نگاهی به ۱۲ باور رایج، اما غلط درباره سرماخوردگی و آنفولانزا

اگرچه سرماخوردگی و آنفولانزا بیماری‌های شایعی هستند، اما هنوز هم باور‌های غلطی در مورد آن‌ها وجود دارد، مثلا بسیاری از مردم تصور می‌کنند سرمای هوا باعث سرماخوردگی می‌شود یا اگر یک بار به آنفولانزا مبتلا شویم دیگر این بیماری را نمی‌گیریم. در ادامه به ۱۲ مورد از باور‌های رایج، اما غلط درباره‌ی سرماخوردگی و آنفولانزا می‌پردازیم.

۱- وقتی سردمان شود سرما می‌خوریم

حالا دیگر بسیاری از مردم می‌دانند که ویروس سرماخوردگی عامل ابتلا به این بیماری است. اما هنوز هم افراد زیادی هستند که به اشتباه تصور می‌کنند اگر در روز‌های سرد بدون لباس مناسب و کافی (یا با مو‌های خیس) بیرون بروند، سرما می‌خورند. احتمالا این تصور اشتباه از اینجا نشأت می‌گیرد که در ماه‌های سرد سال افراد بیشتری بیمار می‌شوند و البته این مسأله درست است، اما علت آن چیزی جز قرار گرفتن در مجاورت عوامل بیماری نیست. در فصل سرما مردم عموما زمان بیشتری را در فضا‌های بسته می‌گذرانند، به یکدیگر نزدیک‌تر هستند، دست‌های یکدیگر را لمس می‌کنند یا با سرفه و عطسه‌ی بیشتری در اطرافشان مواجه می‌شوند. حضور در هوای سرد تنها باعث می‌شود احساس سرما کنید (و شاید هم کمی دچار آبریزش بینی و چشم شوید)، اما شما را بیمار نمی‌کند.

۲- بعد از زدن واکسن آنفولانزا، به آنفولانزا مبتلا می‌شویم

ویروس‌های درون واکسن آنفولانزا کشته شده یا به بیان علمی‌تر «غیر فعال» شده اند، بنابراین این ویروس‌ها باعث بیماری نمی‌شوند. تزریق واکسن آنفولانزا ممکن است فقط علائمی شبیه به آنفولانزا در فرد ایجاد کند. در اغلب موارد، مردم عوارض جانبی تزریق این واکسن را با علائم شروع بیماری آنفولانزا اشتباه می‌گیرند. ویروس‌های تنفسی بسیار زیاد دیگری هم در محیط پیرامون ما وجود دارند که ممکن است بعد از تزریق واکسن آنفولانزا گرفتار آن‌ها شویم و اینطور به نظر برسد که علت آن تزریق واکسن بوده.

اما نوع استنشاقی واکسن آنفولانزا حاوی ویروس‌های زنده است. این ویروس‌ها تضعیف شده هستند، ولی نباید باعث بروز آنفولانزا شوند. واکسن استنشاقی آنفولانزا عوارض جانبی خفیفی مثل آبریزش و گرفتگی بینی، سرفه، لرز، خستگی و ضعف، گلودرد و سردرد دارد. این عوارض شدید نیستند و در مقایسه با علائم آنفولانزا، خیلی زود برطرف می‌شوند.

۳- وقتی سرما می‌خوریم نباید شیر بخوریم

خلط، ماده‌ی مخاطی غلیظ و چسبنده‌ای است که هنگام ابتلا به سرماخوردگی از پشت حلق جاری می‌شود. مصرف شیر ممکن است نسبت به مواقع عادی، غلظت خلط را بیشتر و گلو را حساس‌تر کند، اما باعث نمی‌شود بدن خلط بیشتری تولید کند. پزشکان توصیه می‌کنند هنگام ابتلا به سرماخوردگی محصولات لبنی‌ای مثل سوپ‌های خامه دار، بستنی، پودینگ یا شیر مصرف کنید، چون گلو درد را تسکین می‌دهند و کالری مورد نیاز بدن را تأمین می‌کنند.

اگر بعد از مصرف محصولات لبنی دچار التهاب سینوسی یا عفونت گوش می‌شوید، احتمالا مشکل شما آلرژی به مواد لبنی است. برای تشخیص دقیق علت این مسأله به پزشک مراجعه کنید.

۴- اگر تب نداشته باشیم، سرماخوردگی / آنفولانزای ما واگیردار نیست

بعد از ابتلا به سرماخوردگی، ۲ تا ۳ روز اول، این بیماری به شدت مسری است و تفاوتی ندارد در این مدت تب داشته باشید یا نه. گاهی افراد در آخرین روز‌های بیماری شان تب می‌کنند. مرحله‌ی سرایت ویروس سرماخوردگی معمولا بعد از ۷ تا ۱۰ روز به پایان می‌رسد.

در مورد آنفولانزا هم ممکن است یک روز قبل از آنکه علائم آنفولانزا ظاهر شوند در حالی که کاملا سالم به نظر می‌رسید و یا ۵ روز بعد از ظاهر شدن علائم، با یا بدون تب، ویروس آنفولانزا به دیگران را انتقال دهید. کسانی که سیستم ایمنی بدن شان ضعیف است، آنفولانزای آن‌ها ممکن است بیشتر از یک هفته مسری باشد.

۵- سرماخوردگی می‌تواند تبدیل به آنفولانزا شود

ویروس‌های متفاوتی عامل ایجاد سرماخوردگی و آنفولانزا هستند؛ بنابراین سرماخوردگی نمی‌تواند تبدیل به آنفولانزا شود. اگر به آنفولانزا مبتلا شدید، عامل آن ویروس آنفولانزا بوده نه وخیم‌تر شدن سرماخوردگی. این دو بیماری علائم مشابهی دارند و تشخیص آن‌ها با توجه به حال فرد مبتلا می‌تواند دشوار باشد، اما در مجموع آنفولانزا شدیدتر از سرماخوردگی است و علائم آن شدت بیشتری دارند مثل تب، بدن درد، خستگی مفرط و سرفه‌ی خشک. کسانی که به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند، بیشتر دچار آبریزش یا گرفتگی بینی می‌شوند. سرماخوردگی معمولا مشکلات جدی‌ای مثل ذات الریه، عفونت‌های باکتریایی یا بستری شدن به وجود نمی‌آورد.

۶- آنفولانزا بیماری جدی‌ای نیست

اغلب موارد ابتلا به آنفولانزا، نوع خفیف آن هستند که نیازی به مراقبت پزشکی یا مصرف دارو‌های ضد ویروس ندارد و کمتر از دو هفته به طور کامل برطرف می‌شود. با این حال، آنفولانزای فصلی یا دیگر انواع ویروس آنفولانزا را نباید دست کم گرفت، چون می‌توانند کشنده باشند. هر ساله هزاران نفر بر اثر ابتلا به آنفولانزا از دنیا می‌روند یا در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند. ذات الریه، برونشیت و عفونت‌های سینوسی و گوش‌ها از نمونه مشکلاتی هستند که بر اثر بیماری آنفولانزا به وجود می‌آیند. به علاوه، آنفولانزا می‌تواند باعث وخیم‌تر شدن بیماری‌های مزمن شود. برای مثال، افراد مبتلا به آسم ممکن است هنگام ابتلا به آنفولانزا دچار حمله‌های آسمی شوند و کسانی که دچار نارسایی احتقانی قلب هستند، ابتلا به آنفولانزا بیماری آن‌ها را وخیم‌تر کند.

گروه‌های پرخطر در خصوص بیماری آنفولانزا، کودکان زیر ۵ سال، افراد بالای ۶۵ سال، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن هستند. این افراد در صورت ابتلا به انفولانزا حتما باید به پزشک مراجعه کنند.

۷- دوری از افراد بیمار، تنها راه بیمار نشدن است

دوری از افراد بیمار فقط یکی از راه‌هایی است که به بیمار نشدن ما کمک می‌کند، نه تنها راه آن. به علاوه، ممکن است سرماخوردگی یا آنفولانزا را از کسی بگیرید که هنوز هیچ علائمی نداشته باشد (مورد ۴). کارشناسان بهترین راه پیشگیری از آنفولانزا را تزریق واکسن آنفولانزا می‌دانند.

با این حال، شستن دست‌ها را هرگز نباید فراموش کنید. همین کار ساده به پیشگیری از هر دو بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا کمک می‌کند. علاوه بر این، از تماس با افراد بیمار پرهیز کنید.

۸- اگر به آنفولانزا مبتلا شویم، از آن به بعد در برابر بیماری مصون خواهیم بود

شما فقط در برابر ویروس آنفولانزایی که به آن مبتلا شدید بلافاصله مصون می‌شوید، نه دیگر انواع ویروس آنفولانزا، ویروس سرماخوردگی یا ویروس عامل ذات الریه.

۹- اگر از آمپول می‌ترسیم، می‌توانیم از واکسن استنشاقی آنفولانزا استفاده کنیم

واکسن استنشاقی آنفولانزا تنها برای افراد ۲ تا ۴۹ سالی که باردار نباشند استفاده می‌شود. همانطور که پیشتر ذکر شد، واکسن‌های استنشاقی حاوی ویروس‌های زنده‌ی آنفولانزا هستند. اما افرادی هستند که شرایط استفاده از واکسن آنفولانزا با ویروس‌های زنده را ندارد:

کسانی که ریسک آنکه در اثر آنفولانزا دچار مشکلات دیگری شوند در آن‌ها بالا است، از جمله افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی مزمن مثل آسم یا بیماری مجاری تنفسی تحریک پذیر، افراد مبتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت یا نارسایی کلیوی و یا افراد مبتلا به بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند یا کسانی که دارو‌های مصرفی شان می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند
کودکان زیر ۵ سالی که مکررا سابقه‌ی با خس خس نفس کشیدن داشته اند
کودکان یا نوجوانانی که آسپیرین مصرف می‌کنند
زنان باردار
کسانی که آلرژی شدیدی به تخم مرغ دارند یا افرادی که به هر یک از عناصر واکسن‌های استنشاقی حساسیت دارند

برای آنکه بدانید چه نوع واکسنی مناسب شما است به پزشک مراجعه و او را از سوابق پزشکی خود مطلع کنید.

۱۰- اگر جلوتر واکسن آنفولانزا را نزنیم، زدن آن دیگر بی فایده است

هیچوقت برای تزریق واکسن آنفولانزا دیر نیست. فصل شیوع آنفولانزا اغلب در اواسط زمستان به اوج می‌رسد، اما ممکن است تا اواسط بهار هم ادامه پیدا کند، بنابراین تا زمانی که واکسن موجود باشد، زدن آن هرگز دیر نیست.

۱۱- لازم نیست هر سال واکسن بزنیم

ویروس‌های آنفولانزا هر سال تغییر می‌کنند. به همین دلیل است که در طول زندگی تان بار‌ها به آنفولانزا مبتلا می‌شوید. مصونیتی که با ابتلا به آنفولانزا در برابر یک نوع ویروس آن در بدن ایجاد می‌شود، در برابر دیگر انواع ویروس آنفولانزا کارساز نیست. بنابراین، واکسن آنفولانزایی هم که سال قبل زدید ممکن است از شما در برابر انواع جدیدتر ویروس‌های این بیماری محافظت نکند. به همین دلیل هر سال باید واکسن جدیدی بزنید. علت دیگر این مسأله این است که بعد از ترزیق واکسن، با گذشت زمان از میزان مصونیتی که در بدن ایجاد شده کم می‌شود؛ بنابراین بعد از گذشت یک سال ممکن است این مصونیت به قدری کم شده باشد که دیگر از شما در برابر بیماری آنفولانزا محافظت نکند.

۱۲- دارو‌های مخصوص آنفولانزا، سرماخوردگی را هم خوب می‌کند

دارو‌های ضد ویروس آنفولانزا تنها روی ویروس هاس آنفولانزا اثر دارند. این دارو‌ها کمکی به تسکین علائم سرماخوردگی یا دیگر بیماری‌های شبیه به آنفولانزا که عاملی غیر از ویروس‌های آنفولانزا دارند نمی‌کنند. به علاوه، اگر در فکر آن هستید که باقیمانده‌ی دارو‌های آنفولانزای خود را به کس دیگری بدهید که ظاهرا به آنفولانزا مبتلا شده، باید بدانید که این کار کاملا اشتباه است. در حقیقت هرگز نباید دارو‌هایی که برای شما تجویز شده اند را به کس دیگری بدهید. تنها پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا شخصی مبتلا به آنفولانزا است و چه نوع داروی آنفولانزایی به او کمک می‌کند.