پزشک می‌تواند با استفاده از آزمایش ادرار بیماری‌هایی را در بدن شما تشخیص دهد یا برخی از شرایط سلامتی شما تحت بررسی و کنترل قرار دهد.
۱. خون در ادرار
اگر در ادرار خود خون مشاهده کردید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. خون در ادرار گاهی می‌تواند به دلیل برخی عوامل بی خطر باشد، از جمله سخت ورزش کردن یا مصرف برخی داروها. گاهی نیز خون در ادرار نشان دهنده وجود یک شرایط جدی است، مانند بیماری کلیوی، بزرگ شدن پروستات، سرطان مثانه یا کم خونی سلول داسی شکل* sickle cell anemia.
*کم خونی سلول داسی شکل sickle cell anemia:یک بیماری ژنتیکی و یک اختلال خونی است که با هموگلوبین معیوب شناخته می‌شود. هموگلوبین طبیعی صاف و گرد است و به سلول اجازه عبور آسان از مویرگ‌های خونی را می‌دهد. سلول‌های هموگلوبین سلول داسی سفت و به شکل داس می‌باشند.
این مولکول‌های هموگلوبین تمایل دارند به شکل خوشه‌ای و در کنار یکدیگر قرار گیرند، بنابراین به راحتی از مویرگ‌های خونی عبور نمی‌کنند. این خوشه‌ها منجر به توقف جریان خون حمل‌کننده اکسیژن می‌گردند.
۲. تغییر رنگ ادرار
برخی غذاها و داروها می‌توانند رنگ ادرار را تغییر دهند، به عنوان مثال لبو باعث قرمز یا قهوه‌ای شدن ادرار می‌شود، مارچوبه باعث سبز شدن و هویج باعث نارنجی شدن ادرار می‌شود. برخی آنتی اسید‌ها سایه آبی رنگ به ادرار می‌دهند و برخی دارو‌های شیمی درمانی نیز باعث نارنجی شدن ادرار می‌شوند.
گاهی رنگ غیر طبیعی ادرار می‌تواند نشانه وجود مشکل سلامتی باشد. اگر ادرار شما به طور ناگهانی تغییر رنگ داد و در مورد علت آن مطمئن نیستید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
۳. تغییر بوی ادرار
غذاها، ویتامین‌ها و داروها همه عواملی هستند که می‌توانند بوی ادرار را تغییر دهند. به عنوان مثال مارچوبه در برخی افراد باعث می‌شو ادرار بویی شبیه به آمونیاک داشته باشد. به علاوه اگر آب کافی ننوشید یا مکمل‌های ویتامین B۶ مصرف کنید، ادرار شما بوی تندتری خواهد داشت.
برخی شرایط سلامتی و بیماری‌ها نیز باعث تغییر بوی ادرار می‌شوند. دیابت، عفونت مثانه، عفونت کلیه و نارسایی کبد عوامل مهمی هستند که باعث تغییر بوی ادرار می‌شوند؛ بنابراین اگر تغییر بو در ادرار خود مشاهده کردید که همچنان ادامه دارد، به پزشک مراجعه کنید.
۴. عفونت مجاری ادرار
اگر به عفونت مجاری ادرار مبتلا باشید، ادرار شما قرمز یا مایل به قهوه‌ای استو یا اینکه دارای لکه‌های قرمز است. به علاوه عفونت ادرار ممکن است باعث سبز یا ابری شدن و ایجاد بوی شدید ادرار شود.
عفونت مجاری ادرار معمولا به این دلیل رخ می‌دهدد که باکتری وارد مثانه یا مجاری ادرار شده است. مجاری ادرار لوله‌ای است که ادرار را از بدن به بیرون انتقال می‌دهد. با آزمایش کردن نمونه‌ای از ادرار می‌توان عفونت را تشخیص داد. عفونت ادرار با آنتی بیوتیک قابل درمان خواهد بود.
۵. هایپرگلیسمی Hyperglycemia یا افزایش قند خون
این شرایط زمانی رخ می‌دهد که قند (گلوکز) به میزان خیلی زیادی در خون افزایش پیدا می‌کند. این عارضه با مشاهده ادرار مشخص نمی‌شود، اما پزشک با آزمایش کردن نمونه‌ای از آن مشکل قند خون را تشخیص می‌دهد. هایپرگلیسمی می‌تواند نشانه‌ای از بیماری دیابت باشد که منجر به بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی، نابینایی و دیگر مشکلات می‌شود.
۶. دیابت و ادرار
اگر پزشک فکر کند که به دیابت مبتلا هستید، خون و ادرار شما را مورد آزمایش قرار خواهد داد تا عواملی به نام کتون ketone را در خون و ادرار بررسی کند. زمانی که بدن از چربی به جای قند برای تولید انرژی استفاده می‌کند، کتون تولید می‌کند. در زمان ابتلا به دیابت آنطور که باید بدن نمی‌تواند از قند برای تولید انرژی استفاده کند.
۷. کم آب شدن بدن
اگر ادرار شما تیره شده و تعداد دفعاتی که به دستشویی می‌روید به اندازه معمول نیست، به این معناست که در بدن خود آب کافی ندارید. به علاوه ممکن است احساس تهوع، خستگی یا گیجی داشته باشید. در این شرایط برای بررسی میزان آب موجود در ادرار، آزمایش ادرار انجام خواهید داد.
۸. تغییر ادرار در بارداری
یک نوار شیمیایی که از داروخانه تهیه می‌کنید، می‌تواند ادرار خانم‌ها را بررسی کرده و وجود هورمونی را مشخص کند که تنها در صورت باردار بودن یک خانم در ادرار وجود خواهد داشت. این هورمون گونادوتروپین کوریونی human chorionic gonadotropin یا hCG نامیده می‌شود. نتایج ۵ تا ۱۰ روز پس از به تعویق افتادن پریود مشخص می‌شود.
۹. ادرار در بیماری کلیوی دیابتی
وجود کف در ادرار به این معناست که پروتئین بیشتری در ادرار وجود دارد. کف در ادرار اغلب اولین نشانه این بیماری است که منجر به بروز نارسایی کلیه می‌شود. دفع پروتئین با ادرار رگ‌های خونی کوچک کلیه را آسیب می‌زند. این آسیب باعث می‌شود بدن میزان آب، نمک و مواد زائد بیشتری را در خون نگه دارد. پزشک ادرار را برای بررسی پروتئینی به نام آلبومین مورد آزمایش قرار می‌دهد.
۱۰. گلومرولونفریت Glomerulonephritis
خون یا کف در ادرار می‌تواند نشانه گلومرولونفریت باشد. به علاوه این بیماری باعث التهاب صورت یا مچ پا، گرفتگی عضلات یا خارش پوست می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که فیلتر‌های کوچک در یکی از کلیه‌ها ملتهب می‌شوند.
این امر نجر به تجمع مایعات و مواد زائد در بدن شده و پیامد‌هایی مانند فشار خون بالا یا نارسایی کلیه را در پی خواهد داشت. مشکلات زیادی باعث بروز گلومرولونفریت می‌شوند، از جمله دیابت، عفونت یا بیماری خود ایمنی.
۱۱. ادرار و بیماری واسکولیت Vasculitis
اگر واسکولیت روی کلیه‌ها تاثیر بگذارد، ادرار شما به رنگ چای خواهد شد و ممکن است دچار تب و بدن درد شوید. واسکولیت زمانی رخ می‌دهد که آنتی بادی‌های بدن تان – که بدن در مقابل میکروب‌ها تولید می‌کند – به رگ‌های خونی کوچک در یکی از اندام‌های داخلی حمله می‌کند. واسکولیت باعث ایجاد خون و پروتئین در ادرار شده و عملکرد کلیه‌ها متوقف خواهد شد
۱۲. انسداد مسیر ادرار
اگر برای دفع ادرار زیاد دستشویی نمی‌روید یا زمانی که به دستشویی می‌روید ادرار زیادی دفع نمی‌کنید، به این معناست که چیزی مانع دفع ادرار از بدن می‌شود. به علاوه ممکن است در ادرار خود خون مشاهده کنید یا رنگ آن کدر باشد.
عواملی مانند بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه، سرطان مثانه یا لخته خون شرایطی هستند که باعث انسداد مسیر ادراری می‌شوند.
۱۳. سنگ کلیه
اگر پزشک فکر کند دچار سنگ کلیه هستید – سنگ کلیه یعنی انسداد لوله‌های ادرار به وسیله سنگ‌های کوچکی که به وسیله برخی مواد معدنی ایجاد شده اند – میزان کلسیم و برخی اسید‌ها را در ادرار مورد بررسی قرار خواهد داد. این آزمایش‌ها می‌تواند مشکلات موجود در روده کوچک، غدد پاراتیروئید یا کلیه‌ها را نیز شناسایی کند.
۱۴. لوپوس Lupus
بیماری لوپوس زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بخشی از بدن حمله می‌کند. اگر لوپوس روی کلیه‌ها تاثیر بگذارد، باعث ایجاد خون یا کف در ادرار می‌شود. درمانی برای این عارضه وجود ندارد و پزشک‌ها در مورد علت دقیق این بیماری که بیشتر خانم‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد مطمئن نیستند.
۱۵. مشکلات کبدی یا کیسه صفرا
اگر رنگ ادرار خیلی تیره باشد، مشکلی در یکی از اندام‌های داخلی به وجود آمده است. مصرف بیش از حد یک دارو، مانند استامینوفن منجر به بروز مشکل می‌شود. سرطان، سنگی که مسیر کیسه صفرا را مسدود کرده باشد، ویروس‌هایی مانند هپاتیت C.
سایر بیماری‌ها نیز باعث تیره شدن ادرار می‌شوند. این مشکلات باعث می‌شوند بدن مایع زرد رنگی به نام بیلی روبین تولید کند که باعث تیرگی ادرار می‌شود. به علاوه این مایع می‌تواند از کبد خارج شده و وارد خون شود و باعث زردی پوست و چشم‌ها شود. آزمایش خون و ادرار می‌توانند سطح بیلی روبین خون را اندازه بگیرند.
