رضا ملک زاده با اشاره به اینکه میزان اهدای کبد از بیماران مرگ مغزی در ایران یک رکورد شگفت انگیز، بی نظیر و قابل تقدیر است افزود: از مجموع پیوند کبد انجام شده در ایران، ۵ هزار و ۱۶۶ مورد مربوط به بالغین و یکهزار و ۱۳۵ مورد مربوط به کودکان بوده است.
رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، سپس به تعداد پیوند کبد انجام شده به تفکیک ۹ مرکز فعال کشور اشاره کرد و گفت: سهم شیراز با بیش از دو دهه سابقه فعالیت، ۴۸۷۱ پیوند، مرکز اول تهران- بیمارستان امام خمینی ۸۵۰ پیوند، مرکز دوم تهران - بیمارستان طالقانی ۱۶۰ پیوند، مشهد ۲۶۱ پیوند، کرمان ۶۲ پیوند، اصفهان ۷۰ پیوند، اهواز ۱۱ پیوند، رشت ۱۰ پیوند و تبریز ۶ پیوند بوده و البته درصد موفقیت هر یک از این مراکز در پیوند کبد کودکان و بزرگسالان متفاوت است.
شیراز، قلب تپنده «پیوند کبد اهداکنندگان زنده» در ایران
ملک زاده با تاکید بر این که کبد قابل پیوند افراد زنده، صرفا از بستگان درجه اول فرد بیمار دریافت می‌شود، افزود: طی دو دهه گذشته، ازبین ۹ مرکز فعال کشور، فقط مرکز پیوند اعضای شیراز، پیوند کبد از اهداکنندگان زنده که جراحی بسیار دشوار و پیشرفتهای است، داشته و شمار آن به ۴۸۲ مورد می‌رسد و باقی مراکز، پیوند کبد از اهداکننده زنده نداشته اند.
گروه سنی که بیشترین پیوند کبد در ایران را داشته اند
ملک زاده با بیان اینکه یکی از مهمترین پرسش‌هایی که درمورد تمام بیماری ها، پراهمیت جلوه می‌کند، گروه‌های سنی درگیر آن بیماری است درباره سن گیرندگان کبد پیوندی در ۹ مرکز فعال ایران گفت: نتایج مطالعه ما نشان می‌دهد طی دو و نیم دهه گذشته، گروه سنی ۴۶ تا ۵۵ سال بیشترین پیوند کبد را با سهم حدود ۲۰ درصدی داشته اند و سپس، افراد سنین ۳۶ تا ۴۵ سال، ۲۶ تا ۳۵ سال، کمتر از ۱۲ سال، ۵۶ تا ۶۵ سال، ۱۹ تا ۲۵ سال، ۱۲ تا ۱۸ سال، و بالای ۶۵ سال قرار دارند.
رکورد بی نظیر ایران در شانس بقای ۲۰ ساله دریافت کنندگان کبد پیوندی
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران شانس بقای یک، ۵ و ۱۰ ساله بالغین دریافت کننده کبد پیوندی را به ترتیب ۸۵ درصد، ۷۷ درصد و ۷۱ درصد و بقای یک، پنج و ۱۰ ساله را برای اطفال دریافت کننده کبد، ۷۶ درصد، ۶۷ درصد و ۵۶ درصد اعلام کرد و گفت: به طور کلی، طی یک دوره ۲۰ ساله، ۷۷.۴ درصد بیماران پیوند شده به حیات خود ادامه داده اند که این رکوردی بی نظیر برای انجام پیوند کبد طی دوره بیست ساله در دنیا محسوب می‌شود.
بیشترین علل پیوند کبد با استناد به نتایج ۹ مرکز فعال در ایران
نویسنده مطالعه «پیوند کبد در ایران» با استناد به نتایج این مطالعه در خصوص شاخص‌ترین علل پیوند کبد انجام شده در بین بزرگسالان و کودکان در ۹ مرکز فعال کشورگفت: هپاتیت بی، کریپتوژنیک (بیماری با بیشترین علت کبد چرب)، التهاب مجاری صفراوی، هپاتیت اتوایمیون، هپاتیت سی، کارسینوم سلول‌های کبدی، بیماری ویلسون (نوعی اختلال ارثی در متابولیسم)، کلیگلر نجار (فقدان آنزیم‌های لازم برای ترشح صفرا از کبد)، هپاتیت ناشی از کبد چرب غیرالکلی و سیروز اولیه صفراوی مهمترین عوامل بروز نارسایی کبد و در نهایت پیوند کبد بزرگسالان در شش مرکز مجری برنامه پیوند کبد بوده است.
وی از انسداد صفراوی، بیماری ویلسون، کلستاز داخل کبدی ارثی، کریپتوژنیک (بیماری با بیشترین علت کبد چرب)، تیروزینمیا (ناهنجاری متابولیک مادرزادی)، هپاتیت اتوایمیون، کلیگلر نجار (فقدان آنزیم‌های لازم برای ترشح صفرا از کبد)، هیپرکلسترولمی (بالا بودن چربی خون)، هپاتیت نوزادی، التهاب مجاری صفراوی به عنوان مهمترین عوامل پیوند کبد کودکان در مراکز پیوند کبد ایران نام برد.
مهمترین علل نارسایی کبد در ایران
ملک زاده مهمترین علل نارسایی کبد و مرگ زودرس ناشی از آن را هپاتیت بی و سی دانست و گفت: در حال حاضر یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در ایران ناقل هپاتیت بی و ۳۰۰ هزار نفر ناقل هپاتیت سی هستند.
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، سیروز کبدی را یکی از مهمترین آثار و عوارض ابتلا به هپاتیت بی، هپاتیت سی و کبد چرب غیرالکلی در صورت عدم درمان برشمرد و گفت: متاسفانه سهم سیروز کبدی ناشی از کبد چرب غیرالکلی که عمدتا به دلیل پرخوری، بی تحرکی و چاقی در ایران رخ می‌دهد، رو به افزایش است.
سهم عوامل تشخیصی در افزایش پیوند کبد ناشی از هپاتیت‌های ویروسی
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، به نکته مهمی در زمینه وقوع نارسایی کبد حاصل از هپاتیت‌های ویروسی اشاره کرد و گفت: تعداد قابل توجهی از پیوند کبد انجام شده در ایران به علت نارسایی کبدی ناشی از هپاتیت‌ها بوده است که متاسفانه به علل «تشخیص دیر و درمان دیرهنگام» یا «تشخیص زود، اما درمان دیرهنگام ناشی از مشکلات محل سکونت و عدم امکان دسترسی به مراکز خدمات تخصصی پیوند کبد» بروز کرده است؛ هر چند که تاثیر تاخیرات بالقوه در یافتن کبد قابل پیوند از سوی اهدا کنندگان که ناشی از شرایط دشوار این نوع پیوند است را نمی‌توان در تعلل بیماران برای اقدامات پیوند نادیده گرفت.
مرگ زودرس بیش از نیمی از مبتلایان بیماری‌های مزمن کبدی در کشور
به گفته رییس انجمن گوارش و کبد ایران، بیماری‌های مزمن کبدی جزو عوامل مهم مرگ‌های زودرس در ایران است؛ به طوری که ۶۴ درصد افرادی که بر اثر این بیماری‌ها در کشور فوت می‌کنند، کمتر از ۷۰ سال دارند و ۲۲ درصد آن‌ها زیر ۵۰ سال هستند و دچار مرگ خیلی زودرس می‌شوند!
مرگ ۵۴۰۰ ایرانی بر اثر بیماری‌های مزمن کبد طی سال گذشته
وی به تازه‌ترین آمار مرگ‌های ناشی از نارسایی کبد هر دو جنس در ایران طی سال ۹۶ اشاره کرد و گفت: در سال گذشته، ۵ هزار و ۴۰۰ نفر در کشور، بر اثر بیماری‌های مزمن کبدی جان خود را از دست دادند که از این مجموع، ۴ هزار شامل ۳ هزار فرد (۵۶ درصد) زیر ۷۰ سال و ۱۰۰۰ فرد (۱۹ درصد) زیر ۵۰ سال بوده و دچار مرگ زودرس و خیلی زودرس شدند.
کبد ایرانی‌ها با چاقی و بی تحرکی چرب‌تر شده است
دکتر ملک زاده، با هشدار نسبت به روند شیوع چاقی در ایران، آن را یک عامل خطرمهم برای بروزکبد چرب دانست و گفت: متاسفانه سهم کبد چرب در بروز ابتلا به نارسایی‌های مزمن کبدی در ایران در حال افزایش است و به جرآت می‌توان گفت: کاهش پرخوری و افزایش تحرک، دو نیاز بسیار ضروری برای سلامت کبد ایرانیان است.
اهمیت کنترل اضافه وزن به حدی است که به گفته دکتر ملک زاده، آسیبی که چاقی به کبد می‌زند بیشتر از آسیب هپاتیت سی به کبد است، تا آن جا که بخشی از درمان مبتلایان بیماری‌های مزمن کبدی، داروست و بخش دیگر، درمان چاقی در افراد دارای اضافه وزن است.
افزایش شمار واحد‌های شناسایی بیماران مرگ مغزی به ۵۳ واحد و ثبت رکورد بی نظیر در اهدای کبد
ملک زاده، معاون وزیر بهداشت نیز در ادامه تشریح دستاورد‌های ایران برای اوجگیری «پیوند کبد» گفت: ما اکنون شاهد افزایش قابل توجه مراکز شناسایی بیماران مرگ مغزی به ۵۳ واحد هستیم و این تلاش سبب شده که ۹۰ درصد پیوند کبد در کشور با اهدای بیماران مرگ مغزی صورت گیرد و ۷۰۰ مورد اهدای کبد سالانه بیماران مرگ مغزی را شاهد باشیم که این یک رکورد بی نظیر در جهان است. افزایش دسترسی به اهدا کنندگان متوفی کبد، همچنین دستیابی به اهداکنندگان متوفی کلیه برای بیماران نیازمند و در نهایت کاهش فشار ناشی از شرایط بر اطرافیان زنده فرد بیمار برای پیوند کلیه را به دنبال داشته است.
ایجاد نظام ثبت بیماران نیازمند پیوند کبد
ایجاد نظام ثبت بیماران نیازمند پیوند کبد، اقدام دیگر ایران بوده است که به گفته رییس انجمن گوارش و کبد ایران، کمک موثری به سازماندهی بهتر توزیع کبد پیوندی بر اساس نیاز مناطق مختلف کشور کرده است.
افزایش دسترسی تمام بیماران نیازمند به خدمات پیوند کبد
ملک زاده، معاون وزیر بهداشت نیز معتقد است درحالیکه اکنون تقریبا ۹۵ درصد جمعیت ایران شامل کشاورزان، کارگران، کارمندان دولت و سایر اقشار جامعه، تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار دارند، نظام سلامت ایران موجب کاهش اختلاف در میزان دسترسی بیماران طبقات مختلف اجتماعی و اقتصادی در دسترسی به خدمات پیوند کبد شده است.
وی گفت: وزارت بهداشت همچنین تلاش گسترده‌ای را برای پوشش صد درصدی هزینه بستری بیماران مرگ مغزی اهداکننده عضو و نیز پوشش کامل بیمه‌ای و حمایت‌های مالی و تجهیزاتی بسیار مناسب از صد‌ها بیمار نیازمند پیوند کبد انجام داده است.
معاون وزیر بهداشت، در همین زمینه به تاسیس بزرگترین بیمارستان خیریه فوق تخصصی پیوند اعضای خاورمیانه اشاره کرد و گفت: انگیزه‌های عالی برای نجات جان بیماران نیازمند پیوند کبد در ایران سبب تاسیس بیمارستان خیریه فوق تخصصی پیوند اعضا «بوعلی سینا» واقع در صدرای شیراز به عنوان بزرگترین بیمارستان پیوند اعضای خاورمیانه شد؛ به طوری که تمام پیوند‌های شیراز هم اکنون در این بیمارستان انجام می‌شود که ۹۰ درصد هزینه‌های ساخت آن را خیرین و بیماران بهبود یافته پس از پیوند کبد، پرداخت کرده اند.
کاهش هزینه سفر‌های طولانی مدت برای پیوند کبد
رییس انجمن گوارش و کبد ایران، خاطرنشان کرد: از سویی دیگر، افزایش تعداد برنامه‌های پیوند کبد و توسعه آن در مناطق مختلف ایران، کاهش نیاز به سفر‌های طولانی مدت برای پیوند کبد و مراقبت‌های پزشکی پس از آن را به همراه داشته است.
پیشرفتهای بین المللی ایران در خدمات پیوند کبد
ملک زاده، پیشرفتهای ایران در پیوند کبد را منحصر به خدمات ملی ندانست و تاکید کرد: مرکز پیوند اعضای شیراز، خدمات پیوند کبد را به خارج از مرز‌ها از جمله کشور‌های منطقه و آسیا: عراق، سوریه، لبنان، تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، آذربایجان و ... نیز توسعه داده و ضمن انجام عمل‌های پیوند کبد بیماران، آموزش جراحان و کارکنان، در تاسیس مراکز پیوند کبد این کشور‌ها نقش بسیار موثری ایفا کرده است.
