کمی پایین‌تر از میدان ولیعصر، روبه‌روی کاخ دادگستری، کوچه‌ای است که در و دیوارش گره خورده با مرگ و زندگی. وارد کوچه که می‌شوید آماجی از آگهی‌های خرید و فروش اعضای بدنبر سرتان هوار می‌شود؛ بعضی‌ها سلیقه به خرج داده‌اند و روی برگه A۴ آگهی خود را نوشته‌اند و بعضی با ماژیک، خودکار و یا هر چیز دیگری که دم دستشان بوده، تکه‌هایی از بدن خود را برای دریافت پول به فروش گذاشته‌اند.
آگهی‌ها پر است از گروه‌های خونی، شماره تلفن‌هایی با خطوط اعتباری و دستخط‌هایی که معلوم است نویسنده آن موقع نوشتن چقدر مضطرب بوده و دستش می‌لرزیده است. یکی از ورزشکاربودن و جوانی‌اش نوشته و دیگری نیاز مالی‌اش را فریاد زده و آن یکی هم دلال و خریدار هر نوع کلیه‌ای است. وقتی با او تماس می‌گیری می‌گوید: کارکشته این راه شده و با یک نگاه می‌فهمد که چه در چنته داری. می‌گوید متقاضی فروش کلیه را که ببیند، می‌فهمد گروه خونی‌اش به این صحبت‌ها می‌خورد یا نه و از تست‌های پزشکی موفق بیرون می‌آید یا نه.
کافی است به یکی از شماره‌هایی که زیر برگه‌ها یا روی دیوار‌ها و تنه درخت‌ها نوشته شد، زنگ بزنید. آن‌ها حاضرند در ازای دریافت پول کلیه، کبد، قرنیه چشم و... را بفروشند. باورش سخت است و البته تلخ؛ درست در همان کوچه‌ای که انجمن حمایت از بیماران کلیوی قرار دارد و تلاش می‌شود فرهنگسازی برای اهدای عضو بعد از مرگ مغزی به‌عنوان سنتی حسنه رواج پیدا کند.
خرید و فروش کلیه سال‌هاست که باب شده، اما فروش تکه‌هایی از کبد، قرنیه چشم، اجاره‌دادن رحم و... جدیدترین راه و روش برای درمان درد بی‌پولی است. خرید و فروش کلیه در کشور، نه‌تن‌ها مخفی نیست بلکه آنقدر آشکار شده که می‌توان سر اعضای مختلف آنقدر چانه زد تا به توافق نیز رسید. در این میانه بازار، اما به وضوح شاهد کشیده‌شدن پای واسطه‌گران و نوسان قیمت‌ها هستیم.
درواقع طبیعی است که وقتی تنور کار‌های غیرقانونی داغ شود، پای دلالان هم باز خواهد شد تا حداکثر قیمت را به جیب بزنند. اینجاست که دیگر نمی‌شود قیمت مشخصی برای فروش کلیه و کبد و سایر اعضا مشخص کرد. قیمت‌ها از ۷۰ میلیون تا ۵۰۰ میلیون تومان در نوسان است و هر کس هم تیغش بیشتر ببرد می‌تواند پول بیشتری به جیب بزند.
خرید و فروش کبد؛ کلاهبرداری!
چند وقتی است که به آگهی‌های فروش اعضای بدن بر در و دیوار شهر، کبد به‌عنوان رقیب سرسختی برای فروش کلیه هم اضافه شده است. رئیس شبکه هپاتیت ایران در این‌باره می‌گوید: تبلیغاتی که تحت عنوان کبد فروشی مطرح می‌شود، مطمئنا کذب بوده و سوءاستفاده و کلاهبرداری است نه یک فرایند درمانی واقعی.
برای اینکه چنین موضوعی را بتوان بهتر درک کرد می‌توان به توضیح سرپرستار بخش پیوند اعضا بیمارستان نمازی شیراز دقت کرد. به نوشته جام جم آنلاین، به گفته جان‌قربان، به ازای هر گرم وزن هر فرد، ۱۰ گرم کبد کافی است. کسی که ۵۵ کیلوگرم وزن دارد، ۵۵۰ گرم کبد برای فعالیت بدنش کافی است، اما کبد هر فرد بزرگتر از این رقم‌هاست و وقتی قسمتی از کبد برداشته شود، می‌تواند دوباره خودش را بازسازی کند؛ هم در بدن گیرنده و هم در بدن اهدا کننده.
به همین دلیل باید گیرنده سن و ورن کمتری نسبت اهدا کننده داشته باشد تا پزشکان مجبور نباشند بخش زیادی از کبد اهدا کننده را بردارند به همین دلیل هم این نوع پیوند فقط در مورد بیماران کبدی خردسال و کودک انجام می‌شود: «مثلا کودکی که ۱۲ کیلوگرم است، ۱۲۰ گرم کبد لازم دارد. بخشی از کبد پدر و مادر به این کودک پیوند زده می‌شود و به مرور زمان کبد که به کارخانه شیمیایی بدن شهرت دارد، خودش را به اندازه طبیعی می‌رساند.
مانند قابی که بخشی از آن خالی است و بعد از مدتی کبد دوباره اندازه آن قاب می‌شود.» با همه این‌ها قیمت کبد در بازار از ۷۰ میلیون تا ۵۰۰ میلیون تومان در نوسان است و هر کس هم تیغش بیشتر ببرد می‌تواند پول بیشتری به جیب بزند. البته این موضوع به میزان وخامت حال بیمار و عضو آسیب دیده و حتی گروه خونی هم بستگی دارد.
آن‌هایی که حال بیمارشان وخیم‌تر باشد و گروه خونی‌شان نایاب‌تر مانند O. منفی باشد، باید پول بیشتری بپردازند. در این بازار هیچ‌کس دلش برای هیچ‌کس نمی‌سوزد. نه برای فروشنده‌ای که از تکه‌ای از بدنش می‌گذرد و نه برای خانواده‌ای که همه داروندارش را می‌دهد تا بتواند این مبلغ را تامین کند.
قیمت اعضای انسان
خرید و فروش اعضای بدن برای پیوند، مخصوص ایران نیست. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی این بازار در سایر کشور‌های آسیایی بسیار پر رونق است و طبق همین آمار، قیمت کبد در چین ۳۵ هزار دلار است. کلیه در مصر ۵۳۰۰ دلار و در پاکستان ۸ هزار دلار فروخته می‌شود و لوزالمعده هم در چین ۲ هزار دلار و در ترکیه ۳۵ هزار دلار قیمت دارد.
آنچه در این بازار اتفاق می‌افتد سود کلان دلال‌ها و سوء استفاده آن‌ها از نیاز فروشنده‌ها و خریداران است. فروشنده‌هایی که نیاز مالی آن‌ها را مجبور کرده تکه‌ای از بدنشان را قیمت بگذارند و خریدارانی که در جست‌وجوی سلامتی حاضر به پرداخت چنین رقم‌هایی هستند. اتفاقی که گویا هنوز در حوزه پیوند کبد اتفاق نیفتاده است و همچنان عاطفه پدرانه و مادرانه است که کبدشان را به کودک بیمارشان پیوند می‌زند تا جان دوباره‌ای باشد در تن خانواده، اما با این حال قیمت‌ها در بازار ایران نوسان شدیدی دارد.
از آگهی فروش کبد نوشته که روی یک کاغد A۴ به دیوار نصب شده. با عنوان کبد فروشی. فورشنده می‌گوید چهار ماه پیش آگهی داده و ۱۰۰ میلیون تومان رقمی است که برای فروش کبدش در نظر گرفته است. البته کسی پیدا نشده برای خرید و یکی دو نفری که تماس گرفته‌اند هم حاضر بوده‌اند بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان بپردازند و او قبول نکرده است.
