زردی علل متفاوتی دارد که تشخیص آن از عهده بیمار خارج است. این حالت گاهی خطرناک و گاهی هم کاملا بی خطر است. زردشدن پوست و غشای صلبیه چشم، نشان بالا بودن بیلی روبین خون است که به آن «زردی» یا «آیکتز» گفته می شود. زردی پوست معمولا در نور طبیعی نمود بهتری دارد و واضح تر مشاهده می شود، اما وقتی بیماری با شکایت زردی پوست مراجعه می کند، چند سوال باید از او پرسیده شود؛
زردی پوست از چه زمانی شروع شده؟ آیا با خارش همراه است؟ آیا رنگ مدفوع و ادرار تغییر کرده است؟ (در بیماری هپاتیت رنگ مدفوع زرد و رنگ ادرار تیره می شود) خستگی و تب و لرز وجود دارد؟ فرد به بیماری گوارشی، ریوی و قلبی مبتلاست؟ آیا در تاریخچه بیمار سابقه ابتلا به بیماری های بدخیم، کبد، کیسه صفرا، هپاتیت و سنگ های صفراوی، سابقه مصرف دارو و الکل و کاهش وزن زیاد طی ماه های اخیر وجود دارد؟ و سوال هایی از این قبیل. با گرفتن چنین شرح حالی از بیمار این نتیجه حاصل می شود که زردی پوست علل مختلفی دارد. معمولا مردم تصور می کنند هرکسی که پوست زردی دارد، به هپاتیت مبتلاست، در حالی که این طور نیست و علت زردی باید پیدا شود. در این مطلب به چند علت شایع زردی پوست اشاره کرده ایم. با ما همراه شوید.
1. التهاب کیسه صفرا و مجاری صفراوی
التهاب مجاری صفراوی باعث زردی و درد ناحیه شکم، تب و خارش می شود. التهاب کیسه صفرا یا کولیت نیز موجب زردی غیر انسدادی در پوست می شود. البته سنگ های کیسه صفرا که باعث انسداد مجرای صفرا شوند نیز علاوه بر درد ممکن است باعث زردی پوست شوند.
2. زردی پوست در کودکان
کودکان در بدو تولد ممکن است دچار زردی پوست باشند که ناشی از بالا بودن بیلی روبین خون است و با مراقبت های ویژه برطرف می شود. کودکان بزرگ تر نیز ممکن است زردی پوست داشته باشند. در این موارد معمولا اگر مشکل خاصی وجود نداشته باشد به تدریج و با افزایش سن کودک زردی برطرف خواهدشد.
3. سیروز کبدی
سیروز کبدی باعث زردی خفیف تا متوسط می شود. خارش پوست، بزرگی شکم در اثر آب آوردن، ضعف و خستگی، تورم پاها، تهوع و استفراغ و در مراحل شدید کاهش سطح هوشیاری از علائم این بیماری هستند. سیروز کبدی باید کنترل شود، در غیر این صورت احتمال فوت بیمار وجود دارد. بسیاری از این بیماران از خارش پوست شکایت دارند که با تجویز لوسیون های مخصوص و کرم های ضدخارش می توان خارش پوست را کاهش داد.
4. سرطان های گوارشی
شاید مهم ترین علت زردی پوست سرطان کبد و سرطان کیسه صفرا باشد که البته این بیماری ها صرفا یک علامت ندارند و علامت های زیاد دیگری هم مشاهده می شود. دردهای شکمی، تب و لرز، کاهش وزن، خارش، بی اشتهایی، دفع مدفوع چرب، ضایعات پوست و... از علائم توأم با زردی هستند.
5. مصرف بعضی از داروها و غذاها
اما یکی از مهم ترین علل زردی پوست مصرف بعضی داروهاست. بعضی از داروها مانند قرص های ضدبارداری، استامینوفن، داروهای استروییدی و... باعث زردی پوست می شوند. به همین دلیل وقتی بیماری با زردی پوست مراجعه می کند، یکی از سوال های رایج اطلاع از نوع دارویی است که بیمار مصرف می کند. نوع تغذیه نیز می تواند در رنگ پوست نقش داشته باشد. مصرف زیاد غذاهای حاوی کاروتن که در سبزیجاتی مثل هویج دیده می شود موجب زردی پوست خواهدشد. البته این رنگدانه در پوست وجود دارد و تجمع آن هم در پوست ژنتیکی است ولی در بعضی از افراد ممکن است زیاد باشد یا با مصرف غذاهای حاوی کاروتن بیشتر شود.
بتاکاروتن در هویج، گوجه فرنگی، نخود سبز، کلم و... وجود دارد و اتفاقا باعث خوشرنگ شدن پوست می شود، ولی زیاده روی در آن اصلا توصیه نمی شود. توجه کنید این مواد خوراکی در افرادی که پوست زرد ژنتیکی دارند نباید حذف شود، بلکه فقط باید تعادل را حفظ کرد. کم آبی پوست را هم باید مدنظر داشت. البته کم آبی باعث زردی نمی شود، ولی درخشش پوست را کاهش می دهد و موجب تیرگی، خشکی و بد رنگی آن می شود و در افرادی که زردی ژنتیکی دارند نمود بیشتری پیدا خواهدکرد.
6. عمل جراحی
بعضی از افراد نیز بعد از عمل جراحی دچار زردی پوست می شوند. در جراحی هایی که روی کبد انجام می شود بیشتر شاهد زردی پوست هستیم.
7. ضربه به پوست
مورد بعدی خونمردگی بعد از ضربه است که در این مواقع با تغییرات رنگ مواجه هستیم. قسمت آسیب دیده بدن ممکن است قرمز رنگ، کبود مایل به آبی تیره و زرد شود. این نوع از زردی به تدریج بهبود خواهدیافت.
8. زردی ژنتیکی و نژادی
گاهی زردی پوست زمینه ژنتیکی دارد. مثلا فردی که از بدو تولد پوست زردی داشته یا پوست تیره که به زردی می زند. در این افراد پوست بدن و ملتحمه چشم و حتی زیر زبان به زردی می زند. با آزمایش های کلی و تشخیصی برای این افراد هیچ علامت و نشانه بیماری ای دیده نمی شود. برای تغییر رنگ پوست این افراد نمی توان کار خاصی انجام داد. در صورتی که بیمار خانم باشد می توان توصیه کرد از کرم های آرایشی برای روشن کردن و تغییر رنگ پوست استفاده کند. بعضی از بیماری های ژنتیکی مانند «ژیلبرت» که بی خطر هستند نیز می توانند باعث زردی شوند. این افراد هنگام گرسنگی و تشنگی دچار زردی پوست می شوند که معمولا گذراست. همچنین در بعضی از نژادها مانند نژاد کشورهای شرق دور، رنگ پوست افراد عمدتا زرد است. این مورد نیز ژنتیکی است و قابل تغییر نیست.
9. کم خونی
بیماران دچار کم خونی هم ممکن است پوست رنگ پریده و مایل به زرد داشته باشند، به خصوص در کم خونی های داسی شکل این حالت شدیدتر دیده می شود. افراد دچار کم خونی علائمی مانند خستگی، ضعف، تعریق، تپش قلب و... دارند. در این مواقع باید برای از بین بردن زردی پوست کم خونی جبران و بیماری کنترل شود.
10. نارسایی قلبی
در بیماری نارسایی قلبی بیماران اغلب دچار سیانوز (نوعی تنگی نفس) هستند، ولی در این مواقع ممکن است رنگ پوست زرد هم به نظر برسد.
حرف آخر
اگر با زردی پوست و ملتحمه چشم مواجه شدید، حتما برای یافتن علت به پزشک مراجعه کنید. زردی ممکن است علت خاصی نداشته یا نشانه یک بیماری جدی باشد. آزمایش های تخصصی زیادی از جمله تست های کبدی، سنجش سطح آنزیم های بدن، سونوگرافی و... وجود دارد که می توان علت را خیلی زود پیدا کرد. وقتی بیماری وجود دارد، برای از بین بردن زردی حتما باید بیماری درمان یا کنترل شود، ولی در زردی های ژنتیکی نمی توان کار زیادی برای فرد انجام داد.
