از بزرگان فامیل مصالحه و آشتی به وجود بیاید و کدورت‌ها از میان برود چرا که خداوند به صله ارحام و رابطه با فامیل و خویشان اهمیت زیادی می‌دهد.»
کارشناسان مسائل اجتماعی معتقدند برای داشتن یک زندگی خوب و ایده‌آل، افراد باید برنامه‌ریزی داشته باشند و نباید مسائل را به حال خود رها کنند و بگویند که هر آنچه پیش آید خوش آید بلکه باید با برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب کاری کنند که برنامه‌هایی مناسب برای اهداف خود در نظر گرفته شود.
به گفته این کارشناسان، افراد شاد و موفق، افرادی دقیق، با برنامه، مدیر و مدبر هستند و برای هر قدمی که برمی‌دارند از قبل برنامه‌ریزی کرده‌اند.
الگو و سرمشق فرزندان
خانواده کوچک‌ترین و در عین حال مهم‌ترین نهاد اجتماعی و رکن اساسی جامعه است که از پدر و مادر و فرزندان تشکیل شده است. فرزندان در این نهاد کوچک، اما مهم و اساسی یاد می‌گیرند که چگونه رفتار کنند، چگونه حرکت کنند، تلاش کنند و بر مشکلات زندگی غلبه نمایند. مسلماً فرزندان موفق در خانواده‌هایی رشد پیدا می‌کنند که از آموزش و برنامه‌ریزی مناسب از سوی والدین خود بهره‌مند باشند و صد البته که مشخص است والدین آن‌ها نیز انسان‌های موفقی در جامعه بوده‌اند.
«معصومه طاهریانپور» کارشناس مسائل اجتماعی در این باره می‌گوید: «در نهاد خانواده آموزش جایگاه بسیار بالایی دارد و نخستین مراحل آموزش و یادگیری در خانواده انجام می‌شود. در واقع فرزندان اولین مراحل یادگیری خود را از پدر و مادر می‌آموزند، پدری که اهل مطالعه، تفکر، دوراندیشی و ژرف‌بینی است امکان ندارد که فرزندی سطحی، بی‌نظم، بی‌سواد و کم‌دقت از خود به جای بگذارد و مسلماً تعالیم و آموزش‌های پدر یا مادر در روح و روان کودک تأثیر فراوانی می‌گذارد، یا به طور مثال مادری که هنرمند، خانه‌دار، آشپزی ماهر، کدبانو، منظم، تمیز و باانضباط باشد امکان ندارد که دختری سهل‌انگار، بی‌نظم و بی‌هنر تربیت کند البته نمی‌توان منکر استثنائات شد، اما قاعده عمومی بر این است که والدین بهترین الگو‌ها برای فرزندان خود هستند.»
وی اضافه می‌کند: «خانواده‌ها به دلیل تأثیر عمیقی که بر فرزندان خود می‌گذارند باید با رفتار و کردار خود الگوی خوبی برای جوانان و عزیزانشان باشند و از همان سال‌های اول کودکی، نظم، برنامه‌ریزی و مدیریت را به فرزندانشان بیاموزند.»
این کارشناس تصریح می‌کند: «من خانواده‌ای را می‌شناسم که به هنگام کنکور فرزندشان در هنگام تابستان حتی کولر هم روشن نمی‌کردند تا مبادا فرزندشان سرما بخورد و از درس خواندن غافل شود و گرمای هوا را تحمل می‌کردند تا پسرشان بتواند در کمال سلامتی درس بخواند و در کنکور قبول شود که اتفاقاً همین طور هم شد و فرزندشان در بهترین دانشگاه کشور و در یک رشته بسیار مهم پذیرفته شد. این مسئله نشان می‌دهد که نوجوان این خانواده اهمیت درس خواندن را دریافته و درک کرده که پدر و مادرش تا چه اندازه به درس خواندن و موفقیت او اهمیت می‌دهند تا جایی که حاضرند گرما را تحمل کنند. اما فرزندشان دچار بیماری و سرماخوردگی نشود به همین دلیل چنین فرزندی مسلماً خوب درس خواهد خواند و به موفقیت‌های عالی هم دست پیدا خواهد کرد.»
تقویت روحیه انعطاف‌پذیری
برنامه‌ریزی اهداف سال جدید نیاز به بررسی و تجدید نظر در تجربیات سال گذشته دارد و هر شخصی در شروع سال جدید می‌تواند خود را در بوته آزمایش قرار دهد و نسبت به کار‌های گذشته تفکر و تأمل نماید برای این منظور افراد باید دارای روحیه انعطاف‌پذیری باشند و از تکبر، تک‌روی، خودخواهی و غرور دست بردارند و واقعاً کار‌های خود را مورد ارزیابی قرار دهند.
یک استاد دانشگاه در این زمینه می‌گوید: «توانمندی‌ها و شرایط افراد با یکدیگر متفاوت است و هر کسی برنامه زندگی خود را بهتر می‌تواند درک کند و برای آن پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهد به طور مثال یک فرد کاسب و بازاری شرایط خاص اقتصادی را می‌سنجد و با توجه به آن برای سال جدید کاری خود برنامه‌ریزی می‌کند یا یک مهندس عمران در برنامه‌ریزی سال جدید خود و احداث پروژه‌های ساختمانی و... به قیمت مصالح توجه می‌کند، شرایط بازار را ارزیابی می‌کند و سپس به تصمیم‌گیری می‌پردازد که در سال جدید چه برنامه‌هایی را دنبال کند.»
وی اضافه می‌کند: «در هر حال همه افراد با در نظر گرفتن معیار‌ها و شرایط زندگی خود باید برنامه‌ریزی کنند و پیش‌بینی‌های لازم را داشته باشند. یعنی در واقع نوعی آینده‌نگری هم انجام دهند و زمان‌های پیش‌بینی نشده، حوادث احتمالی و برنامه‌های غیر منتظره را در فهرست برنامه‌ریزی خود قرار دهند تا به هنگام رو به رو شدن با آن‌ها دستپاچه نشوند و بر زندگی خود مسلط باشند.»
به گفته این استاد دانشگاه، داشتن هدف‌های بزرگ و ایده‌های آرمانی در افراد شوق و اشتیاق زیادی ایجاد می‌کند، اما این اهداف نباید آنقدر بزرگ و دست‌نیافتنی باشد که فرد را ناامید و مأیوس نماید و در او احساس درماندگی و ضعف کند.
در برنامه‌ریزی اهداف برای سال جدید باید به تجربیات گذشته بهاء داد و از آن‌ها درس گرفت، چرا که برخی از تجربیات ممکن است تلخ باشد و چندان موفقیت‌آمیز نباشد، اما انسان در نتیجه همین تلخ و شیرین‌های زندگی است که تجربه به دست می‌آورد و کامل می‌شود، شکوفایی، رشد، تکامل و آگاهی با بازنگری در کارنامه اعمال گذشته شکل می‌گیرد و انسان‌هایی می‌توانند پله‌های ترقی و پیشرفت را طی کنند که از تکبر و خودخواهی دوری کنند و واقعیات زندگی را پیش رو داشته و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهند.
«ژان پل سارتر» می‌گوید: «انسان مجموعه‌ای از آنچه دارد نیست بلکه مجموعه‌ای است از آنچه هنوز نیست و ندارد، اما می‌تواند باشد و داشته باشد.»
