به گفته ای ، تقویم ایرانی از تقویم بابلی گرفته شده است که گاهشماری خورشیدی قمری بوده است ، اما ایرانیان نظام جدید را برای تقویم خود و تاریخ امروز پیاده کردند که برمبنای حرکات خورشید بوده است .
این نوع گاهشمار سالها در ایران تقویم رسمی بوده است اما پس از زرتشت یعنی حدود دوهزار پانصد سال پیش گاه شمار دچار تغییراتی شد ولی اساس آن همان حرکات خورشید بوده و همین تقویم تا ظهور اسلام به عنوان تقویم رسمی در ایران پابرجا بود با تغییرات اندکی در ساختار آن اما پس از ظهور اسلام تقویم دیگری که جایگزین شد که از تقویم قمری در کنار تقویم خورشیدی تدوین شده بود پس از آن دانشمندان ایرانی زیادی دست به اصلاح و کاربردی تر کردن این تقویم زدند که خیام نیز از روی گاهشمار جلالی گاهشمار ایرانی را اصلاح کرده و گاهشماری دقیق تر راارائه کرد
در طی این زمان ها نیز همین تقویم دچار دگرگونی های جزئی شد و در نهایت در قرن چهاردهم تقویم رسمی ایرانی که از دقیق ترین و جامع ترین تقویم ها تا بحال بوده است در مجلس شورای ملی ایران تصویب شده و کاربرد سراسری یافت
به طور کلی تاریخچه تقویم ایران و تغییرات آن و تبدیل تاریخ را میتوان در چند برهه زمانی بررسی و طبقه بندی کرد که شامل موارد زیر است :
تقویم پیش از اسلام یا تقویم باستان که به ترتیب شامل تقویم پیش از هخامنشیان ، تقویم هخامنشی ، تقویم زرتشتی ، تقویم اوستایی کهن ، تقویم اوستایی نو ، تقویم دوره اشکانیان و ساسانیان ، تقویم یزدگردی میباشد و تقویم پس از اسلام که هرکدام ویژگی ها و اصول متفاوتی دارند
تقویم پیش از هخامنشی از تقویم بابلیان گرفته شده بود که طبق آن یک سال شامل 360 روز و دوازده ماه بوده است
ماه ها بر اساس اشکال ماه به دو یا سه بخش تقسیم میشدند و نام ماه ها بر اساس جشن ها و فصول زراعی بوده . با گردش ماه های قمری هر شش سال یک بار ماه سیزدهمی هم به تقویم اضافه میشده که برای جبران کمبود پنج روز سال و یک ماه کبیسه بوده است
پس از آن تقویم هخامنشیان که به نام گاهشمار پارسی قدیم معروف است کاربرد سراسری یافت از روی کتیبه های باقیمانده در بیستون و همچنین دیگر حکاکی های مربوط به آن دوره مارا از تقویم امپراطوری ایران و اصول زمان سنجی آن دوره آگاه کرده است
طبق گفته داریوش بزرگ دو تن از منجمان نامدار را برای تبیین تقویم به ایران دعوت کرده بوده و آنها تقویم ایرانی را با این اصول که یک سال شامل دوازده ماه یا 365 روز و 6 ساعت و 15 دقیقه و 41 ثانیه است معرفی کردند
سال را با آغاز پاییز و برگزاری جشن میتراکانا آغاز میکردند و همانند حال ، یک سال را شامل چهار فصل سه ماهه میدانستند
پس از آن گاهشمار زرتشتی که شامل گاهشمار اوستایی نو و کهن بوده رواج یافت که پس از پایان یافتن پادشاهی داریوش بزرگ روزها و ماه ها و فصول براساس جشن ها و مراسم های مذهبی زرتشت تبیین کردند
پس از حمله اسکندر به ایران و سقوط پادشاهی هخامنشیان و تسلط یونانیان گاهشمار یونانی جایگزین گاهشمار زرتشتی گردید و به دنبال آن با روی کار آمدن اشکانیان به دلیل دقیق نبودن این تقویم و نادیده گرفتن ماه های کبیسه تقویم یونانیان نیز از میان روفت و در دوره ی حکومت ساسانیان مجدد تقویم براساس تقویم های قدیم ایران سروسامان گرفت
پس از سقوط حکومت ساسانیان تقویم یزدگردی رواج یافت که گفته میشود همین تقویم برای ایرانیان هند و پاکستان نیز استفاده میشده
همانطور که گفتیم با ظهور اسلام تقویم تغییراتی کرد و در نهایت تقویم رسمی ایران که هم اکنون در بین ما ایرانیان مرسوم است تقویم رسمی کشور گردید.برای آگهی از تبدیل تاریخ شمسی به میلادی و تبدیل تاریخ تولد به میلادی و امروز چندمه می توانید به سایت ساعت 24 نیز مراجعه کنید.
