با آغاز فصل پاییز و بازگشایی مدارس، یکی از مسائلی که مبتلابه دانش‌آموزان و والدین آنها می‌شود «ایاب و ذهاب» دانش‌آموزان است.
اغلب، دانش‌آموزانی که مدارس آنها فاصله زیادی از محل سکونت دارد، یا خودشان به تنهایی توان رفت و آمد به مدرسه را ندارند و یا والدینشان نیز قادر به بردن و آوردن آنها نیستند، به ناچار از سرویس استفاده می‌کنند.
بدیهی است که ایده‌آل‌ترین شکل رفت و آمد دانش‌آموزان به مدرسه، باشگاه، کلاس‌های فوق برنامه و ... همراهی آنها با پدر یا مادر است اما کمبود وقت به خصوص در کلان شهرها، اغلب این اجازه را به والدین نمی‌‌دهد که فرزندان خود را در مسیر رفت و آمد بین منزل تا مدرسه همراهی کنند و ناگزیرند از اینکه از سرویس مدارس استفاده کنند.
قطعاً آنچه برای والدین در وهله اول اهمیت قرار دارد امنیت رفت و آمد دلبندانشان به وسیله این سرویس‌هاست و بدیهی است که لازمه این امنیت وجود نظمی بر آمده از قانون است تا ناامنی‌های احتمالی را به حداقل برساند، اطمینان خاطر بیشتری را به خانواده‌ها هدیه بدهد و پیگیری تخلفات را برای خانواده‌ها میسور کند.
بدین منظور «آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل دانش‌آموزان مدارس» در تاریخ اول اردیبهشت 1387 توسط هیأت وزیران به تصویب رسیده است و ما بنا داریم به شرح مختصر آن بپردازیم تا آگاهی والدین در خصوص انعقاد قرارداد سرویس برای فرزندان خود افزایش یابد و دقت‌های لازم را در این خصوص معمول دارند.
آموزش و پرورش باید با شرکت‌های پیمانکاری قرارداد امضا کند و حق استفاده از رانندگان خارج از این شرکت‌ها را ندارد
نخستین استفاده‌ای که از این آیین‌نامه می‌شود، این است که اشخاص حقیقی نمی‌توانند رأسا به عنوان سرویس مدارس ایفای نقش کنند و این کار باید توسط مؤسسات یا شرکت‌های پیمانکاری که شخصیت حقوقی هستند صورت گیرد.
ماده 1 «آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل دانش‌آموزان مدارس» تصریح دارد که تأمین خودروها و رانندگان واجد شرایط، برای حمل و نقل دانش‌آموزان با توجه به ضوابط و مقررات مندرج در این آیین‌نامه به عهده این مؤسسات یا شرکت‌های پیمانکاری است و با توجه به بند «چ» ماده مذکور، این شرکت‌های پیمانکاری به منظور حمل و نقل دانش‌آموزان باید قراردادی را با نماینده یا نمایندگان وزارت آموزش و پرورش منعقد کنند.
طبق ماده18 آیین‌نامه نیز «مسئولیت ارزشیـابی، مدیریت و کنترل قراردادها به عهـده کارگروهی متشکل از نمایندگان آموزش و پرورش و اعضای شوراهای انجمن اولیا و مربیان و شهرداری‌ها و حسب مورد بخشداری‌ها است» این ماده به مثابه بخشی از تشریفات انعقاد قرارداد با شرکت‌های پیمانکار مدارس است که باید رعایت و توسط آموزش و پرورش به اطلاع اولیاء رسانده شود.
به نظر می‌رسد قرارداد فی ما بین آموزش و پرورش و شرکت‌ها در واقع قرارداد انجام کار برای آموزش و پرورش است و این نهاد نقشی واسط را برعهده دارد که از طرفی با شرکت‌ها و از طرفی با اولیاء قرارداد می‌بندد اما طبق ماده 18 طرف حساب اولیاء در تمامی مسائل مالی و غیر مالی مربوط به سرویس‌ها، آموزش و پرورش، اعضای شوراهای انجمن اولیا و مربیان و شهرداری‌ها و حسب مورد بخشداری‌ها هستند، چرا که مسئولیت ارزشیـابی، مدیریت و کنترل قراردادها به عهـده کارگروهی متشکل از همه آنهاست.
با این حال بدیهی است که آموزش و پرورش در رأس همه این نهادها و به عنوان طرف قرارداد با شرکت‌ها و اولیا، مکلف است برای حصول اطمینان خاطر در اولیا، موارد ذیل را رعایت و به اطلاع عموم اولیا متقاضی سرویس برساند.
اولیا نیز باید توجه داشته باشند که گاهی در کنار رانندگان شرکت‌های طرف قرارداد مدارس، اشخاص حقیقی پیدا می‌شوند که با دادن قیمت‌های به صرفه‌تر سعی می‌کنند که آنها را جلب خود کنند، در حالی که فعالیت اشخاص حقیقی مجاز نیست و نکته مهم دیگری که لازم است اولیا به آن توجه کنند این است که طبق بند پ ماده 6 آیین‌نامه، مدت اعتبار گواهی صلاحیت رانندگی برای رانندگی خودروهای حمل و نقل دانش‌آموزان مدارس از تاریخ صدور یک سال است، و از طرفی این رانندگان برای دریافت گواهی صلاحیت باید توسط شرکت‌های پیمانکاری و یا در صورت لزوم توسط آموزش و پرورش به مراجع صالح معرفی شود؛ پس به صرف اینکه راننده‌ای را از سال قبل می‌شناسیم، دلیل قانع کننده‌ای نخواهد بود تا به دور از چشم آموزش و پرورش و شرکت‌های پیمانکاری با آنها قراردادی منعقد کنیم.
مدارس، شهرداری‌ها و بخشداری‌ها باید از فعالیت چنین افرادی در اطراف مدارس جلوگیری کنند، والدین نیز باید هوشیار باشند تا در آینده بر اثر این بی‌توجهی پشیمانی به بار نیاید. در غیر اینصورت مدرسه مسئولیتی نخواهد داشت.
شرکت‌های پیمانکاری سرویس مدارس باید دارای مجوز تأسیس و فعالیت، شماره ثبت و اساسنامه باشند
اشخاص حقوقی (مؤسسات یا شرکت‌های پیمانکاری) که تأمین خودروها و رانندگان واجد شرایط، جهت حمل و نقل دانش‌آموزان را بر عهده می‌گیرند، ابتدائا باید دارای مجوز تأسیس و فعالیت باشند که توسط مراجع صالح و برای مدت معین صادر می‌شود. در غیر اینصورت نمی‌توان با آنها قرارداد بست.
ماده2 آیین‌نامه مقرر می‌دارد که «فعالیت مؤسسات و شرکت‌های پیمانکاری خودروهای حمل و نقل دانش‌آموزان منوط به دارا بودن شرایط زیر است:
الف ـ دارا بودن اجازه‌نامه تأسیس از مراجع مربوط.
ب ـ داشتن اساسنامه و شماره ثبت.
پ ـ معرفی خودروها و رانندگان واجد شرایط به مراجع صدور مجوز تأسیس.
ت ـ رعایت سایر شرایط و ضوابط مندرج در این آیین‌نامه.
طبق ماده 7 آیین‌نامه نیز «مرجع صالح صدور مجوز تأسیس و فعالیت و گواهی صلاحیت رانندگی در محل‌هایی که شهرداری وجود دارد، شهرداری محل و در بقیه محل‌ها به عهده بخشداری‌ها است.» اما در این آیین‌نامه درباره مدت این مجوز مقرره‌ای وجود ندارد و آموزش و پروش موظف است نسبت به منقضی نشدن آن حساسیت لازم را داشته باشد.
پس اهلیت شرکت‌های پیمانکار برای عقد قرارداد با آموزش و پرورش با وجود «مجوز تأسیس و فعالیت» دارای تاریخ اعتبار که توسط شهرداری یا بخشداری محل صادر شده است احراز می‌شود و باید توجه داشت که این مجوز حتما توسط شهرداری یا بخشداری محل صادر شده باشد، در صورتی که شهرداری یا بخشداری محل دیگری آن را صادر کرده باشد، طبق ماده 7 آیین‌نامه اعتباری در محل ما نخواهد داشت و نباید با چنین شرکتی قرارداد بست.
منظور از مدت یک ساله قرارداد، سال تحصیلی است
درباره مدت یک سال مجوز شرکت‌ها و... که در آیین‌نامه ذکر شده است، صحیح این است که این یک سال، یک سال تحصیلی یعنی 9 ماه تلقی شود که از روز اول گشایش مدارس تا آخرین جلسه امتحان هر یک از دانش آموزان را در بر خواهد گرفت؛ چه اینکه قرارداد فی‌مابین والدین و سرویس‌ها هم برای همین مدت بسته می‌شود و تجاوز از آن غلط خواهد بود.
