سیدپرویز فتاح رئیس کمیته امداد می‌گوید در ماه‌های اخیر و با افزایش نرخ تورم، میزان مراجعات شهروندان به کمیته امداد ۵۰ درصد افزایش یافته است.
او که صف پشت نوبتی جهیزیه و وام ضروری مددجویان را به صفر رسانده از برنامه ریزی برای اختصاص ۲ نوبت سبد کالا به نیازمندان تا پایان سال خبر می دهد و معتقد است، اعتبار مربوط به مددجویان در بودجه سال ۹۸ باید متناسب با نرخ تورم و افزایش حقوق کارمندان در نظر گرفته شود.
* به تازگی مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی یک نوبت سبد کالا گرفتند و صحبت از اختصاص دو نوبت دیگر سبد کالا به این اقشار در میان است. این دو نوبت سبد کالا چه زمانی ارائه می شود؟
- بر اساس توافق وزارت رفاه و سازمان هدفمندی، در مرحله اول به تمام افراد تحت پوشش و پشت نوبتی کمیته امداد بسته حمایتی کالا اختصاص داده شد و برای کارمندان دولت نیز به طور متوسط ۲۰۰ هزار تومان پول واریز شد.
با توجه به اینکه درخواست ما این بود که تا پایان سال چند نوبت پرداخت سبد کالا تکرار شود، بر همین اساس نامه ای به رئیس جمهور نوشتیم تا حداقل دو نوبت به افراد تحت پوشش و پشت نوبت تا پایان سال سبد کالا بدهیم.
دو میلیون و ۷۰ هزار خانوار تاکنون سبد کالا را دریافت کرده اند. خانواده های یک نفره ۱۰۰ هزار تومان و خانواده های ۵ نفره و بالاتر نیز ۳۰۰ هزار تومان سبد کالا می گیرند که به طور متوسط میانگین پرداختی ها ۲۰۰ هزار تومان است. نیمه دوم دی ماه و نیمه اسفندماه زمان پرداخت سبدهای مرحله دوم و سوم است.
* طی چند ماه اخیر حدود ۶۰۰ هزار خانوار جدید تحت پوشش خدمات بهزیستی قرار گرفتند. منابع مالی این خدمات از کجا تامین می شود؟ آیا روند پوشش های جدید در سال آینده ادامه خواهد داشت؟
- ما امسال تکلیف پشت نوبتی ها را مشخص کردیم و بر اساس تبصره ۱۴ و با اختصاص اعتباری ویژه ۶۲۰ هزار خانواده وارد چرخه دریافت مستمری شدند و به دلیل اینکه این تبصره در بودجه ۹۸ مجدداً تکرار شده، به همین دلیل پرداخت مستمری به این خانواده ها در سال آینده متوقف نمی شود.
با توجه به اینکه دولت ردیف اعتباری تبصره ۱۴ را برای سال آینده تثبیت کرده است، حداقل این است که همین روند در سال آینده نیز ادامه پیدا کند و اگر بخواهیم تعداد افراد تحت پوشش را افزایش دهیم، باید اعتبار و منابع را زیاد کنیم که آن نیز نمی شود و باید مجلس در این خصوص دست به کار شود.
طی ۶-۷ ماه اخیر با توجه به بالارفتن ناگهانی نرخ تورم به اقشار مختلف به خصوص ضعیف فشار وارد شد و همین باعث افزایش ۵۰ درصدی مراجعات به کمیته امداد و همچنین افزایش خدمات موردی ما شد.
* بیشترین درخواست مراجعان به کمیته امداد در ماه‌های اخیر به چه مواردی مربوط می شود؟
- مشکلات اخیر باعث شد که هم از صندوق ولایت و هم از بودجه کمیته امداد در جهت پرداخت وام ضروری به نیازمندان و افراد تحت پوشش اقدام کنیم و در همین راستا ۸۰۰ میلیارد تومان وام ضروری پرداخت کردیم و در حال حاضر برای پرداخت وام ضروری، فردی در صف نداریم.
مبلغ وام ضروری ۲ تا ۵ میلیون تومان است که همچنین پرداخت جهیزیه نیز از دیگر اقداماتی بود که طی ماه های اخیر انجام شد که حدود ۹۰ هزار نفر پشت نوبت بودند و در سال جاری تاکنون به همه آنها خدمات جهیزیه را ارائه دادیم.
در حال حاضر خانواده و یا فردی پشت نوبت دریافت مستمری نداریم و بیشترین مراجعات ما طی چند ماه اخیر که حدود ۲۵ درصد می شود، در بخش درمان و بیمارستان بوده است.
پرداخت اجاره خانه و وام از دیگر مواردی بود که مراجعات زیادی به ما انجام شد. با توجه به افزایش قیمت های اجاره خانه و رهن، مددجویان ما از عهده پرداخت آن بر نمی آمدند به همین دلیل با مراجعه به کمیته امداد، خواستار تامین بخشی از این اجاره و یا رهن می شدیم و توانستیم این کمکها را به روز کنیم.
* بسیاری کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی اقتصادی مبلغ وام خوداشتغالی باید افزایش یابد زیرا با رقم فعلی تولی شغل پایدار ممکن نیست برای این موضوع فکری کرده اید؟
- ببینید کمک ها و بودجه دولتی، صرف پرداخت مستمری می شود و برای اختصاص وام به مددجویان، ردیف های اعتباری ویژه ای تخصیص داده شده است که یکی از آنها از طریق شورای پول و اعتبار است که در حال حاضر ۲۰ میلیون تومان از این صندوق به مددجویان وام پرداخت می شود که البته به رئیس جمهور نامه نوشته ایم و خواستار افزایش مبلغ وام بودیم که امیدواریم تصویب و سقف وام به ۵۰ میلیون تومان برسد که البته در شورای فرعی شورای پول به تصویب رسیده است.
البته مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که در حال حاضر برای ۲۰ میلیون تومان وام، بانک ها یک ضامن می خواهند اما چنانچه به ۵۰ میلیون تومان برسد، به طور حتم تعداد ضامن ها به بیش از ۲ نفر می رسد که در این صورت اقشار ضعیف با مشکل مواجه می شوند. صندوق امداد ولایت هم تحت ضوابط بانک مرکزی عمل می کند و نمی تواند تعداد ضامن ها را کم کند.
از محل تبصره ۱۶ نیز ۱۴۰۰ میلیارد تومان برای پرداخت وام قرض الحسنه به مددجویان موافقت شده که با همکاری بانک ها طی ۸ ماه بیش از ۹۰ درصد این مبلغ جذب شده است و سال گذشته نیز همین مقدار جذب شد که سقف این وام نیز ۲۰ میلیون تومان بود از بانکهای مختلف است که بانک مرکزی سهمیه داده است.
۷۰ هزار نفر با این شرایط می توانند از وام قرض الحسنه بهره مند شوند. البته برخی نیز متقاضی دریافت وام ۱۰ و یا ۱۵ میلیون تومانی هستند که در این صورت تعداد بیشتری مشمول وام خواهند شد.
از منابع امداد نیز ۵۰۰ میلیارد تومان برای پرداخت وام به مددجویان اختصاص داده ایم که در این شرایط نیز ۲۵ تا ۳۰ هزار نفر می توانند از صندوق امداد ولایت وام بگیرند.
همچنین از محل برداشت ۱.۵ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی نیز با موافقت مجلس، ۲۵۰۰ میلیارد تومان برای پرداخت وام به مددجویان کمیته امداد اختصاص داده شده است و اگر این اعتبار امسال جذب نشد، سال آینده نیز قابل استفاده است.
سقف این وام ۵۰ میلیون تومان و متوسط ۲۵ میلیون تومان است و در مجموع از منابع مختلف تعداد افرادی که در سال جاری می توانند وام بگیرند، ۲۰۰ هزار نفر خواهند بود. علی رغم اینکه امسال سال سختی برای ما بود، اما توانستیم در پرداخت وام به مددجویان رکورد بزنیم و سال خوبی خواهد شد.
* چه تعدادی از مددجویان در حال حاضر پشت نوبت نوبت دریافت وام اشتغال هستند؟
- بخشی از جامعه هدف ما را سالمندان (یک میلیون و ۳۰۰ هزار فرد بالای ۶۰ سال)، کودکان (۱۰۰ هزار نفر)، دانشجویان (۷۲ هزار نفر) و بخش دیگر را از کارافتادگان و زنان سرپرست خانوار تشکیل می دهند که این افراد توانایی کار ندارند و ما باید شرایطی را برای آنها فراهم کنیم که بتوانند از حداقل های زندگی برخوردار شوند. به همین دلیل این افراد نیاز به وام اشتغال ندارند و باید در زمینه های دیگر آنها را تامین کنیم.
دود یک میلیون نفر متقاضی دریافت وام شناسایی شده اند که در سال جاری ۲۰۰ هزار نفر آنها وام می گیرند و مابقی که حدود ۸۰۰ هزار نفر می شوند، پشت نوبت دریافت وام برای سالهای بعد خواهند ماند که البته بخشی از ۶۰۰ هزار خانواری که امسال به تعداد تحت پوششی ها اضافه شده اند نیز شرایط دریافت وام را خواهند داشت که به این تعداد اضافه می شود.
* کمیته امداد توانسته در چند سال اخیر اعتماد مردمی را بازیابی کند. این سرمایه اجتماعی ایجاد شده تا چه جد در اعداد و ارقام خودش را نشان می دهد؟
- به نکته خوبی اشاره کردید؛ از ابتدای سال جاری تاکنون متوسط کمک های مردمی ۳۵ درصد رشد داشته که البته در بخش طرح اکرام این کمک ها به بیش از ۵۰ درصد افزایش، رسیده است.
علی رغم مشکلات چند ماه اخیر کشور و مردم، خیرین کمک های خوبی به ما داشته اند و نه تنها این کمک ها کم نشد بلکه افزایش نیز یافت. البته باید بگوییم برخی از نذرهایی که نیکوکاران به کمیته امداد می کنند فقط در جهت نیت خیرین هزینه می شود و نذرهایی مانند اختصاص تعدادی از درختان در باغات خرما، پسته، سیب و کیوی به نیازمندان امداد صورت گرفته است که محصول این درختان برای نیازمندان اختصاص پیدا می کند. همچنین در سال جاری بش از ۴۰۰ میلیارد تومان از زکات در جهت کمک به نیازمندان اختصاص پیدا می کند.
* یکی از مواردی که در سال های گذشته موجب شبهه در کمک های مردمی شده بود، موضوع ارسال کمک های مردمی به خارج از کشور بود. در این مورد به طور شفاف بیان می کنید که آیا صدقات مردم در خارج از کشور هزینه می شود یا خیر؟
- در سطح دنیا، خیریه هایی مانند کمیته امداد که در سطح ملی فعالیت می کنند در سطح بین المللی نیز فعال هستند و در دنیا نیز اینگونه است که این یک برند و اعتبار است. البته در خارج از کشور نگاه شرعی مانند زکات و صدقات و غیره ندارند و این مختص ایران است و آنها دستشان بازتر است برای جابجایی کمکها .
دقه و یا زکات یک شهر فقط در همان شهر باید هزینه می شود. ما در کشور فقط می توانیم زکات و صدقات را بر اساس نیات خیرین فقط در کشورمان و در استان های مختلف که آنها اعلام می کنند هزینه کنیم. به عنوان مثال فردی در تهران به یک یتیم دو میلیون تومان می دهد و به یتیم دیگر در یک استان دیگر ۸۰ هزار تومان و ما مجاز نیستیم که این مبالغ را جابجا کنیم و به دیگری بدهیم و باید آداب کمک ها رعایت شود و امانتدار مردم هستیم.
ما حق جابجایی نیت های مردم را شرعا در انفاقات نداریم. مردم برای نیت هایشان برای ما شرط می گذارند و ما نیز حق جابجایی آنها را نداریم و این موضوع در داخل کشور قابل انتقال نیست، چه برسد به اینکه بخواهیم آن را از کشور خارج کنیم. اما در برخی از موارد مانند روز قدس و در نماز جمعه و... صندوق هایی برای کمک به فلسطین، یمن، عراق و لبنان قرار دارد که مردم خودشان به دلخواه به آنها کمک می کنند و ما موظف هستیم این کمک ها جمع آوری و به کشورهای مورد نظر انتقال دهیم.
البته کشورهایی مانند لبنان و عراق نیز به کمکهای ما نیاز ندارد و فقط از این مدل اسلامی استفاده می کنند. طرح و روش طرح اکرام فقط مربوط به کمیته امداد است و در هیچ کجای دنیا از آن استفاده نمی شود برندی است که مخصوص ما است.
البته صندوق هایی که در کشورهایی مانند عراق وجود دارد به اسم کمیته امداد است و خود آنها راه اندازی کرده اند و فقط مدل و تجربه ما به آنها منتقل شده است. مردم خود آن کشور به آنها کمک می کنند ما هیچ دخالتی نداریم، نه در جمع آوری و نه در توزیع. بلکه فقط تجربه برند و مدل امداد به آنها منتقل شده است و از آن استفاده می کنند.
* یکی از مواردی که به تازگی در کمیته امداد مورد توجه قرار گرفته، موضوع راه اندازی مراکز نیکوکاری در محلات با مشارکت کمیته امداد و مدیریت مردمی است. آیا قرار ایت این مراکز شعبات محلی کمیته امداد باشند؟
- درصدد این هستیم که کمیته امداد از نظر ساختار و سازمان بزرگ نشه و بخاطر همین می خواهیم بار اجرایی را بندازیم بر گردن دیگران و به منظور ساماندهی کمک های امداد در محلات و مناطق مختلف، مراکز نیکوکاری راه اندازی شده است تا در هر محل خیریه ها با همکاری مردم برای هدفمند شدن کمک ها و همچنین شناسایی نیازمندان، مراکز نیکوکاری را دایر کنند.۹۰ درصد مراکز نیکوکاری در جوار مساجد ساخته شده و هیئت امنای آنها نیز محلی است و اختیارانتخود را در مورد صدقات و زکات و ... به آنها واگذار شده است همچنین قصد داریم این مراکز را افزایش دهیم.
از طریق اقداماتی مانند واگذاری امور به مراکز نیکوکاری و خیرین که از توانمندی های محلی برای خود افراد محل انجام می شود، طی این چند سال هزینه هایمان در امداد پایین آمده و درآمد هایمان زیاد شده است، چرا که خیرین کمک ما هستند در حالی که درآمدهای ما بالا می رود و با این روش ها می توانیم خدمات بیشتری را برای نیازمندان و افراد تحت پوشش انجام دهیم و کار را با کمک خیرین و مراکز نیکوکاری تقسیم می کنیم.
با خیریه ها در حال هم افزایی هستیم مثلا یک خیریه در کار جهیزیه است و در این راستا آنها مبلغی را کمک می کنند می گذارند و ما نیز همان مبلغ کم می کنیم و مهم نیست که کار به اسم چه کسی انجام شود، مهم این است که رفع فقر در کشور صورت گیرد.
* شما همواره از همکاری دولت و مجلس برای تخصیص اعتبارات کمیته امداد تشکر کرده اید. در برخی محافل از این تقدیر و تشکرها تعبیر سیاسی هم شد در این خصوص توضیح میدید.
- تعبیر ما از کمک دولت سیاسی نبود در این دولت آمار و ارقام نشان دهنده واقعیت ها است و بر اساس چیزی که مشاهده می کنیم، مشخص شده که دولت تمام بودجه ای که برای ما تعیین شده بود را اختصاص داده است و با توجه به اینکه مسئولیت دولت ها در چارچوب بودجه است، این دولت به تعهدات خود عمل کرده اما برخی از دولت ها بوده اند که به تعهدات خود عمل نکرده بودند و دولت طی چند سال اخیر به ردیف های بودجه ما عمل کرده و تمامی آنها را اختصاص داده است.
تعبیر ما از اینکه عنوان کرده ایم حمایت های دولت از کمیته امداد خوب بوده، سیاسی نبوده است. به طوری که امسال نیز با گذشت ۸ ماه از سال ۱۰۰ درصد بودجه ما را که ۷ هزار میلیارد تومان است پرداخت کرده است. در حالی که دولت های دیگر تخصیص ها را کامل نمی دادند.
طی ۱۰ سال گذشته دریافتی مددجویان ما ثابت بود اما سرانجام با تصویب دولت و مجلس یک دفعه ۶۰ درصد رشد داشت و مستمری خانواده ۵ نفره به بالا در حال حاضر به ۵۴۰ هزار تومان رسیده است.
دولت یک قوه مجریه و تابع بودجه است و به مسئولیت بودجه ای خود عمل کرده و همچنین در سال جاری نیز تثبیت تبصره ۱۴ را عملیاتی کرد که همان ۷ هزار میلیارد تومان امسال را سال آینده نیز اختصاص دهد در حالی که این مبلغ ۳ سال قبل وجود نداشت و در مورد پرداخت وام به مددجویان نیز تعامل سازنده ای با دولت داریم. البته تورم امسال در پایین آوردن قدرت خرید مردم تاثیر زیادی داشت که به تبع مددجویان ما نیز استثناء نبودند و آسیب دیدند و تلاش ما و دولت این است که در ماه های باقی مانده سال دو مرحله دیگر سبد کالا را بگیرند که این نیز تصمیم دولت بوده و برای ۳ مرحله ۹۰۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است و اول هم به مددجویان ما اختصاص داند.
در مجموع گفتمان ما با دولت در چارچوب وظایف بودجه ای است و بریم تلاش کنیم در مجلس و دولت موارد بودجه را زیاد کنیم و خارج از آن کمکهای مردمی است باید بتوانیم در همه دولت ها این رویه را ترویج کنیم تا نیازمندان و افراد تحت پوشش بتوانند زندگی بهتری داشته باشند.
