شهر تهران یکی از شلوغ‌ترین پایتخت‌های جهان است و به دلیل ازدیاد جمعیت و تراکم خودرو‌ها در این منطقه، سطح آلودگی هوا و میزان ترافیک شهر تهران به عنوان یکی از کلانشهر‌های کشورمان به شدت بالا رفته است و به همین دلیل مدیریت شهری پایتخت چندین سال است که اقدام به اجرای طرح‌های محدودکننده تردد خودرو‌ها همچون طرح ترافیک و زوج و فرد کرده است.
از نیمه اردیبهشت ماه سال جاری بود که اجرای دور جدید طرح ترافیک در شهر تهران آغاز شد و بر مبنای آن شرایط تردد در محدوده طرح برای خودرو‌ها سخت گیرانه‌تر از سال‌های قبل شد. تغییراتی که در طرح ترافیک جدید اعمال شد، در ابتدا با نارضایتی و واکنش‌های مختلف مردم همراه شد، اما به مرور این تغییرات برای عموم مردم عادی شد و با هزینه‌های آن کنار آمدند.
در راستای شروع دور جدید طرح ترافیک، ثبت نام عموم متقاضیان اعم از دارندگان مجوز‌های سالانه دستگاه‌های اجرایی و خریداران روزانه طرح از ٢٨ اسفندماه سال گذشته شروع شد و متقاضیان خرید روزانه طرح باید پیش از اولین ورود خود به محدوده، باید یکبار در سامانه my.tehran.ir ثبت نام می‌کردند. البته این تغییرات محدود به اینجا نبود و هزینه‌های تردد در محدوده طرح ترافیک نیز بر اساس ساعات ورود و خروج به محدوده متغیر می‌شدند و بر مبنای مصوبات مربوط به این طرح جدید از روز‌های شنبه تا چهارشنبه تردد در محدوده طرح باید با پرداخت عوارض انجام می‌گرفت و فقط روز‌های پنجشنبه و جمعه و تعطیلات رسمی عموم مردم می‌توانستند آزادانه تردد کنند.
ناگفته نماند که گلایه‌های بسیاری از سوی مردم شد و این گلایه‌ها شامل هزینه‌های تردد در محدوده و گستره وسیع اجرای آن می‌شد و برخی نسبت به این مسئله معترض بودند که چرا به یکسری افراد خاص، طرح سالانه اختصاص می‌یابد. در نهایت با وجود همه مخالفت‌ها و موافقت‌هایی که با اجرای این طرح شد، بالاخره طرح ترافیک جدید به مرحله اجرا رسید و اقشار مختلف جامعه ملزم به اجرای آن شدند.
نقطه مقابل طرح ترافیک، طرح زوج و فرد بود و این طرح در محدوده‌های مشخصی از شهر تهران اجرایی شد و ساعات اجرای آن از ٦:٣٠ تا ١٩ بود و همچون طرح ترافیک، روز‌های پنجشنبه و جمعه و تعطیلات رسمی اعمال نمی‌شود و براساس آن افراد برحسب پلاک خودرو می‌توانند وارد محدوده شوند و افرادی که در محدوده زوج و فرد سکونت دارند، ملزم به رعایت آن شدند و فقط با پرداخت عوارض طرح ترافیک می‌توانستند تردد کنند، حتی اگر وارد محدوده طرح ترافیک نمی‌شدند که این یکی از نقایص جدی این طرح بود و این مسئله، صدای ساکنین این محدوده را درآورده بود.
در همین راستا و به علت ناعادلانه بودن شرایط اجرای طرح زوج و فرد، شهرداری تهران در سال گذشته پیشنهادی به شورای شهر تهران ارائه داد و تصویب شد، اما به دلیل تداخل با طرح ترافیک جدید اجرای آن به تعویق افتاد، اما حالا حذف محدوده زوج و فرد در مرحله اجرا قرار گرفته است و زمزمه‌های شروع آن به گوش می‌رسد. در همین راستا با علی پیرحسین لو، مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران به گفتگو پرداختیم تا از جزییات بیشتر این مصوبه آگاه شویم.
پیرحسین لو گفت: درباره محدوده زوج و فرد بهتر است در ابتدا به ارائه چند توضیح بپردازم تا مشخص شود که این طرح بر چه مبنایی مطرح شده است؛ اولین توضیح این است که محدوده زوج و فرد کارکرد خود را از دست داده و نه تنها تاثیری در کاهش ترافیک پایتخت ندارد بلکه باعث شده معابر خروجی و مرز محدوده زوج و فرد به شدت پرترافیک شود و تاثیر این محدودیت در شدت آلودگی هوا نیز بسیار مخرب برآورد شده است چرا که مطالعات نشان می‌دهد، بخشی از شهروندان که نیاز به تردد مستمر دارند، مجبور شدند خودرو دومی را خریداری کنند که پلاکی متفاوت با خودرو اولشان داشته باشد و معمولا با توجه به اینکه متوسط توان اقتصادی مردم بالا نیست، این خودرو‌های دوم، فرسوده و آلاینده هستند یا خودرو‌های دست دومی هستند که مورد استفاده قرار می‌گیرند و خودشان باعث گسترش آلودگی در شهر می‌شوند.
وی افزود: همچنین وضعیت فعلی طرح زوج و فرد کاملا ناعادلانه است چرا که پلاک‌های زوج، سه روز مجاز هستند در محدوده تردد کنند و خودرو‌های فرد، دو روز چرا که تردد در روز‌های پنج شنبه و جمعه برای همه پلاک‌ها آزاد شده و کسانی که متقاضی تردد در محدوده زوج و فرد در روز مخالف پلاک هستند، باید عوارض طرح ترافیک را پرداخت کند در حالی که ممکن است اصلا نیاز به ورود به محدوده طرح ترافیک نداشته باشند و صرفا در محدوده زوج و فرد تردد کنند.
مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران ادامه داد: مجموعه مطالعاتی که انجام شد و نظرخواهی‌هایی که از مردم انجام شد، نشان دهنده این بود که تمایل مردم به اینکه شرایط برابری در دسترسی به محدوده زوج و فرد ایجاد شود با اقبال بیشتری روبرو است و افراد تمایل دارند که هزینه کمی برای تردد در نظر گرفته شود؛ و شهروندان هزینه یک روزی که قصد تردد در محدوده زوج و فرد دارند را پرداخت کنند، اما اینطور نباشد که یک روز در هفته اگر قصد تردد دارند و مخالف پلاکشان است، مجبور شوند فقط برای اینکه میخواهند در محدوده زوج و فرد تردد کنند، چند برابر هزینه طرح ترافیک را پرداخت کنند.
وی اضافه کرد: حذف طرح زوج و فرد پیشنهادی بود که سال قبل نیز مطرح شد و مصوبه شورای شهر تهران را اخذ کرد، اما به علت اینکه همزمان با اجرای طرح ترافیک جدید بود به سال بعد به تعویق افتاد و قرار بر این شد تا امسال به اجرا گذاشته شود و براساس آن محدودیت زوج یا فرد برای همه خودرو‌ها برداشته شود و هر خودرویی در هر روزی بتواند در محدوده زوج و فرد تردد کند و در عوض، عوارضی که حدود یک سوم عوارض طرح ترافیک برآورد شده را با همان فرمول طرح ترافیک یعنی بسته به اینکه در ساعات اوج یا غیر اوج که این رقم تغییر می‌کند، توسط فرد پرداخت شود و در مقابل همه شهروندان مجاز و آزاد باشند که هر روزی که قصد تردد داشتند، بتوانند وارد محدوده زوج و فرد شوند و عوارضشان را در حساب شهروندی در “سایت تهران من” شارژ کنند و وارد محدوده شوند و به کارشان برسند نه اینکه شخصی یک روز به صورت رایگان و یک روز با هزینه طرح ترافیک وارد محدوده شود و نه اینکه بین پلاک‌های زوج و فرد تبعیضی وجود داشته باشد؛ نهایتا امیدواریم یک ترافیک همگن و غیر متراکم و غیر بحران زایی را داخل محدوده و معابر دور تا دور محدده زوج و فرد داشته باشیم.
شورای ترافیک اصل طرح زوج و فرد را پذیرفته است و مشکلی برای تصویب ندارد و تنها نرخ عوارض طرح زوج و فرد توسط شورای شهر تهران اعلام خواهد شد و با توجه به تعرفه طرح ترافیک در سال جاری قیمت پیشنهاد شده برای ورود به محدوده دوم طرح ترافیک (محدوده طرح زوج و فرد) از ۴ هزار و ۴۸۰ تا ۱۲ هزار تومان است. البته رقم تعرفه در سال آینده بر اساس نرخ تورم محاسبه می‌شود.
