یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که بسیاری از ما انجام می‌دهیم، تقسیم کردن دارو‌ها به دو دسته در ذهنمان می‌باشد: دسته‌ی اول گروه امن، دارو‌هایی که برای استفاده آن‌ها نیازی به تجویز پزشک نیست و خودمان می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم و دسته‌ی دوم گروه خطرناک، دارو‌هایی که برای استفاده باید حتماً تجویز پزشک وجود داشته باشد.
دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی
این به نظر بسیار آسان است که خود به این نتیجه برسیم که برای مصرف برخی از دارو‌های شیمیایی نیازی به تجویز پزشک و توجه به هشدار‌ها وجود ندارد، چنین دارو‌هایی را می‌توان خودسرانه مصرف نمود و بی‌خطر هستند؛ اما حقیقت چیز دیگری است. در واقع خطرات بسیار زیادی در خصوص مصرف خودسرانه‌ی دارو‌ها در کمین ما هستند که ما از آن‌ها بی‌اطلاعیم. به عنوان یکی از نمونه‌های آن تحقیقات مربوط به مصرف ایبوپروفن است که سبب افزایش ۳۱ درصدی بروز ایست قلبی می‌شود!
بر اساس آمار منتشره از برخی مؤسسات بهداشتی، ایبوپروفن به عنوان یک مسکن بی‌ضرر و برای کاهش درد و درمان تب و التهاب به صورت مصرف روزانه در میان بیش از ۳۰ میلیون نفر از مردم دنیا رواج دارد. این دارو در گروه دارو‌هایی قرار می‌گیرد که از آن‌ها با عنان دارو‌های غیراستروئیدی ضدالتهابی (NSAIDs) نام برده می‌شود و مطالعه‌ای که در یکی از مجلات معتبر قلب و عروق اروپایی منتشر شد بیان کرد که برخی از سایر دارو‌هایی که در این گروه قرار می‌گیرند، حتی از ایبوپروفن هم خطرناک‌تر هستند؛ به عنوان مثال، دیکلوفناک که به عنوان یک مسکن و کاهش دهنده‌ی درد در بیماری آرتریت استفاده می‌شود، سبب افزایش تقریبی ۵۰ درصدی خطر ایست قلبی را در پی خواهد شد.
تنها عدم نیاز به نسخه‌ی پزشک به معنای امن و بی‌خطر بودن دارو نیست
NSAIDها با مسدود کردن آنزیم‌های ضدالتهابی که با نام‌های COX-۱ و COX-۲ شناخته می‌شوند، سبب تسکین و کاهش درد می‌شوند. در حالی که این عوامل سبب خنثی‌سازی پاسخ‌های طبیعی بدن (همانند بروز درد) نسب به التهاب‌های موجود می‌شوند، اما در واقع هیچ کاری برای درمان و یا حذف عامل درد نمی‌کنند و از آنجا که این دارو‌ها تجمع پلاکت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند، خطر افزایش میزان لخته‌های خونی را افزایش می‌دهند، فشار خون را بالا می‌برند، شریان‌ها را تنگ می‌کنند و احتباس مایعات را افزایش می‌دهند؛ این ترکیبی سمی از علائم است که می‌تواند باعث ایست قلبی در افرادی شود که از این دارو استفاده می‌کنند، حتی اگر از آن‌ها برای مدت کوتاهی استفاده کرده باشند.
گزارشی که توسط انجمن قلب و عروق اروپا منتشر گردید نشان داد که محققان چگونه به این نتایج دست یافته‌اند:تمامی اطلاعات مربوط به بیماران یکی از کشور‌های اروپایی که از سال ۲۰۰۱ الی ۲۰۱۰ دچار آسیب‌های قلبی در خارج از بیمارستان شده بودند توسط انجمن حملات قلبی آن کشور، از سرتاسر کشور جمع آوری گردید. همچنین تمامی داده‌های مربوط به پرداخت دارو‌های گروه NSAID از تمامی داروخانه‌ها، از سال ۱۹۹۵ را نیز جمع آوری کردند. این داده‌ها شامل دارو‌های ضدالتهاب غیرانتخابی (دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن) و مهارکننده‌های انتخابی COX-۲ (روفوکوکسیب، سلکوکسیب) بود.
برای بررسی ارتباط فی ما بین استفاده از دارو‌های گروه NSAID و ایست قلبی، یک طرح کنترل زمان استفاده شد:مشخص شد که در مجموع ۲۸۹۴۷ نفر در طول مدت ده ساله‌ی مورد بررسی دچار حملات قلبی خارج از بیمارستانی شده بودند. از این تعداد ۳۳۷۶ نفر با استفاده از دارو‌های NSAID در طول مدت ۳۰ روز قبل از بروز ایست قلبی مورد درمان قرار گرفته بودند. ایبوپروفن و دیکلوفناک دارو‌هایی از این گروه بودند که به ترتیب با میزان ۵۱ و ۲۲ درصد از کل این گروه دارویی مورد استفاده قرار گرفته بودند.
این اولین و تنها مطالعه‌ای نیست که به بررسی خطرات استفاده از دارو‌های گروه NSAID می‌پردازد. پیش‌تر از این نیز، مطالعات گوناگونی صورت گرفته که حتی عوارض بیشتری از مصرف این گروه دارویی، نظیر افزایش خطر خونریزی معده را تأیید کرده بودند.
به طور کلی، استفاده هر کدام از دارو‌های گروه NSAID سبب افزایش ۳۱ درصدی بروز ایست قلبی بوده‌اند که در این میان دیکلوفناک با ۵۰ درصد و ایبوپروفن با ۳۱ درصد بیشترین میزان ارتباط با بروز این مشکل را به خود اختصاص داده‌اند.
ناپروکسن، سلکوکسیب و روفکوکسیب، دارو‌هایی بودند که شاید به دلیل میزان بسیار کم حوادث گزارش شده‌ی مرتبط با آن‌ها، ارتباطی را با بروز این مشکل نشان نداده‌اند.محققان اعتقاد دارند که نتایج این تحقیقات، یک هشدار جدی است که به ما نشان می‌دهد دارویی که از آن با نام بی‌ضرر یاد شود، وجود ندارد و اجازه‌ی فروش و استفاده از آن‌ها بدون تجویز پزشک و نسخه دارویی، موجب بروز علائم ایمنی نادرست و اشتباه در مصرف کنندگان آن خواهد شد. همچنین آن‌ها اذعان داشته‌اند که دارو‌های گروه NSAID نباید مورد استفاده‌ی افرادی که دچار بیماری‌های قلبی و یا سایر فاکتور‌های خطرزا هستند، قرار گیرد و تنها باید در داروخانه‌ها، آن هم در مقادیر کم و دز‌های پایین وجود داشته باشد.
آن‌ها همچنین توصیه می‌کنند که میزان مصرف ایبوپروفن روزانه نباید از ۱۲۰۰ میلی‌گرم تجاوز کند و معتقدند که شاید ایمن‌ترین نوع دارو در این گروه، احتمالاً ناپروکسن است.
در نظر داشته باشید که این اولین و تنها مطالعه‌ای نیست که به بررسی خطرات استفاده از دارو‌های گروه NSAID می‌پردازد. پیش‌تر از این نیز، مطالعات گوناگونی صورت گرفته که حتی عوارض بیشتری از مصرف این گروه دارویی، نظیر افزایش خطر خونریزی معده را تأیید کرده بودند. این‌ها، تنها نکاتی هستند که می‌خواهند به ما یادآوری کنند که چقدر خوب است اگر سعی کنیم استفاده از دارو‌های شیمیایی را تا حد ممکن کاهش داده و حتی از مصرفشان اجتناب کنیم و در مقابل به سوی استفاده از جایگزین‌های طبیعی در مبارزه با درد‌ها و التهاب‌ها حرکت کنیم.
