طرح تحول نظام سلامت طرحی برای بهبود سیستم‌های سلامت ایران است که از ۱۵اردیبهشت۱۳۹۳ در دولت یازدهم جمهوری اسلامی ایران در بیمارستان‌های وزارت بهداشت آغاز به کار کرد. این طرح با سه رویکرد حفاظت مالی از مردم، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و نیز ارتقای کیفیت خدمات اجرا می‌شود که متاسفانه همه بار مالی آن بر دوش شرکت‌های تأمین‌کننده تجهیزات پزشکی و دارویی اعم از تولیدکنندگان و وارد‌کنندگان وتوزیع کنندگان قرار گرفته‌است به‌طوری‌که نه تنها در ۲۴ماه گذشته مطالبات خود را از مراکز درمانی نگرفته‌اند بلکه اکنون نیز آن‌ها پیشنهاد دریافت اوراق قرضه دوساله جهت دریافت مطالبات خود را از طرف دولت شاهد هستند.
در ماه‌های اخیر اخبار ضد و نقیض زیادی درباره سرنوشت طرح تحول سلامت مطرح شده که همگی از بروز نگرانی‌هایی برای ادامه این طرح حکایت دارد، مسوولان در رأس نظام سلامت معتقدند این طرح با مشکلات مالی زیادی روبه‌رو است اما قرار نیست این طرح که به نفع مردم است متوقف شود.
پیش‌بینی در برنامه ششم
آقای حیدرعلی عابدی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی به روزنامه «صبح‌نو» در ارتباط با این موضوع می‌گوید: موضوعی را که مجلس شورای اسلامی به وزارت بهداشت پیشنهاد کرده همان موضوعی است که در برنامه ششم توسعه به‌عنوان قوانین مرتبط با وظایف دولت در ارائه خدمات سلامت بوده است.
او اضافه می‌کند: در اینجا چند اقدام مهم که دولت و وزارت بهداشت و درمان باید انجام دهند، یکی الکترونیکی کردن پرونده‌ها است که باعث کاهش ارا ئه خدمات تکراری و سازماندهی آن‌ها می‌شود. از طرفی دفترچه‌های کاغذی هم حذف خواهند شد و درمان در یک چارت درست قرار می‌گیرد.
در ماه‌های اخیر اخبار ضد و نقیض زیادی درباره سرنوشت طرح تحول سلامت مطرح شده که همگی از بروز نگرانی‌هایی برای ادامه این طرح حکایت دارد، مسوولان در رأس نظام سلامت معتقدند این طرح با مشکلات مالی زیادی روبه‌رو است اما قرار نیست این طرح که به نفع مردم است متوقف شود.
پیش‌بینی در برنامه ششم
آقای حیدرعلی عابدی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی به روزنامه «صبح‌نو» در ارتباط با این موضوع می‌گوید: موضوعی را که مجلس شورای اسلامی به وزارت بهداشت پیشنهاد کرده همان موضوعی است که در برنامه ششم توسعه به‌عنوان قوانین مرتبط با وظایف دولت در ارائه خدمات سلامت بوده است.
او اضافه می‌کند: در اینجا چند اقدام مهم که دولت و وزارت بهداشت و درمان باید انجام دهند، یکی الکترونیکی کردن پرونده‌ها است که باعث کاهش ارا ئه خدمات تکراری و سازماندهی آن‌ها می‌شود. از طرفی دفترچه‌های کاغذی هم حذف خواهند شد و درمان در یک چارت درست قرار می‌گیرد.
عابدی با اشاره به اینکه بدون شک با پرونده الکترونیک صرفه‌جویی بیش از انتظاری صورت خواهد گرفت، تصریح کرد: شاید این اقدام حتی به جلوگیری از توزیع دارو در بازارهای غیررسمی و ناصرخسرویی هم منجر شود، دارو در این سیستم به‌دست کسی می‌رسد که نیازمند است.
سطح‌بندی خدمات
سخنگوی کمیسیون بهداشت با تاکید براینکه این اقدام به تنهایی کافی نیست، توضیح داد: اجرای طرح پزشک خانواده و سطح‌بندی خدمات نیز برای اجرای بهتر طرح مورد نیاز است. در سطح‌بندی خدمات مثلاً دوره‌هایی که برای بیماری خاص وجود دارد به مراکزی باید معرفی شوند که دارو را به بیمار واقعی بدهند. برای شیمی‌درمانی در شهری مانند اصفهان و شیراز کافی است دو مرکز ویژه شیمی‌درمانی در نظر بگیرند تا چرخه فروش غیررسمی داروها پایان یابد.
او اضافه می‌کند: بنابراین، این موضوع کلید اصلی ورود به طرح سلامت و کنترل هزینه‌ها است که مجلس به آن رسید و دولت را موظف کرد به وزارت بهداشت و درمان در سال دوم این کار را تمام کند. الان این‌ها 6ماه دیگر وقت دارند تا این اقدام را کامل کنند یعنی اگر سال98 هنوز پرونده الکترونیک راه‌اندازی نشده باشد، تخلف مربوط به وزارت بهداشت خواهد بود.
عابدی معتقد است: در بازدیدهایی که داشتیم متوجه شدیم اقدامات خوبی انجام شده و پرونده الکترونیک بسیاری از بیماران هم تهیه شده و به نظرم در این زمان خاص وزارت بهداشت و درمان می‌تواند طرح را به اجرا برساند. در‌حال‌حاضر سازمان تأمین اجتماعی در واحدهای خودش دفترچه‌های جدید را حذف کرده و در برخی از شعبه‌ها هم روی این موضوع کار می‌کنند و این کار بسیار شایسته‌ای
است.
خدمات بهداشتی در منزل
سخنگوی کمیسیون بهداشت می‌گوید: قدم بعدی این است که خدمات بیمارستانی را از چارچوب بیمارستان‌ها خارج و در بیرون از آن‌ها ارائه دهیم، این موضوع در ماده برنامه ششم گفته شده که دولت موظف است در کنار خدماتی که انجام می‌دهد، خدمات جامعه و منزل را گسترش دهد. او ادامه می‌دهد: اینجا جا دارد که از وزارت بهداشت تشکر کنم چون در این راستا اقدامات خوبی را انجام داده است و مراکز مراقبت در منزل را تقویت کرده‌اند، خدمات مراقبت در منزل را هم تحت پوشش بیمه قرار داده که این موضوع کمک زیادی به کاهش هزینه‌های بیمارستانی می‌کند. برای نمونه بیماری که مجبور است با هزینه‌های شبی دومیلیون‌تومان در بیمارستان باشد، می‌تواند در منزل و با یک‌دهم این قیمت از آن مراقبت کرد.
عابدی می‌افزاید: علاوه‌بر اینکه خدمات درمانی در منزل به نفع بیمه‌ها، بیماران، کاهش هزینه‌های بیت‌المال و بیمارستان‌هاست، می‌توان هزینه‌ها را در جای دیگری صرف کرد.
تلاش‌های پنهانی
سخنگوی کمیسیون بهداشت در پاسخ به این سؤال که صحبت‌های آقای هاشمی وزیر بهداشت و درمان درباره اینکه توفانی در راه است، برای مردم نگران‌کننده است، آیا باید واقعاً نگران بروز مشکلات در حوزه درمانی و بهداشتی باشیم، می‌گوید: بنا این بوده که به‌جای کتمان واقعیت‌ها آن‌ها را بگوییم و حل کنیم، ما امتحان‌مان را در زمان جنگ داده‌ایم. در آن زمان می‌دانستیم با چه چیزی و چه کسانی روبه‌رو هستیم و با این اقدامات چه برنامه خنثی‌سازی‌ای باید داشته باشیم.
او با بیان اینکه به نظرم صحبت‌های آقای هاشمی در این باره بوده که ما نمی‌دانیم چه اقداماتی قرار است صورت بگیرد، اضافه می‌کند: بنابراین اگر ما به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره اقتصاد مقاومتی برگردیم نباید از تحریم‌ها ترسی داشته باشیم که تحولات منطقه برای ما رقم بزند. عابدی توضیح می‌دهد: ما می‌توانیم با همدلی و تدبیر مدیران شایسته‌ای که داریم از این مرحله عبور کنیم، این مرحله نمی‌تواند خطرناک باشد، به گفته آقای هاشمی باید بدانیم خطراتی هست و برای این خطرات آماده باشیم. به نظرم بهترین کاری که در وزارت بهداشت و درمان می‌توانند انجام دهند همین الکترونیکی کردن پرونده‌ها، رصد خدمات و کنترل شدید برای توزیع عادلانه خدمات پزشکی و تجهیزات و دارو به‌دست نیازمندان است.
عرضه و تقاضای دارو
سخنگوی کمیسیون بهداشت معتقد است: اگر از این مرحله به خوبی عبور کنیم تا داروها از بازار سیاه سر درنیاورد از این مرحله عبور خواهیم کرد. بحث عرضه و تقاضاست و اگر تقاضای نیازمندان دارو را تأمین کنیم بازار سیاهی شکل نخواهد گرفت.
او اضافه می‌کند: در اینجاست که اگر مدیریت قوی نداشته باشیم عرضه و تقاضا با مشکل مواجه می‌شود و در اینجاست که باید برنامه‌ریزی کنیم تا مشکلات افزایش نیابد و مدیریت را تقویت کنیم.
عابدی درباره این سؤال که آیا تحریم‌ها روی واردات دارو و به‌ویژه داروهای خاصی که در کشور مشابه ندارد اثرگذار است یا خیر، اینطور پاسخ داد: حقیقت این موضوع این است که رفتارهای خیلی از کشورها را می‌توان تحلیل کرد اما رفتارهای ترامپ قابل پیش‌بینی نیست و باید برای هر شرایطی آمادگی داشته باشیم.
ادامه طرح حتمی است
آقای احمد حمزه‌ای، عضو هیات رییسه کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی نیز در ارتباط با وضعیت طرح تحول سلامت و اخبار ضد و نقیض درباره آن می‌گوید: طرح تحول سلامت ادامه خواهد یافت و مسوولان مختلف کشور در تلاش هستند که این طرح بدون بروز مشکلی این اتفاق رخ دهد. او تاکید می‌کند: مقامات ارشد نظام از حامیان ادامه این طرح هستند و برای اینکه روال طرح به‌صورت عادی طی شود باید دوگام مهم و اساسی را برداریم، گام اول اینکه باید در مصرف هزینه‌ها صرفه‌جویی صورت بگیرد. گام دوم هم تعیین منابع پایدار برای تأمین هزینه‌هاست.
نیازمند اعتبارات پایداریم
حمزه‌ای معتقد است: برای تأمین منابع پایدار اعتبارات خوبی هم در مالیات بر ارزش افزوده و هم در یارانه‌ها در نظر گرفته شده و در بودجه‌های وزارت بهداشت و درمان و از محل کالاهای آسیب‌رسان مانند دخانیات و واردات خودرو دیده شده بود که البته واردات خودرو فعلاً ممنوع شده است.
عضو هیات‌رییسه کمیسیون بهداشت اضافه می‌کند: اعتباراتی که امسال تعیین شده اگر اختصاص یابد و از طرفی طرح نظام ارجاع و پزشک خانواده و پرونده الکترونیک و راهنماهای بالینی از طرف دیگر راه‌اندازی شود با مجموعه این اتفاقات می‌توانیم طرح را با صرفه‌جویی در هزینه‌ها پیش ببریم.
مشکلات زیرساختی و مخابراتی
او در پاسخ به این سؤال که چرا بارها از اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع صحبت شده اما تاکنون اقدام قابل‌توجهی صورت نگرفته است، توضیح داد: زیرساخت اصلی اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع، طرح پرونده الکترونیک است. اجرای همین پرونده الکترونیک هم خود نیازمند زیرساخت دیگری به‌نام توسعه مخابراتی و اینترنت پرسرعت است.
حمزه‌ای اضافه می‌کند: متاسفانه هنوز اینترنت و زیرساخت‌های مخابراتی در کشور توسعه نیافته است و این خود مانعی بزرگ در اجرای طرح است و خارج از حوزه وظایف و اختیارات وزارت بهداشت هم هست. سامانه‌ای را وزارت بهداشت برای همین سامانه پرونده الکترونیک طراحی کرده که نیازمند اینترنت
است.
عضو هیات‌رییسه کمیسیون بهداشت ادامه می‌دهد: با توجه به قولی که از مخابرات گرفتیم؛ باید امسال بتوانیم زیرساخت‌های مخابراتی و به‌ویژه پهنای باند را در همه‌جای کشور گسترش دهیم تا بتوانیم این طرح را به خوبی پیش ببریم.
سلامت مهم‌ترین اولویت مردمی
او در پاسخ به این سؤال که اگر طرح تحول سلامت بههردلیلی متوقف شود یا خدمات آن به حداقل برسد، چه خللی در حوزه سلامت و درمان کشور ایجاد خواهد شد، اظهارداشت: مردم نخستین بخشی که حاضرند برای آن هزینه کنند سلامت‌شان است و سلامت هم در اولویت همه است، وزارت بهداشت و درمان و مسوولان سلامت وظیفه دارند تا همه تدابیر لازم را برای ارتقای سلامت و پیشگیری از بروز مشکلات سلامتی در کشور انجام دهند.
حمزه‌ای می‌گوید: همانطور که منفعت‌طلبی در حوزه‌های دیگر وجود دارد در بخش دارویی کشور هم ممکن است وجود داشته باشد که در این بخش نیازمند نظارت بیشتر وزارت بهداشت و درمان و مسوولان درمانی است.
طرح تحول سلامت از جمله طرح‌هایی است که اگر بههردلیلی دچار اختلال شود یا اجرای آن به‌خاطر مشکلاتی که می‌شد برطرف شود و نشده است، متوقف شود مردم با هزینه‌های بالای درمانی نمی‌توانند برای سلامتی‌شان اقدام زیادی انجام دهند. حاکمیت وظیفه دارد برای سلامت مردم زمینه‌سازی کند و برای مقابله با اپیدمی بیماری به‌دلیل ناتوانی در تأمین هزینه‌های درمانی جلوگیری کند.
