علیرضا زمانی جانورشناس و پژوهشگر ایرانی درباره موج تبلیغاتی اخیر در شبکه‌های اجتماعی برای فروش «زهر عقرب»، خواصی که برای آن مطرح می‌شود و برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط با آن گفت: هر چند وقت یک بار موجی راه می‌افتد و یک توجهی در سطح وسیع ملی به سمت گروهی از حیوانات و گیاهان جلب می‌شود و از آن ها بهره برداری می‌کنند و نهایتا آخر قضیه مشخص می‌شود این ماجرا یک حقه و شیادی بوده و در این میان تنها جمعیت جانوران و گیاهان آسیب دیده‌اند. در حال حاضر هم با قضیه عقرب‌ها و خفاش دست و پنجه نرم می‌کنیم.
زمانی افزود: این مساله در مورد عقرب‌ها به تازگی شروع شده و نزدیک به دو سال و نیم است که آغاز شده و حتی در یک سری مصاحبه تلویزیونی در اخبار هم پخش شده بود. یک عده‌ای می گفتند زهر عقرب جزو گرانبهاترین مایعاتی است که در دنیا وجود دارد و هر گرم آن مثلاً حدود ۴ تا ۸ میلیارد تومان قیمت دارد. این ماجرا بعد از اینکه در فضای مجازی پخش شد خیلی موج شدیدی ایجاد کرد به طوری که تا چند ماه پیش با خود من شاید هفته ای سه چهار نفر تماس می گرفتند، از کارشناس بیمه تا معمار و راننده اتوبوس و افراد مختلف که هیچ کدام هم متخصص نبودند می‌خواستند بیایند و پرورشگاه عقرب راه بیندازند و زهرش را استخراج کنند و معلوم نیست به کجا بفروشند!
وی تصریح کرد: این مسئله ای که مطرح شده جنبه حقیقی ندارد. البته زهر عقرب بالقوه می‌تواند مایع گرانبهایی باشد اما نه به آن بهایی که گفته شده ولی مسئله اصلی این است که بیشتر تحقیقات بیوشیمی که روی زهر جانوران مختلف انجام می‌شود از این حالت که مستقیم از حیوانات زهر بگیریم خارج شده و اکنون این روش در دنیا منسوخ شده است و الان با چندبار نمونه‌گیری از آن‌گونه می‌توانند ترکیبش را مشخص کنند و آن را بسازند.
این جانورشناس افزود: از سوی دیگر شناسایی عقرب ها بسیار مشکل است. یعنی این‌ها غالبا با یک سری الگوهای موهای روی پاهایشان و اندام های چنگ مانندشان شناسایی می‌شوند. نیازمند تخصص و تجربه است و افراد نمی توانند صرفا راحت با یک دوره آموزشی عقرب ها را شناسایی کنند و هر گونه هم زهر منحصر به فردی دارند. حتی جمعیت های یک گونه در جاهای مختلف اگر با هم از فاصله مختلف قرار گرفته باشند زهرشان فرق دارد و نمی توانید زهرهای مختلف را با هم ترکیب کنید و بگویید زهر همه‌شان این است. چیزی که اکثر افراد این تصور را داشتند.
زمانی ادامه داد: مسئله دیگر بحث پرورش و تکثیر عقرب هاست که بسیار فرایند زمان‌بری است. چندین سال زمان می برد تا عقرب ها بالغ شوند. حتی زمانی که بالغ می شوند شرایطی باید فراهم شود تا جفت‌گیری کنند، هر عقربی باید در فضای منحصر به فرد خودش زندگی کند و این‌ها فرایند پرورش و تکثیر عقرب ها را به یک فرایند پیچیده تبدیل کرده ولی می بینیم الان به وفور کلاس هایی برای این قضیه توسط افرادی که به هیچ وجه متخصص نیستند برگزار می شود، جزواتی به فروش می رسد و حتی دیدم یک مجموعه برای مزرعه عقرب پروپوزال می‌فروخت. طرف این پروپوزال را خریده بود و می‌گفت من هیچ اطلاعاتی ندارم اما الان می خواهم مرکز پرورش عقرب را بزنم و بعد هم زهر به خارج از ایران صادر کنم. این همان قضیه اصلی در بازار است که با همین کلاس ها راه افتادند و الان حتی خرید و فروش عقرب بسته به وزن عقرب انجام می‌شود و این ها یک ضرر خیلی بزرگ و جبران ناپذیری به عقرب ها می زند. همان ضرری که الان مارهای زهرآگین ما هم با آن مواجه هستند به خاطر نمونه برداری های زیادی که شده است.
وی تأکید کرد: ما عقرب‌هایمان را به خوبی نمی شناسیم اما می‌بینیم الان مردم در کوه ها عقرب جمع آوری می کنند و می فروشند و خیلی از این عقرب ها که جمع آوری می شوند ممکن است گونه هایی باشند که ناشناخته هستند و خیلی زودتر از آن که ما بخواهیم کشفشان کنیم و شناسایی‌شان کنیم به واسطه همین فعالیت ها از بین بروند و روی سنگ قبرشان نامی هم نوشته نمی‌شود.
زمانی در پایان در پاسخ به اینکه نقش سازمان محیط زیست در این زمینه چیست و چطور عمل کرده است گفت: من خودم شخصا از چندین نفر در سازمان که دستی بر آتش داشتند درخواست کردم که باید در این زمینه اقدامی صورت بگیرد، حتی به افرادی که پیش خود من می‌آیند برای مشاوره در زمینه پرورش عقرب همیشه می گویم که صادرات زهر عقرب را اگر بخواهید به خارج از کشور انجام دهید اصلاً خلاف قوانین است. هم خلاف قوانین محیط زیست و هم خلاف قوانین دیگر است به خاطر اینکه زهر یک گونه بومی را می‌گیرید و صادر می‌کنید. سازمان محیط زیست تا جایی که من اطلاع دارم چند وقتی است که اساسنامه ای را در این زمینه تنظیم می‌کند اما باید سریعتر این اتفاق بیفتد قبل از اینکه این مضرات جبران ناپذیر وارد شود چرا که سرعت گسترش این قضیه خیلی بیشتر از آن چیزی است که تا به حال در مورد موارد مشابه دیده‌ایم.
